سپتیک تانک؛ کاربرد و انواع آن

عصراسلام: سپتیک تانک از مخزنی تشکیل می شود که فاضلاب در آن جمع شده و به وسیله فرایندهایی مراحل پیش تصفیه روی آن انجام می شود. فرایندهای شناور سازی و ته نشینی فاضلاب در مخزن سپتیک همراه با فعالیت باکتری های بی هوازی باعث می شود فاضلاب به صورتی وارد طبیعت شود که به راحتی به کمک باکتریهای هوازی موجود در خاک در نهایت تبدیل به کازکربنیک و آب شود. 

این مخازن برای تصفیه فاضلاب در مجتمع های مسکونی، تجاری، ورزشی، هتل ها و بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرند و از آنجا که انتقال فاضلاب به بیرون از محیط های شهری فرایندی زمان بر بوده به فرایند تصفیه کمک شایانی می کنند.

مخازن سپتیک کاربرد جامع و گسترده ای در تصفیه فاضلاب های خانگی، صنعتی و بهداشتی داشته و به طور کلی برای مواردی مانند زیر مورد استفاده قرار می گیرند:

پیش تصفیه فاضلاب : انجام مراحل مقدماتی تصفیه فاضلاب ها جهت کمک به شرایط زیست محیطیچربی گیر : ته نشین کردن و حذف ذراتی مانند روغن ها ( چربی گیر )از فاضلاب ها به منظور کمک به حفظ شرایط فاضلاب های شهری و در نتیجه حفظ سرعت حرکت فاضلاب به بیرون از شهرها و جلوگیری از گرفتگی لوله ها و راه آب های تاسیسات و شبکه های فاضلاب شهری (این موضوع در مورد رستوران ها و آشپزخانه ها بسیار مفید می باشد).حذف ذرات بزرگ از فاضلاب های شهری و در نتیجه کمک به روان سازی فاضلاب و حفظ حرکت و پمپاژ فاضلاب در مسیر حرکت به سمت تصفیه خانه‌ها.

به طور کلی این طور می توان بیان کرد که از آنجا که پسماندهای دفعی همراه آب در برخی موارد مانند شست و شوی ظروف و یا دفع غیر بهداشتی روغن های صنعتی در برخی شرکت ها، کارخانجات و کارگاه ها می تواند باعث ورود مواد چربی با درجه نفوذناپذیری و چگالی بالا به سیستم های فاضلاب شهری شود، وجود یک مرحله پیش تصفیه کمک شایانی به حذف قابل توجه این مواد از فاضلاب ها کرده و بدین ترتیب هزینه های صرف شده جهت تعمیر و سرویس تاسیسات شبکه ها و سیستم های انتقال فاضلاب را کاهش می دهد.

هم چنین از آنجا که سپتیک تانک ها می توانند با فشار بالاتری نسبت به حرکت معمول فاضلاب ها مواد را به درون شبکه فاضلابی پمپ کنند سرعت حرکت مواد دارای چگالی بالا را افزایش داده و بدین ترتیب از جا ماندن این مواد و ایجاد گرفتگی در لوله ها می کاهند.

بنابراین در کل می توان گفت که استفاده از سپتیک تانک ها راهی کارآمد و به صرفه برای کمک به حفظ شرایط بهینه دفع فاضلاب و کمک به حفظ ماهیت زیست کره می باشد، به گونه ای که امروزه استفاده از آن ها برای راه اندازی مشاغلی مانند رستوران  داری و شروع به کار کارخانجات صنعتی و بیمارستان به صورت یک قانون الزامی در آمده است.

انواع مختلفی از سپتیک تانک وجود دارد که بر اساس جنس ساختاری تقسیم بندی می شوند. بر این اساس سه نوع مختلف سپتیک تانک به شرح سپتیک تانک بتنی، سپتیک تانک فایبرگلاس و سپتیک تانک پلی اتیلنی وجود دارد که در ادامه با انواع آن آشنا خواهید شد.

سپتیک تانک بتنی: سپتیک تانک های بتنی به صورت یک استوانه یا مکعب مستطیل سرپوشیده هستند که با بتن و در ابعاد و اندازه های مختلف طراحی و تولید می شوند.

