سماق چیست

نام علمی سماق Rhus coriaria “سماق” در قدیم “سماک” نیز تلفظ می‌شده است، در حقیقت فارسی آن سماک و عربی آن سماق است. درختچه ای است کوهستانی که میوه‌های خوشه‌ای دارد. رنگ میوه ی آن قرمز و قهوه‏ای است  و طعم آن گس است، ولی پس از رسیدن ترش می‏ شود. میوه‌ ی آن پس از کوبیدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی مانند کباب استفاده می‌شود. در یونان باستان از چوب آن برای رنگ آمیزی پارچه‌های پشمی استفاده می‌شده است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم استفاده می کردند. در برخی از کشورها از آن نوشیدنی تهیه می‌ کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی موثر است. سماق قرمز تبریز  از نظر طب قدیم، سرد و خشک است.

در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا شما را با خواص سماق برای سلامتی آشنا کنیم.

پر آنتی‌اکسیدان‌ترین ادویه است

به هر طریقه و روش آزمایشگاهی که فعالیت آنتی‌اکسیدانی مواد را اندازه‌گیری کنیم، این ادویه معمولا مقام اول را به دست می‌آورد. سماق ۶۶ برابر بلوبری آنتی اکسیدان دارد.

طبق تحقیقات آزمایشگاهی خاصیت ضد سرطانی دارد

در تحقیقات آزمایشگاهی داده‌های زیادی وجود دارد که فعالیت ضد تکثیری (سلول‌های سرطانی) آن را نشان می‌دهند. همچنین از طریق چندین اقدام در آزمایشگاه دریافته‌اند که سماق قرمز تبریز رشد سرطان سینه را متوقف می‌کند. کلسترول بد را کاهش می‌دهد.

هنگامی که به مقدار ۱.۵٪ رژیم غذایی خرگوش‌ها سماق ایرانی به آن‌ها خورانده شد، مشاهده شد که «سطح کلسترول بد» به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
همین تغییر در موش‌های آزمایشگاهی هم اتفاق افتاد.

آزمایش دیگری در ایران بر روی ۷۲ نوجوان و جوان مبتلا به چاقی انجام گرفت. در طول آزمایشی ۱ ماهه که سه بار در روز ۵۰۰ میلی گرم پودر سماق به آزمایش شوندگان داده می‌شد،کاهش «قابل توجهی» در کلسترول کل، کلسترل بد، و تریگلیسرید مشاهده شد.

فشار خون را پایین می‌آورد

در طب جایگزین خاور میانه، استفاده از سماق در کاهش فشار خون یک شیوه‌ی محبوب است، که بیشتر به صورت جوشانده مصرف می‌شود. طبق مطالعات مقدماتی ممکن است سماق قرمز تبریز گیاهی ضد فشار خون باشد.

برای دیابت خوب است

حتی بعد از مصرف دوزی اندک، دانه‌های آن در موش‌های دیابتی کارساز واقع شد و گلکوز خون بعد از خوردن (قند خون بعد از خوردن) را ظرف ۵ ساعت تا ۲۴٪ کاهش داد.

در واقع، بیش از ده دوازده مطالعه وجود دارد که بر روی موش‌ها انجام شده و بنابر گزارش‌های اعلام شده سماق قرمز تبریز مقاومت انسولین را بهبود، و قند خون را کاهش، و سطح لپتین را تقویت کرده است.

علاوه بر سایر پارامترها در انسولین، پروتئین واکنشی سی، کاهش و در مقاومت به انسولین افزایش مشاهده شد.1

کلسترول بد را کاهش می‌دهد

هنگامی که به مقدار ۱.۵٪ رژیم غذایی خرگوش‌ها سماق ایرانی به آن‌ها خورانده شد، مشاهده شد که «سطح کلسترول بد» به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. همین تغییر در موش‌های آزمایشگاهی هم اتفاق افتاد.

در مورد انسان‌ها چطور؟

ظرف فقط یکی دو سال پیش، در آزمایش‌های تصادفی بالینی، بر روی گروه اصلی و گروه کنترل (دارونما) نیز همین تغییر مشاهده شد.

تصویر فوق که توسط ClinicalTrials.gov به ثبت رسیده است، برگرفته از آزمایشی است که در آن به مدت ۶ هفته به افراد کپسول‌های مکمل سماق دادند. دوز مصرفی در هر روز ۱.۰۰۰ میلی گرم بود. برای کسانی که اضافه وزن داشتند (نمودار میانی) این تجارب اتفاق افتاد:

کلسترول بد کاهش پیدا کرد

کلسترول خوب افزایش پیدا کرد

آزمایش دیگری در ایران بر روی ۷۲ نوجوان و جوان مبتلا به چاقی انجام گرفت. در طول آزمایشی ۱ ماهه که سه بار در روز ۵۰۰ میلی گرم پودر سماق به آزمایش شوندگان داده می‌شد، کاهش «قابل توجهی» در کلسترول کل، کلسترل بد، و تریگلیسرید مشاهده شد.

