بخشی از سوالات شما، اشاره به شمول آیات قرآن در موضوعاتی مانند: اختصاص خطابات به مشافهین(مخاطبین اولیه در زمان نزول)، شمول عام و اطلاق برخی آیات و … دارد که از جمله موضوعات تخصصی علوم قرآنی است. و باید در علم کلام، علم تفسیر و علم فقهی و … بحث و بررسی شود. همچنین در این زمینه اختلاف نظرهایی هم میان علما وجود دارد اعم از شیعه و اهل سنت.اصطلاحاً در این زمینه گفته می شود : خطابات قرآن به مشافهین اختصاص دارد ولی بر اساس قانون اشتراک یعنی قاعده «حلال محمد (صل الله علیه و آله) حلال الی یوم القیامه و حرامه حرام الی یوم القیامه» ، قاعده خاتمیت درآیه شریفه « مَّا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکُمْ وَلَـکِن رَّسُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ…»(1)، جاودانگی قرآن و خطابات عامی مانند «یا ایهاالناس…» «یا ایهاالذین آمنوا….» و … اختصاص به مخاطب زمان عصر نزول نداشته و شامل همه انسان ها، موضوعات و احکامی در هر زمانی می شود.آیه ایی را که اشاره کردید(2) در حقیقت بر اساس همان قواعد بالا، شامل همه انسان ها، و هر نوع جهاد فی سبیل الله در هر مکان و زمانی می شود. برای روشن شدن این مطلب به توضیح زیر توجه فرمایید:یکی از پیامها و محتوای آیه فوق این است که “خیر واقعی” آن است که در جهت سعادت واقعی دنیا و آخرت شما باشد و شما انسان ها چون از عواقب و نتایج کارها و حقیقت آنها اطلاع ندارید ، به چیزهایی به عنوان خیر دل می بندید و آنها را برای خود، دارای منفعت و سود دانسته و سبب کمال و سعادت خود می شمارید که این گونه نیستند و خدا می داند که با توجه به حقیقت و پیامدهایشان برای شما نه تنها خیر نیستند. بلکه شر می باشند و عکس آن هم چیزهایی است که شما آنها را باعث زحمت و مشقت و محرومیت خود و در نتیجه بد می شمارید در حالی که آنها گر چه ممکن است با مشقت و رنج و محرومیت کوتاه مدت و ابتدایی همراه باشند ، ولی در نهایت سبب خوشبختی و سعادت و کمال شمایند.از طرف دیگر خداوند رحمان و رحیم و رؤوف است و خیرخواه تر برای بندگان از خودشان است ؛ از این رو تکالیفی که بر دوش آنها نهاده از جمله “قتال و جنگ با دشمن” ، گرچه در نگاه اول سخت و با مشقت و رنج و مرگ و مجروحیت ودوری از خانواده و … همراه است و به همین جهت مورد طبع و خواست انسان نیست و فرد این دستور را ناخوش می دارد ، ولی با توجه به پیامدهای دنیایی و آخرتی اش ، خیر بزرگی برای شماست و همچنین کارهایی را خدا نهی کرده که میل و طبع شادی و منفعت و آسایش طلب آنسان خواهان آنها است. ولی به واقع برای حیات دنیایی و آخرتی او ضرر دارد.
بنا بر این سخن این نیست که مصداق خیر با انتخاب خدا فرق می کند بلکه سخن در این است که خدا با علم و حکمت بی نهایتش، خیر واقعی را برای شما انتخاب می کند ولی شما به جهت جهل و دنیا طلبی و تن آسایی و … آن را با این که به سود شماست ، خوش نمی دارید و چیزهایی را که خدا به علم و حکمت خودش بر شما نمی پسندد د به واقع برای شما شرّ است ، دوست داشته و خواهانید.
پس عقل حکم می کند که خواست خود را به کنار نهیم و خود را به خدا بسپاریم و به امر و نهی او گوش دهیم که عالم به مصالح ما و خواهان سعادت ما است.
پاورقی:
(1) سوره احزاب/ 40.
(2) سوره بقره/216.