شطحیات در سخنان عرفا دارای چه تفسیر و توجیهی است؟

معنای حقیقی وحدت وجود، این است که “وجود” حقیقتى است، واحد و ازلی، و آن جز خدا نیست و غیر از او، وجود حقیقى ندارد، و هر چه به نظر مى‏آید، در حقیقت، مظاهر گوناگون آن حقیقت واحده است که به صورت اشیا تجلى یافته است، و اینها همه تجلی آن وجود حقیقى واحد هستند. این به این معنا نیست که وجود کثرات و ممکنات همان عین وجود خدا باشد، یا خدا در این ممکنات حلول کرده باشد، بلکه نسبت این کثرات به خدا؛ مانند نسبت سایه است با صاحب سایه. اما مواردی که در سؤال به آن اشاره شده، از قبیل شطحیات است که نباید ظاهر آن را معنا کرد، بلکه باید معنای باطنی آن را لحاظ کرد؛ زیرا این سخنانی است که عارف در مقام فنا می گوید، نه در حالت عادی. از طرفی، نباید عرفای واقعی که توحید صمدی قرآنی را قبول دارند، با جهله صوفیه و افرادی که فقط ادعا دارند، و مورد رد امامان معصوم بوده اند، در یک ردیف به حساب آورد.