با جلوگیری از چربی‌ها باعث کاهش وزن می‌شود

وقتی از عصاره‌ی آن در بافت پانکراس خوک استفاده شد، فعالیت آنتی-لیپازی آن مشاهده گردید.

وقتی دوز سماق ۳۰۰ mg/mL و بیشتر بود، فایده‌ی آن به اندازه‌ی ارلیسات بود که دارویی برای مقابله با چاقی است. این ماده با خنثی کردن لیپاز پانکراسی، که آنزیم ترشح شده توسط لوزالمعده ایت و به تجزیه‌ی چربی‌ها جهت گوارش کمک می‌کند عمل می‌کند. وقتی چربی‌ها خوب تجزیه نشوند، کالری کمتری از آن‌ها جذب خواهد شد.

سماق‌ها خام سنتی و ارگانیک هر دو نتایج یکسانی به دنبال داشتند.

هنوز خیلی زود است ادعا کنیم سماق وزن را کاهش می‌دهد، اما این امکان آنکه درمانی رژیمی باشد را تقویت می‌کند. سماق در حال حاضر در بعضی از فرهنگ‌ها یک نوع درمان به حساب می‌آید.

کاهش تراکم استخوانی را کند می‌کند

مهم نیست چه اندازه از سلامت برخوردار هستید، کاهش تراکم استخوانی ناشی از افزایش سن یکی از واقعیت‌های زندگی است. به همین دلیل است که وقتی شما به بیست و چند سالگی می‌رسید والدین‌تان آنقدر کوتاه به نظر می‌رسند … و به همین علت است که شما روزی نسبت به دیگران کوتاه به نظر خواهید رسید!
در مطالعه‌ای بر روی موش‌های مبتلا به عفونت لثه، میزان کاهش تراکم استخوان فک‌شان اندازه‌گیری شد.

آن استخوانی است که به دندان‌ها وصل می‌شود. پوسیدگی آن با گذر عمر عامل اصلی مشکلات دندانی و ترمیم‌های پیچیده، مانند ایمپلنت‌های دندانی و پروتزهای دندانی است، جون ممکن است برای اتصال آن‌ها استخوان کافی نداشته باشید.

آن‌ها به سه گروه تقسیم شدند و آن‌هایی که با عصاره‌ی سماق درمان شده بودند کاهش تراکم استخوان کمتری را نسبت به گروه دیگر (گروه کنترل) تجربه کردند.

متاسفانه هیچ تحقیقی که بر روی انسان‌ها انجام شده باشد وجود ندارد، در نتیجه این مبحثی کاملا ابتدایی است.

در برابر پاتوژن‌های دهانی مانند یک ماده‌ی ضد باکتریایی عمل می‌کند

شاید این گیاه بتواند به دندان‌ها به چند طریق کمک کند.

در مطالعه‌ای آزمایشگاهی، پی برده شد عصاره‌ی محتوی آب سماق تشکیل زیست‌لایه بر روی سیم ارتودنسی را هنگامی که توسط این پنج مجرم اصلی و رایج به وجود می‌آید کاهش می‌دهد:

استرپتوکوک موتانس

استرپتوکوک سوبرینوس

استرپتوکوک سانگوئینیس

استرپتوکوک سالیواریوس

انتروکوک فکالیس

«عصاره‌ی آب سماق در مقابله با پنج باکتری رایج دهانی خواص ضد باکتریایی قدرتمندی داشت و قادر بود جلوی تشکیل زیست‌لایه بر روی سیم ارتودنسی را بگیرد. برای استفاده‌ی بالینی گسترده از این عصاره پیشنهاد می‌شود تحقیقات بیشتری انجام شود.»2

مبارزه با عفونت های قارچی

در نتتجه تحقیقات علمی دیگر، معلوم شده است که سماق دارای خاصیت ضد قارچی موثر است. سماق قادر به مبارزه با آسپرژیلوس فلاووس (موثرترین سلول مضر)، به خصوص پاتوژن انسانی خواهد بود.

آسپرژیلوس فلاووس ممکن است که باعث عفونت ریه و تنگی نفس شود. شیمی درمانی یک درمان سرطان است که از داروها برای جلوگیری از رشد سلول های سرطانی استفاده می کند، یا با کشتن سلول ها یا با توقف آن ها از تقسیم کردن آن ها. این عفونت می تواند بسیاری از اعضا بدن از جمله ریه ها، قلب، کلیه ها و مغز را تحت تاثیر قرار دهد.

