زندگی برپایه صلح و صفا در سایه رهبری امام مهدی(ع)

آیه ۱۰۵ سوره انبیاء، آیه ۵ سوره نور و آیه ۴ سوره قصص دلالت صریح دارد ‌که حضرت ولی عصر(ع) سرانجام ظهور خواهد کرد و در آن تردیدی نیست بلکه مقبول همه ملل و فرق است.

خبرگزاری شبستان: اکنون برای شناخت بیشتر از امام زمان(عج) و آشنایی با برنامه آن حضرت پس از ظهور ، به قسمتی از کارنامه آن حضرت اشاره می‌کنیم و به گوشه‌ای از ویژگی‌های قیام مهدی(ع) می‌پردازیم.

مبدأ قیام

از ویژگی‌های مهم قیام حضرت مهدی، آن است که مبدأ قیام آن حضرت از مکه است. او درحالی‌که به دیوار مکه تکیه دارد، با صدایی که مردم می‌شنوند و آن حضرت را می‌نگرند، این آیه را می‌خواند: “بقیة الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین”؛ و سپس می‌فرماید: “انا بقیة الله فی ارضه …”؛ اول جبرییل، با او بیعت می‌کند و سپس نیروی ویژه 313 نفری از یاران خاص و آن‌گاه که شمار یارانش به ده هزار نفر رسید، از مکه به سوی مدینه و سپس به کوفه می‌آید و آن‌جا را پایگاه خویش قرار می‌دهد.[35]امام صادق(ع) فرمود: سوگند به خدا! او فقط لباس خشن می‌پوشد و از نان جو خشک تغذیه می‌کند. قیامش، با شمشیر است و مرگ در سایه شمشیر و ….[36]

پیامبر‌گونه بودن قیام

آن حضرت، هنگام ظهور، پرچم پیامبر(ص) را بر دست و پیراهن پیامبر(ص) بر تن و شمشیر آن حضرت را در دست دارد و نشانه‌های ظاهری و باطنی پیامبر در او نمایان است.[37] قیام آن حضرت، پیامبر‌گونه است. بسیار بیشتر از افراد فقیر و محروم که در آغاز امر، به پیامبر گرویدند، به حضرت مهدی(ع) گرایش می‌یابند؛ چون تمام صفا و صمیمیت و اخلاق عظیم و معنویت و کمال پیامبران را در وجود حضرت مهدی(ع) جمع خواهند دید.

امام صادق(ع) فرمود: هنگامی‌که قیام کند، به منبر می‌رود و پس از بیان فلسفه و راز بعثت انبیا، مردم را به سوی خویش می‌خواند و مردم را به خدا سوگند می‌دهد و آنان را به سوی خداوند می‌خواند و به راه و روش و به سیره پیامبر و سنت رسول خدا عمل می‌کند. جبرییل، نخستین کسی است که با او بیعت می‌کند.[38] نیز آن امام فرمود: “او چون پیامبر عمل می‌کند و همانند او آثار جاهلیت را ویران می‌کند و اسلام را نوسازی می‌کند.”[39] و در جای دیگر فرمود: او به راه و رسم پیامبر می‌رود و بیان کننده و مفسر آثار حضرت رسول است.[40]

قیام مسلحانه

از ویژگی‌های آن حضرت، قیام مسلحانه است؛ یعنی همراه دلائل و برهان، برای پیشرفت کارها و ارائه مکتب توحید و عدالت، سلاح نیز به کار می‌برد. منظور از قائم بالسیف نیز همین است و کنایه از به کار بردن اسلحه است. امام باقر(ع) فرمود: مهدی، از این جهت با جدش محمد شباهت دارد که با شمشیر قیام می‌کند و دشمنان پیامبر و طاغوت و ستمکاران و گمراه‌کنندگان را به قتل می‌رساند. هیچ یک از پرچم‌ها و ستون نظامی که به میدان جنگ می‌فرستند، شکست نمی‌خورند.[41]
با کدامین سلاح؟

برای پیشبرد یک قیام عمومی و یک انقلاب جهانی، ضرورت بکارگیری اسلحه، انکار‌ناپذیر است؛ این‌که آن زمان، امام فقط با شمشیر می‌جنگد یا با سلاح مدرن، مطلبی است که باید گفت منافات ندارد که امام(ع) همه سلاح‌های مدرن روز را یا به قدرت خداوند و اعجاز و یا طبق درخواست مردم آگاه و دارندگان آن سلاح در اختیار داشته باشد.

