پرسشگر گرامی. در برخی شرایط حالت اضطراری وجود دارد که کمک به فقرا را اولویت می دهد. مثلا در خانواده کسی هست که می خواهد عمل قلب انجام دهد و جانش در خطر است و پول ندارد قطعا اینجا اولویت با کمک به او است اما چنانچه چنین اضطراری وجود ندارد یا کار واجبی در دستور نیست که بر استحباب زیارت ترجیح یابد، زیارت اولویت دارد. تشخیص اولویت ها به عهده خود شما است البته با مشورت با عالم دینی!
در مورد اهمیت زیارت به نکات زیر توجه نمایید :
الف ) اهل بیت عصمت و طهارت، مظهر خیر رسانی به مردم و احسان و نیکی
یکی از دلایل و فلسفه زیارت ائمه علیهم السلام تجدید بیعت با انسان کامل است ، و این که آنان عهد و پیمان ببندیم که شیوه و نوع زنگی خود را مانند آنان قرار دهیم و در زندگی مانند آنان زندگی کنیم ، چنانچه در زیارت عاشورا از خدا چنین درخواست می کنیم «اللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیایَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَمَماتِی مَماتَ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ. »
ائمه اطهار (علیهم السلام) در طول حیات مادی خود به دنبال انجام وظایف مقدس و محقق کردن اهداف بلندی بودند که نیاز به یاری و مساعدت یارانی ایثارگر داشت که در آن زمان بسیار کمیاب بودند و به همین جهت بسیاری از آن اهداف بلند هنوز محقق نشده است. زیارت مزور، بیعت و وفاداری به تحقق آن اهداف است.
اهل بیت عصمت و طهارت، اهل پاکی و صفا، انسانیت و کمال، خیر رسانی به مردم و احسان و نیکی به آن ها بودند. وصفشان همان است که در زیارت جامعه می خوانیم: «و عادتکم الاحسان و سجیتکم الکرم و شأنکم الصدق و الرفق … »[مجلسی، محمد تقی، بحار الانوار، ج43،بیروت، موسسه الوفاء، 1403
]؛ عادتشان احسان و صفت ثابت و خوی درونیشان کرم است.
این انوار مقدسه، سر منشأ فضایل و کرم و معدن خیر و احسان بودند. خداوند متعال، همه ی صفات کمالیه و اخلاق برتر را به آنان داده است و همه ی مکرمت ها را درباره ی ایشان به منصه ی ظهور رسانده و به اجرا گذارده است. به مردم خدمت می کردند و انفاق های کثیری می نمودند بدون آن که تمایلی داشته باشند که دیگران از آن سر در آورند. امام رضا علیه السلام به مرد خراسانی که تقاضای کمک کرد دویست دینار از پشت در عنایت کردند و فرمودند: برو تا چهره ی مرا نبینی و من هم چهره ی تو را نبینم.[اصول کافی ج4 ، ص23] (تا زمینه ی شرم و خجلتی پیش نیاید). نمونه ی همین حالت را در احوال امام حسین علیه السلام و هم درباره ی دیگر امامان از خاندان پیامبر صلی الله… می بینیم. امام سجاد علیه السلام فرمودند: خداوند بلند مرتبه به ما حلم و علم و شجاعت و سخاوت عطا کرد و محبت ما را در دل های مؤمنین قرار داد. «ان الله تعالی اعطانا الحلم، و الشجاعه و السخاوه و المحبه فی قلوب المؤمنین»[قمی، شیخ عباس،منتهی الآمال، ج2،قم، هجرت، 1374].
کتب فریقین (شیعه و سنی) مملو از داستان های احسان و توجه آنان به امت و ملت مسلمان است. محال بود که فردی از آنان چیزی طلب کند و آنان قدرت عطای آن را داشته باشند ولی عطا نکنند. کرمشان از کرم همه ی سلاطین بیشتر و والاتر بود. چنان می بخشیدند که فرد سائل ناچار نباشد نزد کس دیگری برود و الباقی نیاز خود را از او طلب کند. فردی نزد امام جواد علیه السلام آمد و گفت: به میزان مروت خود به من عطا کن. امام فرمود: این امر فعلاَ برایم مقدور نیست، ناگزیر به میزان توانم به تو می بخشم، آنگاه یکصد دینار به او عطا فرمود[ شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ترجمه و شرح هاشم رسولی محلاتی،ص325،]. این بزرگواران کسانی بودند که خود اصرار به جود و سخا داشتند و آن را برای خود امری محبوب بحساب می آوردند. کوشش می کردند تا جواب رد به سائل ندهند. این امر تا آن حد بود که حتی در نماز هم از بذل و بخشش خودداری نمی کردند.
بنابراین با زیارت امام حسین(ع) و ائمه علیهم السلام ، فرهنگ بخشندگی و خدمت در خود ما و جامعۀ ما بیشتر می‌شود. امامان ما بی‌جهت این همه تاکید بر لزوم زیارت هر سالۀ حسین(ع) نکرده‌اند!