در این سپتیک تانک ها فاضلاب از قسمت ورودی که در بالای فضای استوانه ای شکل آن قرار دارد وارد شده و ذرات به کمک شناور سازی و ته نشینی شروع به جدا شدن می کنند و در نهایت بنابر وزن مولکولی خود در قسمت انتهایی استوانه که انباره نامیده می شود تجمع می یابندو یا به سطح مخزن صعود می کنند. این مواد کم کم در انباره تجمع یافته و ته نشین می شوند به گونه ای که در فاضلاب خروجی از سپتیک تانک بخش اعظمی از این مواد وارد نمی شوند. خوردگی و یا ترک برداشتن از نقاط ضعف سپتیک تانک بتنی است.

سپتیک تانک فایبر گلاس: نحوه عملکرد سپتیک تانک های فایبر گلاس مانند انواع بتنی بوده و این سپتیک تانک ها با سپتیک تانک های بتنی در جنس بدنه که از نوع فایبر گلاس بوده تفاوت دارند. این تفاوت مزایایی به سپتیک تانک های فایبر گلاس در مقایسه با سپتیک تانک های بتنی می دهد که از جمله آن می توان به این اشاره کرد که این سپتیک تانک ها می توانند در زیر خاک مدفون شده و مورد خوردگی و زنگ زدگی واقع نمی شوند و هم چنین طول عمر طولانی تری نسبت به سپتیک تانک های بتنی دارند.

سپتیک تانک پلی اتیلن: سپتیک تانک های پلی اتیلنی نسبت به سایر انواع سپتیک تانک های مزایای بی شمار زیادی داشته به ترتیبی که امروزه به عنوان بهترین گزینه مطرح می شوند. به همین جهت در این مطلب سعی می شود به صورت جامع و کامل به بیان مشخصات و کاربرد این سپتیک تانک ها پرداخت.

همان طور که پیش از این اشاره شد سپتیک تانک پلی اتیلنی مزایایی دارد که آن را نسبت به سایر سپتیک تانک ها به گزینه ای قابل قبول تبدیل می کند. از جمله مزایای سپتیک تانک ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هزینه های پایین تر از نقطه نظر خرید، نصب و راه اندازی و هزینه های پایین نگه داری در طولانی مدت.عدم نیاز به آب بندی و عایق کاری بدنه داخلی و خارجی با اطمینان از عدم نشت هیچ نوع آلودگی و بوی نامطبوع به محیط خارج تانک.استحکام بالای مخزن و طول عمر بالا.امکان دفن کردن آن ها و عدم امکان خوردگی یا زنگ زدگی.وزن سبک و امکان جابجایی و مدیریت آسان هنگام نصب و راه اندازی.بهره گیری از پوشش های ضد اشعه ماورا بنفش و در نتیجه مقاومت بالا در برابر نور خورشید.قابلیت ارائه در انواع شکل ها به صورت افقی یا ایستاده و طراحی شده در ابعاده مختلف با ظرفیت عای متغیر از ۳ تا ۱۴۴ متر مکعب.گارانتی های طولانی مدت.امکان سرویس های دوره ای آسان و تخلیه لجن های ته مانده در مخزن توسط دریچه های خروجی. خصوصا مخازن مادولار یا ماژولار پلاستونیکنصب آسان و عدم نیاز به پیش سازهای ساختمانی در محل نصب.

به طور کلی تانک ها و مخازن پلی اتیلنی دارای ساختار زنجیره های کربنی در ساختار مونومرهای سازنده بوده و با ترکیب های پی در پی پلیمرهایی نفوذناپذیر در برابر نور خورشید می سازند. سپتیک تانک های پلی اتیلنی به دلیل ساختار انعطاف پذیر بدنه خود توانایی تحمل فشارهای بالای ۴ نیوتون بر میلی متر مربع را داشته و تحمل تغییرات دمایی قابل توجه را دارا هستند. این مخازن پلاستکی طول عمر نسبتا بالایی داشته و نیاز به سرویس های دوره ای و بازبینی های کمی هستند.

