در پاسخ به مطالب زیر توجه کنید .
پاسخ به پرسش اول
این مطلب که در روایات صحیح شب نوزدهم به عنوان شبی که احتمال قدر بودن دارد مطرح نشده نادرست است زیرا در روایات معتبر متعددی در مورد شب نوزدهم احتمال شب قدر داده شده است .
احادیث زیادی در مورد تعیین شب قدر وارد شده و در بعضی از این احادیث، شبهای 19 و 21 و 23 به عنوان شب قدر معرفی و بیان شده که یکی از اینها شب قدر است.[1] در برخی دیگر، 21 و 23 به عنوان شب قدر معرفی شده است.[2] بعضی از روایات به صراحت شب 23 را به عنوان شب قدر معرفی و آن را افضل از همة شبهای 19 و 21 دانسته اند.[3] در بعضی از احادیث، از امام پرسیده اند کدامین از 2 شب 21 و 23 قدر است؟ امام تعیین نکرده اند و فرموده اند: چه می شود بر تو اگر در هر دو شب خیر انجام دهی؟[4] .
بنابراین روشن شد که شب های 19 به عنوان احتمال شب قدر بودن در لسان روایات ذکر شده است .
[ 1 ] . ر. ک: کلینی، الکافی، تهران، ‌دارالکتب الاسلامیه، 1365، هـ . ش، چاپ چهارم، ‌ج 4،‌ص 158، ح 8. وسائل الشیعه ، حر عاملی، مؤسسة آل البیت، چاپ اول،‌ج 10 . 
[ 2 ] . ر. ک: کافی، ج 3، ص 40 و ج 4، ص 154، مجلسی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404 هـ ق، ج 94، ص 2 و 8 . 
[ 3 ] . ر. ک: بحارالانوار، ج 94، سید بن طاووس، اقبال الاعمال، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365 هـ ش، چاپ دوم، ص 190 . 
[ 4 ] . ر. ک: ‌طوسی، التهذیب، دارالکتب الاسلامیه، 1365 هـ ش، چاپ چهارم، ج 3،‌ص 58 .
 
پاسخ به پرسش دوم
در روایات تاکید شده که یکی از سه شب 19 و 21 و 23 ماه رمضان احتمال شب قدر بودن را دارد و بنا براین احیای این سه شب برای درک شب قدر سفارش شده است .
مشهور و معروف در روایات این است که در دهه آخر ماه رمضان و شب بیست و یکم یا بیست و سوم است، لذا در روایتى مى خوانیم که در دهه آخر ماه مبارک پیغمبر اکرم تمام شبها را احیا مى داشت و مشغول عبادت بود .
و در روایتى از امام صادق علیه السلام آمده است که شب قدر ، شب بیست و یکم یا بیست و سوم است، حتى هنگامى که راوى اصرار کرد کدامیک از این دو شب است و گفت: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدامیک را انتخاب نمایم؟! امام علیه السلام تعیین نفرمود، و افزود، ما ایسر لیلتین فیما تطلب: چه آسان است دو شب براى آنچه مى خواهى! (نور الثقلین،ج 5،ص 625،ح 58 ).
در روایتى از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: التقدیر فى لیلة القدر تسعة عشر، و الإبرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین. تقدیر مقدرات در شب نوزدهم، و تحکیم آن در شب بیست و یکم، و امضاء در شب بیست و سوم است (همان ،ص626،ح 62 ) و به این ترتیب بین روایات جمع مى شود .
 
پاسخ به پرسش سوم
از جمله اعمال شب های قدر بر سر گرفتن قران کریم است که در کتاب های دعا مانند مفاتیح الجنان از جمله اعمال این شب ها ذکر شده است . بودن شک این عمل و دستور از طرف معصومین ع و مورد توصیه و سفارش انها است .
روایات متعددی از طریق اهل بیت عصمت و طهارت(ع) وارد شده است که در آنها به ما دستور داده اند که در شب قدر، قرآن به سر گیریم و با توسّل به ساحت قرآن کریم و عترت طاهرین(ع) از خداوند متعال حاجات خود را درخواست کنیم و در مفاتیح الجنان هم در اعمال مشترکه شب های قدر یکی از اعمال آن را قرآن بر سر گرفتن و خدا را به حق چهارده معصوم قسم دادن بیان شده است.(1) شب قدر، شب مبارکی است که در آن قرآن نازل شده است و شبی است که در آن برنامه یک ساله زندگی انسان ها مقدر می شود. بهترین عمل در آن شب نیز مطالعه و تدبر در قرآن و دعا است و روشن است که در دعا در محضر حضرت حق، باید بهترین و مقرب ترین دوستان خداوند متعال را شفیع قرار داد و چه بهتر که در پناه قرآن به محضر دوست قدم بگذاریم و به قرآن و عترت متوسّل شویم. عمل بر سر گذاشتن قرآن و واسطه قرار دادن آن و چهارده معصوم، به سبب عظمت آنها در پیشگاه الهی و تواضع در مقابل ثقلین است و در حقیقت ادب در مقابل ثقلین، ادب در برابر حضرت حق و رعایت حدود بندگی است. این عمل را خود ائمه(ع) به ما آموخته اند. آیت الله جوادی آملی فلسفه قرآن بر سر گرفتن در شب قدر را چنین بیان کرده اند: منظور از قرآن به سر گرفتن در این شب عزیز این است که قرآن در رأس همه امور ما قرار بگیرد و تمام شؤون زندگی ما قرآنی شود. رأس امور قرار دادن قرآن یعنی تمام علوم اسلامی بشود و متون درسی دانشگاه های ما اسلامی بشود و اگر قرآن رأس امور بود همه مسایل درسی، سیاسی و اجتماعی ما حل می شود. اینکه بعد از قرآن به سر گرفتن نام ائمه برده می شود این است که بفهمیم اینها مفسر و مبین قرآن هستند پس هم قرآن بر سر است وهم عترت و سر هم جزء اعضاء رییسه است و شریفترین عضو بدن. اینکه می گویند قرآن در شب قدر نازل شد،نزول قرآن بمانند نزول باران نیست. در نزول باران می گوییم خدا باران نازل کرد به معنی انداختن ولی نزول قرآن به معنی انداختن نیست. بلکه بمعنی آویختن است، مانند آویختن طناب به درون چاه خداوند می فرماید که ما این طناب را آویختیم که یک طرف آن بدست من است و طرف دیگر به دست شما. بگیرید و بالا بیایید. « و اعتصموا بحبل الله جمیعا»(2) به این ریسمان الهی چنگ بزنید.(3) بنابراین چون قرآن در شب قدر نازل شده است و اهمیت شب قدر و ماه رمضان هم بخاطر همین نزول قرآن است، پیشوایان دین و ائمه معصومین به ما یاد داده اند که در این شب با تمسک و چنگ زدن به قرآن و بر سر گرفتن آن و دستورات آن را عمل کردن، خود را به خداوند نزدیک کنیم و از گناهان مان توبه کنیم.
پی نوشت ها:
1 . شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، اعمال مشترکه شب قدر.
  2. آل عمران(3)آیه103.
3. جوادی آملی، سخنرانی، سایت ثقلین .