شعیب بن صالح پیش از ظهور امام مهدی(ع) قیام می کند؟

آیت الله نجم الدین مروجی طبسی، مدرس مرکز تخصصی مهدویت در برنامه “نشان صبح” به بررسی قیام شعیب بن صالح می پردازد.

بحث ما راجع به شعیب بن صالح و بررسی روایاتی که درباره او رسیده، می باشد، روایت دوازدهم راجع به شعیب است. این روایت منسوب به علی بن ابی طالب(ع) است که می فرماید: پرچم های سیاه که از خراسان می آید، با سفیانی درگیر می شود و زمانی که این پرچم ها نیروی سواره نظام سفیانی را شکست دادند، تنها آرزوی مردم این است که مهدی(ع) ظهور کند.

ظاهر روایت این است که شعیب با سفیانی است ولی بعید است. البته به قرینه روایات دیگر، این روایت وصف “رایات سود” را می کند و بیان می کند که فرمانده این پرچم های سیاه شعیب بن صالح است.

بنابراین براساس این روایت شعیب بن صالح قبل از حضرت مهدی(ع) قیام می کند. به طوری که آرزوی مردم بعد از این حادثه به ظهور متمرکز می شود. پی حضرت می روند و حضرت از مکه ظهور می کند و پرچم پیامبر اکرم(ص) هم دست ایشان است، دو رکعت نمار می خوانند، حضرت زمانی ظهور می کنند که مردم از ظهور مایوس می شوند چون بلیات به طور مستمر و مداوم بر سر مردم می آید.

زمانی ظهور صورت می گیرد که بلیات سراسر امت پیامبر(ص) را گرفته است، الان امت اسلام در جهان گرفتار است و به خصوص شیعه و پیروان اهل بیت پیامبر(ص) گرفتار شدند، به ما زور می گویند و مورد قهر و غلبه قرار می گیریم و بر ما طغیان و حق کشی می کنند.

از این متن استفاده می شود که شعیب قبل از ظهور حضرت و با فاصله کم، ظهور می کند، ولی اینکه سرنوشت او چه می شود و فعالیت اش چیست را ما نمی دانیم. فقط می دانیم که در یک مصاف با نیروی سواره نظام سفیانی وارد کارزار می شود و آنها را شکست می دهد.

نخستین کسی که این متن را نقل می کند، ابن حماد است ولی اگر متن روایت را بدون مشکل بدانیم و گیر سندی هم ندهیم. نباید برای شعیب امتیاز خاصی قائل شویم، منتهی سند مشکل دارد. به طوری که بعد از ابن حماد، تا 700 سال کسی از اهل سنت آن را نقل نکرده تا سیوطی که اختلاف مختصری هم در روایت دارد.

از منابع شیعه مرحوم ابن طاووس از ابن حماد این حدیث را نقل کرده و بعد از آن دیگر کسی این را نقل نمی کند. از قرن 7 تا امروز، تا اینکه موسسه نهج البلاغه در موسوعه امام علی(ع) این روایت را نقل کرده است.

پذیرش مضمون این روایت مشکلی ایجاد نمی کند. هر چند از نظر سند گیر دارد. ما اگر خود ابن حماد را قبول کنیم و کتابش را هم معتبر بدانیم، در این کتابی که الان در دسترس است، دست برده شده است.

روایت دوم نیز از امام علی(ع) است که گمان کنم همان روایت اولی است. با کمی زیاد و کم، می گوید سفیانی برای درگیری با خراسانی ها نیرویی می فرستد ، آنها برای پیدا کردن حضرت مهدی(ع) قیام کرده اند، سید خراسانی در راه با آقا برخورد می کنند و بر مقدمه و نیروهای پیش رو خراسانی شخصی به نام شعیب بن صالح است، در شهر استخر شعیب با سفیانی درگیر می شود و کشتار خونین رخ می دهد. پرچم های سیاه پیروز می شوند و سواره نظام سفیانی را مجبور به عقب نشینی می کند. بعد از این درگیری مردم آرزوی حضرت می کنند.

استخر را در بعضی کتاب ها تطبیق می دهند بر خوزستان و مسجد سلیمان ولی اشتباه است. در معجم البلدان از شهرهای استان فارس است. این شهر به نام کسی که آن را ساخته، نام داده شده است، از قدیمی ترین شهرهای فارس است، در بعضی از اخبار آمده که حضرت سلیمان در یک روز از طبرستان خود را به استخر می رساند. سلیمان در استخر مسجدی ساخته به نام سلیمان، استخر شهری باستانی و بسیار بزرگ در 12 فرسخی شیراز است.

در نقل دوم این روایت چند نکته دارد، می گوید: سفیانی با خراسانی ها درگیر می شود. در میان خراسانی ها یک جوان از بنی هاشم است که در دست چپش خالی دارد. این درگیری در دروازه های استخر است ولی باید گفت که این روایات را ابن حماد با سند عجیب نقل می کند.

ما معتقدیم که حدیث “رایات سود” با تواتر لفظی یا معنوی سبب شد که ما اصل “رایات سود” را بپذیریم ولی تفصیلاتش را نمی پذیریم.

روایت چهاردهم از ابن حماد است، روایت این است پرچم های سیاه خروج می کنند و با سفیانی درگیر می شوند. در میان لشکریان “رایات سود” شخصی از بنی هاشم است که در شانه راستش خالی دارد. از نیروهای پیش رو بوده و از عرب های بنی تمیم است که اسمش شعیب بن صالح است.

بنابراین شعیب بن صالح از لشکریان خراسانی و از نیروهای پیش رو است که با سفیانی درگیر می شود و از نیروهای خوب و صالح است.