صرافی رمزارز غیر متمرکز چیست؛ هر آنچه باید درباره‌ی DEX بدانیم

صرافی غیر متمرکزا(DEX – Decentrilized exchange) یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های انقلاب دیفای است. همان‌گونه که شاید اطلاع داشته باشید، دیفای جنبشی است که در آن توسعه‌دهندگان، جایگزین‌های مختلفی برای محصولات و مؤسسات مالی سنتی ساخته‌اند. DEX-ها نسخه‌ی غیر متمرکز صرافی‌های ارز دیجیتال هستند. قبل از اینکه به پرسش «صرافی‌ غیر متمرکز چیست» جواب بدهیم، ابتدا در مورد صرافی‌های سنتی و نواقص زیاد آن سخن خواهیم گفت. 

بیشتر بخوانید: اصطلاحات تریدینگ ارز دیجیتال

صرافی متمرکز رمزارز چیست

صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال اغلب نقطه‌ی شروع ارتباط مردم با دنیای رمزارز هستند. اگر بخواهید رمزارز بخرید، باید آن‌ را از این صرافی‌ها تهیه کنید. این صرافی‌ها به‌عنوان واسطی بین دنیای واقعی و دنیای رمزارز عمل می‌کنند. 

صرافی‌های متمرکز در کنار نواقصشان، چندین مزیت نیز دارند: 

• امکان نقد شدن بالا.
• حجم‌های ترید عظیمی که صورت می‌گیرد به دلیل وجود این صرافی‌ها است.
• صرافی‌های متمرکز اغلب سریع‌تر هستند و تجربه‌ی کاربری بهتری را ارائه می‌کنند.

صرافی از چه اجزایی ساخته شده است

قبل از آنکه به تفاوت صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز بپردازیم باید اجزای سازنده‌ی یک صرافی آنلاین را بشناسیم: 

• رابط کاربری گرافیکی (GUI): این رابطی است که کاربر با آن در ارتباط است و شامل تمام چیزهایی می‌شود که در وب‌سایت به‌عنوان یک کاربر می‌توان آن‌ها را دید.
• موتور محرک ترید: نرم‌افزاری است که رکورد تمام سفارش‌های باز را ثبت کرده و زمانی‌که دو سفارش با هم مطابقت داشته باشند، معامله انجام می‌شود.
• کیف پول دیجیتال (والت): در هنگام ثبت‌نام در صرافی برای بعضی از رمزارزها کیف پول دیجیتال خود را به حساب کاربری‌تان متصل می‌کنید.
• نقدینگی (Liquidity): صرافی‌ها باید نقدینگی لازم را برای داشتن تریدی سالم داشته باشند.

نواقص صرافی متمرکز و دلیل انتخاب نوع غیر متمرکز آن

۱- نواقص امنیتی 

صرافی‌های متمرکز به دلیل ماهیت و نوع معماری، دارای خطرات امنیتی جدی هستند. اگر فکر می‌کنید در این باره اغراق کرده‌ایم به جدول زیر نگاه کنید:

صرافی‌های پیشرو مانند کوین‌بیس، بایننس و بیتفینکس تمام کارهایی که می‌توانسته‌اند، برای بهبود امنیت کرده‌اند؛ اما این صرافی‌ها در معرض حمله‌ی هکرها قرار دارند. هکرها به‌طور مستقیم به صرافی‌ها حمله می‌کنند یا با کلاه‌برداری‌های فیشینگ، کاربران را هدف قرار می‌دهند.

۲- از دست دادن کنترل پول‌هایتان

این مورد ادامه‌ی نکته‌ی قبل است. در صرافی متمرکز، مجبورید کنترل پولتان را به شخصی ثالث بدهید. این صرافی‌ها از «والت‌های گرم» استفاده می‌کنند یا مستقیما به والت‌هایی وصل‌اند که تنها بخش کوچکی از سرمایه‌هایشان را برای اهداف ترید در آن نگه داشته‌‌اند. سایر سرمایه صرافی در «والت‌های سرد» آفلاین متصل است. متأسفانه هر دوی این رویکردها دارای مشکلات اساسی هستند:

• والت‌های گرم همیشه به اینترنت متصل هستند بدین معنی که همیشه در معرض هک شدن هستند.
• هر چند ذخیره‌ی بخش اعظمی از کوین‌ها در والت‌های سرد به نظر فکر خوبی می‌رسد، این کار تنها وابستگی خطرناک دیگری را به وجود می‌آورد. تنها با نگاهی به رسوایی صرافی Quadiriga، می‌توان به این قضیه پی برد. مدیرعامل این صرافی که وظیفه‌ی نگه‌داری والت‌های سرد را به عهده داشت، ناگهان فوت کرد. در این گیرودار، این صرافی ۱۴۵ میلیون دلار از رمزارزهای خود را از دست داد.