در انقلاب اسلامی ایران، ملت ما و رهبر ما، نخست سلاح مدرن نداشت؛ ولی سرانجام همه اسلحه‌های مدرن در اختیارش قرار گرفت. این، به دلیل آمادگی مردم برای انقلاب بود. با آمادگی مردم، جهان هنگام قیام مهدی(ع) نیز چنین خواهد بود. ممکن است خود حضرت به سلاح‌هایی دست یابد که همه سلاح‌های مدرن جهان برابرش ناچیز باشند.

یا طبق پیش بینی امثال اینشتاین و دیگران، جنگ آینده (و جنگ جهانی سوم) جنگ اتمی و … نخواهد بود و چون تمام تمدن و صنعت بشر، در آن روز نابود خواهد شد و بشر باقیمانده، به زندگی ابتدایی باز می‌گردد و قهرا تنها سلاح آنروز شمشیر خواهد بود! البته این هم یک احتمال است که معنای قیام با شمشیر را توجیه می‌کند.

پذیرش حکومت جهانی واحد

از خصوصیات زمان آن حضرت، آن است که جهان، در اثر ظلم و جور به جان آمده، پذیرای حکومت عدل جهانی امام زمان می‌شود؛ آن چنان‌که در اندک مدتی، حکومت‌ها سقوط می‌کنند و همة مردم جهان از شرق و غرب، زیر پرچم آن حضرت جمع می‌شوند.امام(ع) فرمود: هنگامی که قائم آل محمد ظهور کند، خداوند اهل مشرق و مغرب را نزدش جمع می‌کند.[42]

او به تمام نقاط جهان تسلط می‌یابد و دین او بر تمام شرق و غرب مسلط می‌شود. بدعت‌ها و باطل‌ها را نابود می‌سازد، تا اثری از ظلم دیده نشود. همه مردم خدا پرست می‌شوند و دولت‌های باطل، ریشه کن می‌گردد.[43]هنگامی که امام زمان ظهور کند، مردم و شیعیان، از هر کجا که باشد در نزد آن حضرت جمع می‌شوند.[44]

امام باقر(ع) در ذیل آیه (لیظهره علی الدین کله و لوکره المشرکون) می‌فرماید: “کسی باقی نمی‌ماند، مگر آن که به دین پیامبر اعتراف می‌کند”[45].از امام صادق(ع) نیز روایت شده که فرمود: “هنگامی که مهدی (ع) قیام کند، زمینی باقی نمی‌ماند، مگر آن که به یگانگی خدا و توحید و رسالت حضرت محمد (ص) شهادت می‌دهد»[46].

گسترش عدالت در زمین

روایات زیادی از پیامبر و امامان(ع) وارد شده است به این مضمون که عدالت جهانگیر و گسترده، فقط در زمان حضرت مهدی(ع) امکان‌پذیر است. امام باقر(ع) در تفسیر آیه (ان الله یحیی الارض بعد موتها) فرمود: “خداوند زمین را به وسیله قائم با عدالت احیاء می‌کند؛ آن گاه که با ستم مرده باشد”[47].

امام صادق(ع) درباره او می‌فرماید: هنگامی که امام زمان(ع) قیام کرد، به عدالت حکم می‌کند و جور و ستم برداشته می‌شود. راه‌ها امن می‌گردد و حق هر کس به او بازگردانده می‌شود. همه ادیان، اسلام را می‌شناسند و ایمان می‌آورند. مگر گفتار خداوند را نشنیده‌ای که فرمود: “همه آنچه در آسمان و زمین است ـ چه خواسته یا نخواسته ـ مطیع او است و به سوی مردم حکم خواهد کرد”.[48]

پیامبر(ص) فرمود: امت او، گرد او جمع می‌شوند، مثل زنبورهای عسل که گرد ملکه و رهبر خویش جمع می‌شوند.[49]خداوند، به وسیله او زمین را پر از عدل و داد می‌کند؛ چنان که پر از ظلم و جور شده است؛ در زمان او ذره‌ای ستم بر کسی روا نشود و آسایش بیگناهی بر هم نخورد و خونی بناحق ریخته نشود[50] و آثاری از ظلم دیده نخواهد شد.[51] رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: او گنجینه‌های زمین را استخراج می‌کند و اموال را تقسیم می‌نماید و اسلام را ثابت و مستقر می‌سازد”.[52]