برای اینکه پیش از اقدام به خرید بدانید به چه ظرفیتی از سپتیک تانک نیاز دارید باید مقدار فاضلاب دفع شده در طول یک شبانه روز را محاسبه کنید. اگر میزان حجم فاضلاب دفعی ساختمان شما تا ۲ متر مکعب باشد شما به مخزنی با حجم ۵  متر مکعب نیاز دارید. اگر حجم فاضلاب دفعی ساختمان شما بین ۲ تا ۶ متر مکعب باشد، حجم تانک مورد نیاز برای شما ۱٫۵ تا ۲ برابر حجم فاضلاب دفعی خواهد بود. و اگر میزان دفع فاضلاب ساختمان شما در یک شبانه روز بیش از ۶ متر مکعب است باید حجم مورد نیاز خود را از طریق معادله زیر بدست آورید:

V=4500+0.78Q

طبق این معادله حجم مورد نیاز شما برابر است با: حجم فاضلاب دفعی در یک شبانه روز ضرب در ۰٫۷۸ به علاوه ۴۵۰۰٫

برای محاسبه حجم فاضلاب تولیدی در یک شبانه روز نیز باید افراد ساکن در ساختمان را در نظر گرفت. برای این کار از جداول تعیین کننده سرانه تولید فاضلاب توسط هر شخص بسته به ساختمان مورد سکونت استفاده کنید. در این جدول ها با توجه به کاربری ساختمان حجم فاضلاب تولید شده توسط هر شخص در شبانه روز تعیین می شود. شما می توانید با پیدا کردن حجم تولیدی فاضلاب طی یک شبانه روز با توجه به کاربری ساختمان خود، عدد بدست آمده را در تعداد افراد ساکن در ساختمان ضرب کنید و حجم فاضلاب تولیدی در شبانه روز را بدست آورید.

یک تانک سپتیک پلی اتیلن از اجزایی به شرح زیر تشکیل شده است:

بخش ورودی فاضلاب: شامل لوله و بافل ورودیمخزن اولیه تانک: بیشتر تجمع لجن و فاضلاب در این بخش خواهد بود ( در مخازن مادولار پلاستونیک چند مادول همزمان می توان به بخش نخست تخصیص داد)دیواره جدا کننده: از ورود لجن ها و روغن ها به بخش شفاف سازی مخزن جلوگیری می کند.بخش شفاف سازی: این بخش از مخزن فاضلاب فیلتر شده و نیمه شفاف که مواد سبک مانند روغن ها و مواد ته نشین شونده از آن حذف شده اند در آن تجمع می یابند و به صورت سرریز از خروجی مخزن سپتیک وارد چاه جذبی یا drain field می شود.

بخش خروجی فاضلاب: شامل لوله و بافل خروجی است. تهویه و خروج گاز از سچتیک تانک می تواند ز طریق نصب سه راهی در ورودی مخزن با در محلی که امکان هدایت لوله ونت به صورت عمودی به بلندترین نقطه ساختمان باشد انجام پذیرد تا گازهای حاصل از فعالیت بی هوازی باکتری ها از این طریق از سپتیک تانک خارج شود.روش نصب و راه اندازی سپتیک تانک پلی اتیلن

سپتیک تانک پلی اتیلن می تواند به دو صورت دفنی (زیر زمین) و یا روی زمین نصب شود. با این حال توصیه می شود سپتیک تانک ها را در محفظه ای ( اتاقکی زیر زمین ) دفن کنید تا امکان دسترسی و اتصال بخش خروجی به شبکه فاضلاب به راحتی صورت پذیرد. بدین جهت همواره پیشنهاد می شود از سپتیک تانکی استفاده کنید که در صورت پر شدن مخزن توانایی تحمل فشار وارده از سمت مایعات درون مخزن را داشته باشد. در غیر این صورت در مواجه با فشار های مذکور سپتیک تانک پلی اتیلنی تغییر شکل داده و حتی احتمال تضعیف و شکستگی دیواره های آن وجود دارد.