ب ) زیارت موجب افزایش روزی
کمک به فقرا نیاز به رزق و روزی زیاد دارد ، بنا به روایات متعدد، کسی که به زیارت امام حسین(ع) برود، اولا هزینه‌ای که صرف کرده برمی‌گردد، ثانیا رزق و روزیش زیاد می‌شود.
بنابراین با رفتن به زیارت حسین(ع) و با توجه به افزایش روزی بیشتر می‌توانیم به فقرا کمک کنیم.
امام صادق(ع): زیارت حسین رزق را زیاد می‌کند، و آن چه برای زیارت هزینه کرده باشد، برمی‌گردد.
امام باقر(ع): شیعیان ما را به زیارت قبر حسین امر کنید. زیارت قبر حسین، روزی را زیاد و بلاهای سخت را دفع می‌کند.(تهذیب، ج۶، ص۴۵ و ۴۲)
بنابراین با توجه به زیاد شدن روزی ، انسان فرصت و امکانات بیشتری برای کمک به فقرا به دست می آورد .
ج ) مهربانی و ایثار دلیل کمک به فقرا
امام حسین(ع) زیباترین و دیدنی‌ترین جلوه و نماد ایثار، ازخودگذشتگی و مهربانی است. حماسه‌های بی‌نظیر ایثار، سخاوت، مهربانی و برادری که در مسیر پیاده‌روی اربعین می‌بینید، ثمرۀ توجه مردم به حسین(ع) است. با مطالعات تجربی و نیز تفکر و تحلیل‌های روان‌شناسانه، می‌توان توضیح داد که چرا هیچ چیزی مثل توجه به امام حسین(ع)، موجب کاهش خودخواهی‌ها و افزایش مهربانی و مهرورزی در جامعه و به تبع آن افزایش «از خودگذشتگی و تلاش برای کمک به نیازمندان» نمی‌شود.
لذت بردن از تماشای جلوه‎های ایثار، فطرت ایثارگری ما را شکوفاتر می‌کند و در نتیجه، از خدمت به دیگران بیشتر لذت می‌بریم و از خودخواهی بیشتر فاصله می‌گیریم.
نتیجه :
انسان برای اینکه بتواند بهتر و با تخصص و انگیزه بیشتری کاری را انجام دهد ، نیار به یک سری از آموزشها دارد ، مانند این که اگر کسی بخواهد به طبابت و نجات دادن جان دیگران مشغول شود نیاز به آن دارد که به دانشگاه رفته و در این زمینه تخصص پیدا کند ، زیارت ائمه علیهم السلام دانشگاه عشق ، ایثار و از خود گذشتگی است ، به دلیل آن که این بزرگوارن مظهر از خود گذشتگی و کمک به دیگران هستند «عادتکم الاحسان و سجیتکم الکرم … » و همه هستی خود را دراین راه گذاشته اند .، پس انسان با زیارت این بزرگواران و تجدید بیعت با آنان درس ایثار و انفاق از آنها می آموزد .
امام خمینی(ره): «در قضیۀ امام حسین(ع)، باید این نکته را به مردم بفهمانیم: همه‌اش قضیه این نیست که ما می‌خواهیم ثواب ببریم، قضیه این است که ما می‌خواهیم «پیشرفت» کنیم!»(صحیفه امام،ج۸، ص۵۲۹)
نکته پایانی :
فَذَکِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّکْری ( اعلی / 9) پس ( آنان را ) تذکر ده اگر تذکر سود بخشد.
[خداوند متعال ] در این جمله امر به تذکره را مشروط کرده به موردى که تشخیص دهد، تذکره سودمند است، و این شرطى است بر اساس حقیقت، چون وقتى تشخیص دهد تذکره سودى ندارد کار لغوى (نظیر ایجاد قنات با آب دستى ) مى شود، و خداى تعالى اجل از آن است که رسول گرامى خود را امر کند به اینکه کار بیهوده کند، پس تذکره در موردى باید استعمال شود که در خود طرف زمینه اى براى تذکر باشد که در این مورد تذکره در نوبت اول دل او را متمایل به حق مى سازد و قهرا تذکره نافع و اقع مى شود، و همچنین در نوبت هاى بعدى هم تمایل او را بیشتر مى سازد، همچنان که فرمود: (سیذکر من یخشى ) و در موردى که طرف هیچ زمینه اى براى نرم شدن دل ندارد، نوبت اول حجت را بر او تمام مى کند، این نیز نافع است،
چون باعث مى شود طرف از حق دورى کند، همچنان که فرمود: (و یتجنبها الاشقى ) و اما تذکره نوبت دوم او به خاطر اینکه نه خاصیت نرم کردن دل دارد، و نه اثر اتمام حجت، کارى لغو خواهد بود، و به همین جهت در اینجا فرمان خود را مشروط کرد به صورتى که تذکره مفید باشد، و در آیه زیر صریحا فرموده : (فاعرض عن من تولى عن ذکرنا و لم یرد الا الحیوه الدنیا). [المیزان ، تفسیر سوره اعلی ]