امنیت عمومی

عملکرد امام زمان(ع) پس از ظهور، در زمینه تقویت و توسعه ایمان و اخلاق، فوق العاده است. آن حضرت، آن چنان با اخلاق و رفتارش و با برطرف ساختن موانع سعادت و هدایت مردم، مردم را به اسلام و حقانیت دعوت می‌کند و عدالت و حق را تعمیم می‌دهد که همه کافران مومن می‌شوند و همه گمراهان، صالح می‌گردند،[53] تا آن‌جا که درندگان وحشی هم بی‌آزار می‌شوند و در صلح و صفا زندگی می‌کنند.آن‌چنان آزادی و امنیت برقرار می‌شود که اگر شخصی از این سر دنیا به آن سر دنیا برود، کسی متعرض او نخواهد شد.امام زمان(ع) زمین را پر از عدل و داد می‌سازد؛ چنان‌که پر از جور شده بود. حیوانات همه ایمن می‌باشند و زمین آنچه در درون دارد، از طلا و نقره، مثل ستون بیرون می‌افکند.[54]

حضرت علی(ع) می‌فرماید:کینه، از دل‌های بندگان بیرون می‌رود و درندگان و حیوانات در صلح و صفا زندگی می‌کنند. زنی با زینت‌های خود بین عراق و سوریه را بدون ترس و خوف می‌پیماید و پا نمی‌گذارد، مگر بر سبزه و گیاه. شرور از بین می‌رود و زنا و فحشا و می‌گساری برطرف می‌شود و جز خیر، چیزی باقی نمی‌ماند.[55]

نزول حضرت عیسی

مقام و منزلت حضرت مهدی(ع) به حدی است که حضرت عیسی پس از رجعت و نزول که همة یهود و مسیحی و غیره به او ایمان آورده‌اند، پشت سر آن حضرت نماز می‌خواند و به حضرت مهدی می‌گوید: تو سزاوارتری به امامت جماعت و … . [56]آن حضرت، نابود کننده دجال فتنه گر و گمراه‌گر مشهور است که دعوت‌کننده مردم به باطل و آزادی مطلق فحشاء، قمار و شراب و … می‌باشد.

تکامل اخلاقی و معنوی

در زمان حضرت مهدی(ع) و در سایه رهبری آن حضرت، زمین و زندگی در دنیا پر از صلح و صفا می‌شود و آسایش و رفاه همه جای دنیا حکم‌فرما می‌شود. از جنگ و دشمنی خبری نیست و عداوت‌ها، کینه‌ها، حسدها و دشمنی‌ها از دل مردم ریشه کن می‌شود و امنیت عمومی برقرار می‌گردد.[57]امام چهارم(ع) فرمود: “هنگام حکومت قائم آل محمد(ص) بیماری‌ها و نقص عضو‌ها و .. از اجتماع مسلمانان رخت می‌بندد”.[58]

تکامل علوم و عقول و دانش و تکنیک

یکی از آثار مهم ظهور آن حضرت، پیشرفت چشمگیر عقل، اندیشه‌ها و دانش و علوم است. برقراری یک حکومت نمونه جهانی و دربرگیرنده همه ملل و اقوام و بردارنده همه مرزهای جغرافیایی و گردآورنده همگی جهانیان زیر یک پرچم و در سایه توحید و عدالت گسترده، بدون آمادگی و بدون آگاهی، امکان پذیر نیست.

امام صادق(ع) فرمود: “علم و دانش، بیست و هفت حرف است و تاکنون بیش از دو حرف آن در دسترس بشر قرار نگرفته است. و بعد از ظهور امام، بیست و پنج حرف دیگر آن، نیز ظاهر می‌شود”.

امام باقر(ع) فرمود: “وقتی که امام زمان ظهور می‌کند، دست قدرت الهی بر سر بندگان گذارده می‌شود عقل‌هایشان و افکارشان بالا می‌رود و رشد می‌کند”[59].

گسترش فوق العاده شعاع دید و شنوایی

هنگام حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) شعاع فعالیت و قدرت دید انسان‌ها و شنوایی آن‌ها فوق العاده گسترش می‌یابد. شعاع دید، حوزه شنوایی انسان، مرزها و قاره‌ها را می‌نوردد و حتی از میدان جاذبه کرات می‌گذرد و پیام‌های بسیار دور از فضا دریافت می‌کند و از راه بسیار دور، هم‌دیگر را می‌بینند و با هم صحبت می‌کنند.

امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که قائم ما ظهور کند، خداوند، قدرت بینایی و شنوایی شیعیان ما را آن قدر توسعه می‌دهد و زیاد می‌کند که میان آنان و امام، نیازی به واسطه و قاصد نباشد؛ چنان‌که امام زمان با آنان بی واسطه و بدون پیک، سخن می‌گوید و آنان از راه دور، مستقیماً او را ببینند و کلماتش را بشنوند، در حالی‌که آن حضرت در جای خودش قرار دارد.[60]

جالب‌تر آن که افرادی که در غرب هستند، می‌توانند کسانی‌که در شرق عالم هستند، را ببینند.[61] بدون آن که نیازی به حرکت از جای خود داشته باشند.امام زمان با شکوه فراوان بر مرکب بسیار سریع و تندرو سوار می‌شود که در روایات از آن، به ابر تعبیر شده است.[62]گوینده غیبی از آسمان، ندای ظهور و انقلاب مهدی(ع) را به گوش جهانیان می‌رساند؛ به گونه‌ای که هر قوم و ملت به زبان خودش آن را بفهمد.[63] این روایات که در گذشته بسیار دور و متجاوز از 14 قرن پیش صادر شده است، نمودار پیشرفت علوم و دانش، وسایل ارتباط جمعی و تکامل صنعتی بشر در زمان غیبت می‌باشد.

آبادی و عمران زمین، پیشرفت کشاورزی و دامداری

پیامبر(ص) و امیرمؤمنان(ع) فرمودند که:”امام زمان بر شرق و غرب زمین مسلط می‌شود و همه معادن و گنج‌های زیر زمینی در حکومت او آشکار و استخراج می‌شود. در زمین، مخروبه‌ای باقی نمی‌ماند، مگر آن که به وسیله او آباد شود.[64] زمین، طراوت و زیبایی خود را باز می‌یابد، نهر‌ها جاری می‌شود. فتنه‌ها و فساد و تهاجم، ریشه کن می‌گردد و خیر و برکات زیاد می‌شود.[65]

پیامبر(ص) فرمود: “در آخر امت من، مهدی ظهور می‌کند. خداوند، زمین را با باران‌های سودمند سیراب می‌سازد و زمین هم نباتات خود را بیرون می‌آورد و دام‌ها زیاد می‌شود”[66]. وضع اقتصادی مردم به حدی خوب می‌باشد و ایثار و گذشت به حدی فراوان است که فقیری پیدا نمی‌شود تا به او زکات بدهند.[67]”و تظهر الارض من کنوزها حتی یراها الناس علی وجهها و یطلب الرجل منکم من یصله بماله و یاخذمنه زکاته فلایجد احدا یقبل منه ذلک، استغنی الناس بمارزقهم الله من فضله”.[68]

نتیجه‌گیری

درباره حضرت مهدی(عج) از گذشته‌های بسیار دور تاکنون کتب و رسالات و مقالات فراوان نوشته شده است؛ چه به طور تفصیل یا خلاصه و فشرده. کمتر موضوعی را می‌توان یافت که این مقدار کتاب و نوشته درباره آن داشته باشیم یا این چنین، مورد گفت‌وگو و بحث قرار گرفته باشد. و باز کمتر موضوعی است که درباره‌اش این اندازه حدیث و روایت از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و… نقل شده باشد.

احادیث منقول درباره حضرت مهدی و آخرالزمان و ظهور و غیبت آن حضرت، از سه هزار متجاوز است؛ به ویژه آن‌که در کتب عهد باستان و میان اقوام و ملل و ادیان مختلف، چه الهی یا غیر آن و چه ادیان تحریف‌شده یا تحریف‌نشده، به قیام مصلح حق و جهانی اشاره و حتی تصریح شده است. در بسیاری از آن‌ها، خصوصیاتی که بر مهدی(عج) موعود و امام زمان(عج) کاملاً تطبیق بکند، فراوان است. همه آنان سرانجام جهان را به سوی نور و هدایت، خوشبختی و سعادت، اصلاح و حقیقت و برقراری حکومت حق و عدالت نوید می‌دهند.

آینده جهان، روشن است و نورانی، نه تاریک و ظلمانی. این است بشارت همه انبیا برای همه امم و ملل و نوید پیروزی اسلام و قرآن برای محرومان و مظلومان و مستضعفان.آیه 105 سوره انبیاء[69] و آیه 5 سوره نور و آیه 4 سوره قصص دلالت صریح دارد ‌که حضرت مهدی(عج) و مصلح جهانی و الهی، سرانجام ظهور خواهد کرد و در آن، تردیدی نیست؛ بلکه مقبول همه ملل و فرق و امت‌ها است. تنها در پاره‌ای از خصوصیات او اختلاف است و این‌که آیا او زنده و حیّ است یا بعداً متولد خواهد شد، کم و بیش اختلاف نظر وجود دارد. از جمله اختلاف‌های اساسی برخی از اهل سنت با شیعه در همین قسمت است.

