سندروم کودک تکان خورده چیست؟

این سندروم یک آسیب مغزی جدی است که به دلیل تکان دادن شدید و پرخاشگرانه در نوزاد ایجاد می‌شود. ممکن است این تکان دادن تنها به مدت چند ثانیه طول بکشد اما همین چند ثانیه می‌تواند سلامت کودک را برای همیشه به خطر بیندازد چرا که نوزادان مغز نرم و عضلات گردن ضعیفی دارند.

تکان‌های شدید باعث می‌شود که مغز آن‌ها به طور مکرر به جمجمه برخورد کند و مشکلاتی نظیر تورم، کبودی و خونریزی در مغز ایجاد شود. علاوه بر آسیب مغزی ممکن است که چشم، گردن و ستون فقرات نوزاد نیز آسیب ببیند.

این سندروم بیشتر در کودکان زیر 2 سال شایع است اما احتمال بروز آن تا 5 سالگی نیز وجود دارد. در اکثر موارد این مشکل برای نوزادان 6 تا 8 ماه اتفاق می‌افتد. تعامل بازیگوشانه با کودک نظیر تکان دادن در آغوش یا به آرامی بالا انداختن او باعث آسیب به سر نمی‌شود بلکه این سندروم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که کسی از سر خشم و با پرخاشگری به عمد کودک را به عقب و جلو تکان دهد.1
 

علائم و نشانه های سندرم تکان دادن کودک شامل

تحریک پذیری بیش از حد

مشکل در بیدار ماندن

مشکلات تنفسی

کم اشتهایی

لرزش های بدنی

استفراغ

چهره ی رنگ پریده یا کبود

صرع

بیهوش شدن یا تشنج ناگهانی

اغماء

صدمات دیگری که اساساً قابل توجه نیست مواردی از جمله خونریزی مغزی یا شبکیه چشم، آسیب نخاع مغزی و گردن و شکستگی مهره های کمر، جمجمه و استخوان را در بر می گیرد. همچنین، وجود شواهدی مبتنی بر سوء استفاده قبلی از کودک عادی است.

در موارد خفیف سندرم  تکاندادن کودک، یک کودک ممکن است نرمال به نظر برسد اما با گذشت زمان او ممکن است دچار مشکلات سلامتی، یادگیری و رفتاری شود.2
 

چه عواملی باعث ایجاد سندرم کودک تکان‌خورده می‌شود؟

عضلات گردن کودکان شیرخوار ضعیف است و آنها اغلب برای نگه داشتن سر سنگین خود در تکاپو هستند. اگر کودکی به شدت تکان داده شود، مغز ظریف و آسیب‌پذیر او در داخل جمجمه به جلو و عقب حرکت می‌کند.

این اتفاق باعث کبودی، ورم و خونریزی می‌شود. سندرم کودک تکان‌خورده معمولا هنگامی رخ می‌دهد که یکی از والدین یا پرستار بچه به دلیل کلافگی و عصبانیت، یک نوزاد یا کودک بزرگ‌تر را به شدت تکان می‌دهد و اغلب علت عصبانیت این است که گریهٔ کودک قطع نمی‌شود.

یک پژوهش نیز در سال‌های گذشته، متوجه افزایش نگران‌کننده‌ای در تعداد صدمات مغزیِ ناشی از ترومای سر در طول رکودهای اقتصادی زندگی خانواده‌ها شد.

بر اساس این گزارش، فقر و استرس، عوامل خطر سوء‌رفتار با کودکان است که می‌تواند علت افزایش موارد ترومای سر در طول دوران فشار اقتصادی را توضیح دهد. اما به‌طورکلی، برای والدین و دیگر مراقبان کودک، عواملی که ممکن است خطر تکان دادن شدید کودک را افزایش دهد شامل موارد زیر است:

انتظارات غیرواقعی از بچه‌های کوچک

جوان بودن والدین یا تک‌والد بودن

استرس و اضطراب

خشونت خانگی

مصرف الکل یا مواد مخدر

بی‌ثباتی و تزلزل خانواده

افسردگی یکی از والدین

سابقهٔ دیدن بدرفتاری در کودکی پدر یا مادر این کودکان

همچنین و بر اساس آمار، مردان نسبت به زنان احتمال بیشتری برای تکان دادن خطرآفرین یک کودک دارند.3
 

وقتی به پزشک مراجعه می کنید

اگر شما تردید دارید که کودکتان با تکان سختی صدمه دیده است فوراً در پی کمک باشید. با پزشکتان ارتباط داشته باشید یا کودکتان را به نزدیکترین ارژانس برسانید. مراقبت های درمانی فوری ممکن است زندگی کودکتان را نجات دهد یا از بروز مشکلات جدی سلامت پیشگیری کند.

متخصصان سلامت قانوناً باید همه موارد مشکوک به کودک آزاری را به مراجع ذیصلاح کشوری گزارش دهند.کودکان عضلات ناحیه گردن ضعیفی دارند و اغلب قدرت تحمل حرکات سر را ندارند.

اگر کودک تکان شدیدی خورده است، مغز ظریف او در جمجمه به عقب و جلو می لغزد. این کار موجب خون مردگی، آماس یا تورم و خونریزی مغزی می شود.