برای نصب سپتیک تانک پلی اتیلنی به روش زیر زمینی باید مراحل زیر را دنبال کنید:

حفر کانالی در زمین به طول حداقل یک متر بیشتر از طول سپتیک تانک خریداری شده و با عرضی یک متر بیشتر از عرض آن. عمق خاک برداری نیز باید به اندازه ارتفاع سپتیک تانک خریداری شده باشد.زیر محل قرارگیری سپتیک تانک باید کاملا مسطح باشد. برای اطمینان از این نکته پیشنهاد می شود زیر محوطه قرارگیری سپتیک تانک را با یک لایه سیمان مسطح کنید( سطح لیسه کشی شده). پس از قرار دهی سپتیک تانک لوله های ورودی و خروجی را نصب کرده و اطراف سپتیک تانک را با گراول یا پوکه صنعتی پر کنید.

سپتیک تانک پلی اتیلن کارآمدترین نوع سیستم پیش تصفیه می باشد و این عملیات را به وسیله سیستم های بی هوازی از طریق باکتری های بی هوازی انجام می دهد. مدت زمان لازم برای نگه داری و تصفیه فاضلاب در سپتیک تانک پلی اتیلن به مدت یک الی سه روز می باشد. در این بازه زمانی مواد سبک و روغنی به سطح مهاجرت کرده و لجن های موجود در فاضلاب در قسمت انتهایی سپتیک تانک ته ‌نشین شده و در اثر فعالیت و عملکرد باکتری ‌های بی ‌هوازی تجزیه می ‌شود.

این تجزیه به کمتر شدن میزان لجن کمک شایانی کرده و بنابراین مدت زمان لازم برای تخلیه سپتیک تانک را افزایش می دهد. معمولا هر دو سال یک بار لازم است سپتیک تانک را از لجن های ته نشین شده خالی نمود. البته توجه شود که کمی لجن که حاوی باکتری های ضروری برای ادامه فعالیت سپتیک تانک است در مخزن باقی بماند.

در مراحل پیش تصفیه فاضلاب از طریق لوله های ورودی به بخش ورودی تانک وارد می شود. یک دیواره جدا کننده این قسمت را از تانک را از قسمت دوم جدا می کند. در قسمت اول قبل از فیلتر مواد ورودی آرام آرام ته نشین شده و مواد معلق و سایر ذرات کم کم ته نشین می شوند. این عمل بر اساس وزن مولکولی ذرات اتفاق می افتد. در این مرحله روغن ها به علت دارا بودن وزن مولکولی کم معمولا در سطح مخزن به صورت شناور در می آیند. این روغنها نیز می توانند تجزیه شوند. باقی مانده آنها را می توان از سطح مخزن به کمک ماشین لجن کش تخلیه کرد.

با جمع شدن و ته نشین شدن مواد و ذرات در بخش انتهایی مخزن توده ای به شکل لجن ایجاد می گردد و به مرور زمان با رشد و گسترش تعداد میکروارگانیسم ها و باکتری های بی هوازی روند تجزیه مواد آغاز شده و سرعت می گیرد. انجام این واکنش های شیمیایی به مرور زمان باعث شکل گیری و تولید گازهای مختلف من جمله متان می گردد که از طریق لوله های تهویه تعبیه شده در ورودی مخزن از مخزن خارج می شود. جالب است بدانید که اخیرا در برخی کشورهای توسعه یافته از گاز متان تولید شده در این مرحله برای تامین سوخت کارگاه ها و محیط های صنعتی نیز استفاده می شود و نه تنها استفاده از سپتیک تانک ها واجد اهمیت زیست محیطی بوده بلکه در تامین بخش قابل توجهی از انرژی و صرفه جویی در انرژی سوخت های فسیلی نیز تاثیرگذار است.

در ادامه روند پساب تولیدی ک حالا تقریبا فاقد ذرات معلق می باشد ار طریق لوله تعبیه شده در دیواره جدا کننده وارد بخش دوم مخزن می شود. در این مرحله پساب زلال شده و ذرات شناور مانند روغن ها نیز از آن جدا می شوند  و پساب پیش تصفیه شده از طریق لوله های خروجی به فاضلاب شهری وارد می شود.