با همه این‌ها مهم آن است که این موعود ادیان و امم و منتظر ملل، همان، حجت بن الحسن المهدی(عج)‌ دوازدهمین پیشوا و فرزند امام یازدهم امام حسن عسکری(ع) است که در سال 255 ق متولد شده و پس از طی دوره کوتاه غیبت، یعنی غیبت صغرا به تقدیر و به اذن خدا از انظار غایب و چون خورشید پنهان در پشت ابر، به هدایت و رهبری خود ادامه می‌دهد. او زنده است، تا روز موعود که به اذن خداوند ظاهر شود و قیام عمومی و جهانی خویش را آغاز کند.

این عقیده شیعه افسانه نیست؛ بلکه از صدها و هزاران حدیث صحیح[70] از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) و صحابه گرفته شده است.[71] این‌جا است که خط مشی شیعه با بسیاری از منتظران عمومی و کلی، مصلح جهانی و ظهور مهدی و از اهل سنت جدا می‌شود.بیش از هزار حدیث از پیامبر و امامان(ع) تنها در تعیین نسب آن حضرت و مشخصات پدران معصوم او و این که او دوازدهمین امام و نهمین فرزند امام حسین(ع) و ششمین امام بعد از امام صادق و … است، وارد شده است … .[72]

پس وجود و ظهورش، حقیقتی انکارناپذیر است و در کتب معتبر شیعه و اهل سنت دلایل فراوان دارد. حال چرا نپذیرفتند، خود جای بحث است؛ ولی باید گفت دلیل عمده عدم پذیرش آنان، آن است که با پذیرش این نکته که مهدی موعود همان حجت بن الحسن فرزند بی واسطة امام یازدهم و همان دوازدهمین امام است، مهمترین سند بر حقانیت شیعه و امامت و خلافت اهل‌بیت(ع) است که خیلی‌ها آگاهانه یا ناآگاهانه نخواسته‌اند آن را بپذیرند.

در پایان یادآوری می‌کنیم که در این مقاله به چند نکته مهم اعتقادی شیعه دوازده امامی و مکتب اهل‌بیت پیامبر (ص) تأکید داشتیم:

1. مکتب تشیع، همان مکتب اصیل اسلام راستین نبوی و علوی است؛ اسلامی که همه انبیا و مرسلین خود را پیرو آن دانسته و به پیروی از آن خواندند، نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، یعقوب و دیگران و … .

2. هر انسانی حداقل هنگام مرگ و مشاهده عذاب و قیامت طوعاً یا کرهاً، ناگزیر به اعتراف به مکتب است!

3. پیروزی فراگیر و جهانی این آیین بر تمام ادیان و مکتب‌ها یقینی است.

4. امام زمان و مهدی(عج) تولد یافته و زنده است؛ ولی ظهور آن حضرت به اذن خدا و اراده او بستگی دارد.

5. منکران این عقیده و امام زمان و مهدی(عج) کافرند و انکار او همانند انکار تمامی انبیا است.

6. مدعیان دروغین مهدویت یا نیابت از مهدی از گذشته‌های دور تا به امروز همه رسوا شده‌اند.

پی نوشت:

[35]. کشف الاستار؛ اعیان الشیعه، ص164؛ منتخب الاثر، ص467.

[36]. فوالله ما لباسه الاالغلیظ و لاطعامه الا الشعیر الجشب و ما هو الابالسیف و الموت تحت ظل السیف…”؛ النوادر، ص186.

[37]. منتخب الاثر، ص490.

[38]. اعیان الشیعه، ص150.

[39]. “یصنع ما صنع رسول الله، یهدم ما کان قبله، کما هدم رسول الله امر الجاهلیه و یستأ نف الاسلام، جدیدا”؛ بحار الانوار، ج52، 352.

[40]. قال الصادق(ع): “اذاقام قائمنا سار بسیره رسول الله الا انه یبین آثار محمد”؛ بحارالانوار، ج52، ص347؛ ابن عساکر، تاریخ، ج1، ص62، طبع شام به نقل از منتخب الاثر.