درد قفسه سینه، تب و درد مفاصل، شایع ترین نشانه های عفونت قارچی هستند.

ادرار آور است

سماق دارای خواص ادرار اوری است بنابراین، مشاهده شده است که این یک گیاهی است که به حذف مواد سمی از بدن کمک می کند. برای دفع ادرار و التهاب دردناک و التهاب ناشی از التهاب مثانه استفاده می شود. در خاورمیانه، آب ترش سوماق یک گزینه رایج برای تسکین ناراحتی شکم استفاده می شود.

مناسب برای سلامتی زنان

عصاره سماق، چای سماق، پوست سماق به طور سنتی برای درمان بیماری های زنان به کار می رود. سماق نیز به صورت خارجی و موضعی در ترشحات شدید واژینال استفاده می شود.

به علاوه شیر مادر نیز افزایش می یابد. به درمان اختلالات قاعدگی، گرفتگی عضلات، سوختگی قاعدگی و درد با عمل کردن مثل استروژن کمک می کند.

ضد التهاب است

التهاب به عنوان عامل اغلب بیماری ها شناخته می شود و سماق نوعی ادویه ضد التهاب است که به مبارزه با اختلالات مختلف، سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می کند.

فواید چای سماق

چای سماق به راحتی آماده می شود و سالم است. چای سماق که رنگ قرمز زیبایی دارد، می تواند با استفاده از یخ و چای سرد آماده شود. زمانی که با لیموناد مخلوط می شود، منبع عالی ویتامین C می شود و مقاومت بدن را افزایش می دهد.

چای سماق یک منبع ویتامین C است. بنابراین برای بیماری های زمستانی مثل سرماخوردگی و آنفولانزا خوب و مفید است. چای سماق برای مخلوطی از مشکلات آسم، تنگی نفس، اسهال، سرفه، گلو درد و عفونت مفید در نظر گرفته می شود.

برای تنظیم سطح کلسترول و درمان دیابت با کاهش قند خون مورد مطالعه قرار گرفته است.

واکنش های نامطلوب خوردن عصاره سماق نادر هستند و ممکن است شامل این موارد باشند:

واکنش های آلرژیکی سماق

از آنجا که این ادویه در همه خانواده ها است, آن هایی که آلرژی دارند باید قبل از خوردن با پزشک مشورت کنند. آن هایی که آلرژی به انبه دارند نیز باید توجه داشته باشند زیرا هر دو درخت در یک خانواده هستند.

درماتیت, جوش و خارش پوست میوه سماق به دلیل محتوای بالای اوروشیول آن یک اسطوره است. این ها به دسته توکسیک.دندرون طبقه بندی می شوند.

کاهش وزن

اگر چه بیشتر اکثرا این را یک منفعت تلقی می کنند, اما در پاسخ به سوال کاربران نمناک در رابطه با این موضوع باید بگوییم که آن هایی که وزن کمی دارند و مشکل حفظ وزن سالم دارند باید از خوردن روزانه سماق اجتناب کنند. این به دلیل فعالیت ضد آنزیم لیپاز است که تا حدی جذب چربی در روده کوچک را مسدود می کند.

کوئرستین موجود در سماق یک آنتی اکسیدان قوی است که اثرات ضد سرطانی و اثرات جانبی جهش زا را در تحقیقات نشان می دهد. در یک مفهوم کاملاً نظری, دومی ممکن است نگران کننده باشد. آنزیم ها و سطوح PH قلیایی برای غیرفعال کردن اثرات جهش زایی شناخته شده اند.

تا زمانی که اطلاعات ایمنی در دسترس نباشد, اجتناب از مقادیر زیاد عصاره و چای سماق توصیه می شود.

تداخلات دارویی با سماق

استاتین ها برای کاهش کلسترول, داروهای فشار خون و درمان های دیابت ممکن است به شدت تحت تاثیر قرار گیرند. وقتی مقادیر بالایی از سماق با آن ها گرفته می شود, نتیجه ممکن است کم باشد.

اطلاعات کافی در مورد این که آیا سماق برای همه کاملاً ایمن است یا خیر وجود ندارد. به همین دلیل باید پیش از استفاده از سماق, با پزشک خود مشورت کنید. هم چنین می تواند باعث ایجاد واکنش های پوستی شود.

برای دوران حاملگی و شیردهی اطلاعات کافی وجود ندارد که گیاه سماق در دوران بارداری و شیردهی کاملاً ایمن است یا نه. بنابراین, عدم مصرفش بهتر است.3

پی نوشت:
1.www.seyedattar.com
2.www.parsnews.com
3.www.namnak.com