سندرم تکان دادن کودک معمولاً وقتی اتفاق می افتد که والد یا مراقب کودک یا طفل را به دلیل ناکامی یا عصبانیت و اغلب به دلیل گریه کردن مداوم کودک به شدت تکان می دهد. این سندروم معمولاً به دلیل افتادن کودک از روی زانو، سقوط های جزیی یا حتی بازی های خشن نیست.2
 

سندرم کودک تکان‌خورده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

کودکی که به شدت تکان داده شده، ممکن است نیازمند معاینه توسط تعدادی از متخصصان پزشکی و همچنین یک فرد مسئول در رابطه سوء‌رفتار با کودکان باشد. برای تشخیص صدمات واردشده نیز ممکن است آزمایشات مختلفی به شکل زیر لازم باشد:
 

سی‌تی‌اسکن؛ CT-SCAN

سی‌تی‌اسکن از اشعهٔ ایکس برای ارائه تصاویر مقطعی از مغز یک کودک استفاده می‌کند. این تست می‌تواند به تشخیص آسیب‌هایی که به مداخلهٔ فوری پزشکی نیاز دارند کمک کند.
 

ام‌آرآی؛ MRI

ام‌آرآی از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز کودک استفاده می‌کند. از آنجا که انجام ام‌آرآی روی یک کودک ناآرام و بی‌قرار دشوار است، شاید پزشک زمان مشخصی را برای انجام آن در نظر بگیرد.
 

معاینه و بررسی اسکلتی بدن

ممکن است برای ارزیابی اینکه آیا شکستگی‌ها تصادفی یا عمدی هستند و پیدا کردن شکستگی‌های احتمالی قبلی، یک مجموعه‌ اسکن‌ از اسکلت بدن و احتمالاً شامل بازوها، دست‌ها، پاها، ستون فقرات، دنده‌ها و جمجمه گرفته شود.
 

تست بینایی‌سنجی

معاینهٔ چشم می‌تواند خونریزی و دیگر آسیب‌های چشمی کودک را نشان دهد.
 

آزمایش خون

برخی اختلالات سوخت و سازی یا ژنتیکی و همچنین اختلالات ناشی از خونریزی و لخته شدن خون می‌تواند به علائمی منجر شود که شبیه سندرم کودک تکان‌خورده باشد و آزمایش خون می‌تواند کمک کند که از نبود این عارضه‌ها اطمینان حاصل شود.

بسته به میزان آسیب، ممکن است لازم باشد برای نظارت بیشتر، کودک در بخش مراقبت‌های ویژهٔ اطفال بستری شود.3
 

عوارض ابتلا به سندروم کودک تکان خورده

بسیاری از کودکان دچار این سندروم در همان سنین کم می‌میرند اما آن‌هایی که زنده می‌مانند در طول عمر خود با مشکلات پزشکی متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند که موارد زیر مهم‌ترین آن‌هاست

– نابینا شدن یک چشم یا هر دو چشم

– بروز تاخیرات رشدی، مشکلات رفتاری و یادگیری

– ناتوانی ذهنی

– ابتلا به صرع و تشنج

– فلج مغزی.1
 

سندرم کودک تکان‌خورده چطور درمان می‌شود؟

اگر فکر می‌کنید که فرزندتان با تکان شدید آسیب دیده است، فوراً به پزشک مراجعه کنید یا کودکتان را به نزدیک‌ترین اورژانس برسانید. دریافت مراقبت‌های پزشکی فوری ممکن است زندگی فرزندتان را نجات دهد یا از عوارض جدی در سلامتی‌اش جلوگیری کند. درمان اضطراری برای کودکی که تکان شدیدی خورده است می‌تواند شامل اقدامات نجات‌بخشی از قبیل پشتیبانی تنفسی و جراحی برای قطع خونریزی در مغز او باشد. اما نظر قطعی در این مورد به عهدهٔ پزشک کودک شماست.

با اینکه می‌دانیم شخصی که بتواند با کودکان بدرفتاری کند، اغلب مطالبی شبیه به این موارد را نخواهد خواند، اما ما تمام این نکات را گفتیم، چون گاهی ممکن است گریه‌های کودکانمان ما را به یک نقطهٔ جوش برساند و آن‌وقت دست به کاری بزنیم که دیگر قابل جبران نباشد. پس بیاییم قانون رفتار درست و سالم با کودکان را یاد بگیریم و در هر شرایطی به آن احترام بگذاریم، چون این ما هستیم که آنها را به این دنیا آورده‌ایم، پس باید در قبالشان به شدن مسئول باشیم.3
 

روش‌های پیشگیری از سندروم کودک تکان خورده

برگزاری کلاس‌های آموزشی برای والدینی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند و آگاهی بخشی به آن‌ها در مورد عواقب تکان دادن خشونت آمیز کودک می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آمار مبتلایان به این سندروم داشته باشد.

همچنین والدین با مراجعه به روانشناس و یادگیری روش‌های مدیریت استرس و کنترل خشم می‌توانند در زمان عصبانیت برخورد سالم‌تری با فرزند خود داشته باشند.

اگر به دلیل مشغله‌های کاری یا هر مسئله دیگری فرزند خود را برای ساعاتی با مراقبان دیگری نظیر پرستار تنها می‌گذارید قبل از هر چیز اطمینان حاصل کنید که آن‌ها در مورد این سندروم و آسیب‌های ناشی از آن اطلاع داشته باشند.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.kodakonojavan.com
3.www.madarsho.com