همان طور که قبلا نیز اشاره شده معمولا سپتیک تانک های پلی اتیلن نیازمند تخلیه در بازه های زمانی دو سالانه هستند. اما دقت کنید که هنگام تخلیه مخازن همه لجن موجود را تخلیه نکنید چرا که اگر همه لجن به طور کامل خارج شود بخش اعظمی از میکروارگانیسم های فعال موجود در تانک را از دست خواهید داد و با شروع مجدد روند انتقال و تصفیه پساب، مدت زمان زیادی لازم است تا میکروارگانیسم های جدید تکثیر یافته و شروع به رشد و فعالیت کنند. بدین ترتیب حجم لجن اولیه موجود در مخزن افرایش می یابد.

معمولا راندمان تصفیه پساب توسط سپتیک تانک ها بالا می باشد اما آنچه که این راندمان را تحت تاثیر قرار می دهد یکی غلظت مواد ورودی به سپتیک تانک و دیگری غلظت مواد خروجی از آن می باشد. به عبارت دیگر معمولا در مکان هایی که به دلایلی میزان ورود روغن و مواد چرب به داخل مخزن بیشتر است و از آنجا که این مواد دارای چگالی نسبتا بالایی هستند راندمان کار کاهش می یابد.

معمولا سپتیک تانک های پلی اتیلنی معایب قابل ذکری ندارند. با این حال اگر شما از سپتیک تانک های بتنی استفاده کنید می توانید مشکلات متعددی را تجربه کنید. برای نمونه می توان گفت مهم ترین مشکل در مورد سپتیک تانک های بتنی نفوذپذیری و احتمال نشت مواد از داخل آن ها به سمت بیرون است. این مساله نه تنها موجبات آلودگی های زیست محیطی را فراهم می کند و باعث به خطر افتادن بهداشت و سلامت افراد حاضر در محل می شود بلکه حتی می تواند به ساختارهای بتنی و نقاط اتصال سپتیک تانک آسیب زده و طول عمر سپتیک تانک را نیز کاهش دهد. 

همراه با خروج و نشت پساب ها به محیط بیرون خاک اطراف آلوده شده و PH آن تا حدودی اسیدی می شود و همین موضوع می تواند باعث خوردگی اتصالات آهنی آرموتورهای موجود در بتن شود و از طرفی چون ساختار خود بتن کاملا قلیایی است برخورد مقادیر جزیی ساختارهای اسیدی می تواند نقش موثری در تخریب ساختارهای سیمانی بتن نیز داشته باشد.

برخی کارشناسان برای رفع این موضوع از قیرکشی محیط بیرونی سپتیک های بتنی استفاده می کنند که این موضوع به نوبه خود هزینه های کلی را افزایش داده و خود یک نقطه ضعف دیگر در رابطه با سپتیک تانک های بتنی به شمار می رود.

نوع دیگری از سپتیک تانک های ابتدایی تر نیز وجود دارد که ساختار بدنه آن ها از آجر فشاری و ملات های سیمانی ساخته می شوند و به آن ها اصطلاحا سپتیک های آجری گفته می شود. سپتیک تانک های آجری نیز به جهت آنکه از قطعات پیش ساخته تشکیل می شوند و در محل مورد نظر از کنار هم قرار گرفتن و پیوستن قطعات پیش ساخته توسط ملات شکل می گیرند دارای درزهای بسیاری در بدنه بوده و حتی نسبت به سپتیک تانک های بتنی نشت پذیری بالاتری از خود نشان می‌دهند. هم چنین مشکل دیگر این سپتیک تانک ها این است که از آنجا که محل اتصال قطعات پیش ساخته مقاومت چندان بالایی ندارد، این سپتیک ها در برابر فشار های جانبی وارد شده توسط مایعات داخل سپتیک و یا خاک اطراف تانک بسیار ضعیف بوده و پس از مدتی ترک بر می دارند و حتی در صورت استفاده از پوشش های قیری در مقابل این فشار ها مقاومت چندانی از خود نشان نخواهند داد. به همین دلیل این سپتیک ها را نمی توان در عمق های خیلی پایین زمین حفر کرد که این موضوه نیز به نوبه خود مشکلات دیگری از نقطه نظر اتصال شیرهای خروجی با سیستم های فاضلاب شهری و آلودگی های محیطی را به همراه خواهد داشت.