[41]. «اما شبهه من جده المصطفی فخروجه بالسیف و قتله اعداء الله و رسوله و الجبّارین و الطواغیت و انه ینصر بالسیف و الرعب انه لاتردله رایة»؛ بحارالانوار، ج51، ص218).

[42]. “و کما یجتمع قزع الخریف”؛ ابن عساکر، تاریخ، ج1، ص62؛ منتخب الاثر، ص471ـ 477.

[43]. “اذا قام القائم لم یعبد الا الله عزوجل اذا قام القائم ذهب دولة الباطل”؛ منتخب الاثر، ص471.

[44]. عن الحسن(ع): “و الله لوقد قام قائمنا یجمع الله الیه، شیعتنا من جمیع البلدان”؛ نهایة المرام، به نقل از منتخب الاثر، ص477.

[45]. قال ابوجعفر(ع): “لایبقی احد الا اقر بمحمد(ص)”.

[46]. قال ابوعبدالله(ع): “اذا قام القائم، لا یبقی ارض الانودی فیها شهادة ان لا اله الله و ان محمدا رسول‌الله”؛ بحارالانوار، ج52، ص340.

[47]. “یحییها بالقائم فیحیی الارض بالعدل بعد موتها بالظلم”؛ منتخب الاثر، ص478.

[48]. “حکم بالعدل و ارتفع فی ایامه الجور و امنت به السبل… و رد کل حق الی اهله و لم یبق اهل دین، حتی یظهروا الاسلام و یعرفوا بالایمان اما سمعت الله سبحانه یقول: و له اسلم ما فی السماوات و الارض طوعا اوکرها و الیه ترجعون و حکم بین الناس بحکم داود و حکم محمد”؛ اعیان ‌الشیعه، ج2، ص83.

[49]. همان، ص478: گولا یوقظ نائما و لایهریق دما”.

[50]. همان، ص475.

[51]. حتی لایری اثر من الظلم.

[52]. قال (ص) : “انه یستخرج کنوز الارض و یقسم المال و یلقی الاسلام بجرانه”؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج1، ص442.

[53]. “و تصطلح فی ملکه السباع…”؛ منتخب الاثر، ص487.

[54]. “المهدی الذی یملاء الارض عدلا کما ملئت جوراتا‌من البهائم و السباع و یلقی الارض، افلاذ کبدها… مثل الاسطوانه من الذهب و الفضه”.

[55]. “لذهب الشحناء من قلوب العباد و اصطلحت السباع و البهائم و حتی تمشی المرأة بین العراق الی الشام لاتضع قدمیها الاعلی النبات و علی راسها زینتها لایهیجها سبع و لا تخافه الخرائج… یذهب الشر و یبقی الخیر و یذهب الزنا و شرب الخمر و یذهب الربا…”؛ منتخب الاثر، ص474؛ النوادر، ص189.

[56]. “انت اولی بالصلوة، فیصلی عیسی ورائه ماموما”؛ مستدرک حافظ به نقل ازمنتخب الاثر، ص472.

[57]. بحارالانوار، ج52، ص137.

[58]. همان، ص132 و 345.

[59]. “اذا قام قائمنا وضع یده علی رؤس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به اخلاقهم”؛ نوادر، ص189.

[60]. همان، ص183؛ بحارالانوار، ج52، ص137.

[61]. کافی، ج1، ص15؛ بحار الانوار، ج52، ص36؛ منتخب الاثر، ص483.

[62]. بحار الانوار، ج52، ص321.

[63]. غیبت نعمانی، ص164.

[64]. منتخب الاثر، ص482 و 518 و 168 (لایبقی فی الارض خراب الا قدعمر).

[65]. همان.

[66]. قال رسول الله(ص): “یخرج فی آخر امتی المهدی یسقیه الله الغیث و تخرج الارض نباتها و یعطی المال و تکثیر الماشیه”؛ بحار الانوار، ج52، ص316 و 315، منتخب الاثر.

[67]. نوادر، 189؛ اعیان الشیعه، حالات امام دوازدهم، ص150.

[68]. همان.

[69]. (أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ).

[70]. به مقاله نگارنده در کتاب بقیة الله گفتار سوم مراجعه شود. درباره امام زمان تاکنون کتاب‌های بسیاری چاپ شده است.

[71]. به کتب مربوطه از جمله کتاب “منتخب الاثر” مراجعه شود.

[72]. همان.

حجت‌الاسلام دکتر علی اکبر حسنی

منبع: ماهنامه انتظار موعود، شماره27