با توجه به همه آنچه گفته شد به نظر می رسد استفاده از سپتیک تانک های پلی اتیلنی می تواند انتخابی مناسب از نقطه نظر کیفیت، به صرفه و هم چنین بهداشتی برای دفع فاضلاب باشد و همه نیازهای شما را از یک سیستم پیش تصفیه برآورده کند. سپتیک تانک های پلی اتیلنی با ساختارهای محکم و مقاوم خود دارای طول عمرهای بالایی بوده و مشکلات متعدد مربوط به سپتیک تانک های بتنی و آجری را ندارند. از طرف دیگر از نقطه نظر قیمت در مقایسه با سایر سپتیک تانک ها از جمله سپتیک تانک های فایبرگلاس انتخاب ارزان تری به شمار می روند.

پرسش های متداول

سپتیک تانک از مخزنی تشکیل می شود که فاضلاب در آن جمع شده و به وسیله فرایندهایی مراحل پیش تصفیه روی آن انجام می شود. فرایندهای شناور سازی و ته نشینی فاضلاب در مخزن سپتیک همراه با فعالیت باکتری های بی هوازی باعث می شود فاضلاب به صورتی وارد طبیعت شود که به راحتی به کمک باکتریهای هوازی موجود در خاک در نهایت تبدیل به کازکربنیک و آب شود.

۱- پیش تصفیه فاضلاب : انجام مراحل مقدماتی تصفیه فاضلاب ها جهت کمک به شرایط زیست محیطی ۲- چربی گیر : ته نشین کردن و حذف ذراتی مانند روغن ها ۳- حذف ذرات بزرگ از فاضلاب های شهری و در نتیجه کمک به روان سازی فاضلاب و حفظ حرکت و پمپاژ فاضلاب در مسیر حرکت به سمت تصفیه خانه ها.

انواع سپتیک تانک ها چیست؟

سپتیک تانک بتنی _ سپتیک تانک فایبر گلاس _ سپتیک تانک پلی اتیلن

هزینه های پایین تر از نقطه نظر خرید، نصب و راه اندازی و هزینه های پایین نگه داری در طولانی مدت _ عدم نیاز به آب بندی و عایق کاری بدنه داخلی و خارجی با اطمینان از عدم نشت هیچ نوع آلودگی و بوی نامطبوع به محیط خارج تانک _ استحکام بالای مخزن و طول عمر بالا _ امکان دفن کردن آن ها و عدم امکان خوردگی یا زنگ زدگی _ وزن سبک و امکان جابجایی و مدیریت آسان هنگام نصب و راه اندازی … (ادامه در مقاله)

اجزای سپتیک تانک پلی اتیلن از چه اجزایی تشکیل شده است؟

بخش ورودی فاضلاب _ مخزن اولیه تانک _ دیواره جدا کننده _ بخش شفاف سازی _ بخش خروجی فاضلاب

سپتیک تانک پلی اتیلن می تواند به دو صورت دفنی (زیر زمین) و یا روی زمین نصب شود. با این حال توصیه می شود سپتیک تانک ها را در محفظه ای ( اتاقکی زیر زمین ) دفن کنید تا امکان دسترسی و اتصال بخش خروجی به شبکه فاضلاب به راحتی صورت پذیرد. بدین جهت همواره پیشنهاد می شود از سپتیک تانکی استفاده کنید که در صورت پر شدن مخزن توانایی تحمل فشار وارده از سمت مایعات درون مخزن را داشته باشد.

حفر کانالی در زمین به طول حداقل یک متر بیشتر از طول سپتیک تانک خریداری شده و با عرضی یک متر بیشتر از عرض آن. عمق خاک برداری نیز باید به اندازه ارتفاع سپتیک تانک خریداری شده باشد.زیر محل قرارگیری سپتیک تانک باید کاملا مسطح باشد. برای اطمینان از این نکته پیشنهاد می شود زیر محوطه قرارگیری سپتیک تانک را با یک لایه سیمان مسطح کنید.پس از قرار دهی سپتیک تانک لوله های ورودی و خروجی را نصب کرده و اطراف سپتیک تانک را با گراول یا پوکه صنعتی پر کنید.

 

مخزن اب دات کام