۳- طمع

در سال ۲۰۱۸، CNN گزارش کرد که صرافی‌ها برای اینکه توکنی جدید به فهرست خود وارد کنند بین ۱ تا ۳ میلیون دلار دریافت می‌کنند. برای اینکه پی ببریم این قضیه تا چه حد مضحک است، باید به نکته توجه کنیم که اضافه کردن یک سهم جدید به بورس سهام نزدک تنها ۱۲۵ تا ۳۰۰ هزار دلار هزینه برمی‌دارد که شامل هزینه‌های نگه‌داری سالیانه نیز می‌شود. 

بااین‌حال این تنها راه نشان دادن استثمار پروژه‌های رمزارز توسط صرافی‌ها نیست، موارد زیر نیز می‌تواند رخ بدهد:

• صرافی‌ها در مظان اتهام ایجاد حجم‌های جعلی ترید یا معامله‌شویی (Wash Trading)، ترید داخلی کارمندان (Insider trading) و دست‌کاری در قیمت‌ها هستند.
• صرافی‌ها اغلب کارمزدهای بالاتری دریافت می‌کنند. به دلیل نبود شفافیت، بررسی کارکرد صرافی‌ها در امور مالی غیر ممکن است.
• تمام صرافی‌ها دارای محدودیت سقف برداشت هستند؛ یعنی مقداری که در آنِ واحد می‌توان به کیف پول دیجیتال خارجی منتقل کرد. بااین‌حال با توجه به این نکته که آن‌ها سرمایه‌ی شما را قفل می‌کنند، می‌توانند حداکثر کارمزدهای ترید را مدیریت کنند.

صرافی غیر متمرکز چیست

صرافی غیر متمرکز نهادی مرکزی ندارد که سرمایه‌های شما را تحت کنترل داشته باشد. DEX اغلب به‌عنوان اپلیکیشن غیر متمرکز توسعه می‌یابد و روی بلاک‌چین خاصی اجرا می‌شود. مثالی مناسب صرافی غیر متمرکز بایننس (Binance DEX) است که روی بلاک‌چین بایننس اجرا می‌شود. کاربران می‌توانند توکن محلی بایننس (BNB) و سایر توکن‌های موجود در شبکه‌ی بایننس را مبادله کنند. در ادامه با صرافی‌های غیر متمرکز بیشتر آشنا خواهیم شد.

چرا از صرافی غیر متمرکز استفاده کنیم

• امنیت: به دلیل نبود نهاد مرکزی، DEX-ها نقطه‌ی تکی شکست ندارند.
• پولتان متعلق به خودتان است: نیازی نیست پولتان را به نهادی شخص ثالث بدهید و مجبور باشید به آن اعتماد کنید. در DEX، سرمایه‌تان کاملا در دست خودتان است. اگر امری ناخوشایند برای DEX اتفاق بیافتد، هنوز کنترل کامل پولتان را خواهید داشت.
• حریم خصوصی: صرافی‌های متمرکز مدارک زیادی برای تأیید هویت (KYC و AML) نیاز دارند. از آنجایی که DEX هیچ‌گاه تحت کنترل نیست، هیچ پیش‌نیاز ثبت‌نامی ندارد.
• فراگیر بودن: قوانین حکومتی، صرافی‌ها را مجبور می‌کند که به بعضی از کاربران در برخی مناطق خدمات ندهند. برای مثال، بسیاری از صرافی‌ها به دلیل قوانین سفت‌وسخت ایالات متحده، به شهروندان این کشور نمی‌توانند خدمات ارائه کنند. صرافی غیر متمرکز در معرض قوانین حکومتی نیست.

مزایا و معایب صرافی غیر متمرکز

مزایا

• کنترل کامل سرمایه‌تان را دارید. هیچ‌گاه در مورد کلیدهای خصوصی‌تان از شما سؤالی پرسیده نمی‌شود.
• به دلیل نبود نهاد مرکزی، خطر نفوذ و حملات هک به حداقل می‌رسد.
• تعداد کوین‌های فهرست‌شده در صرافی غیر متمرکز در برابر صرافی متمرکز به‌طور غیر قابل مقایسه‌ای بیشتر است.
• بدون نیاز به احراز هویت (KYC/AML). اگر مدارک ثبت نام در اختیار نداشته باشید یا از درز اطلاعات خود نگران باشید، صرافی غیر متمرکز بهترین گزینه است. DEX-ها بدون نیاز به مجوز هستند و کسی هویت شما را بررسی نمی‌کند.

معایب

• قابلیت استفاده. در واقعیت DEX-ها به اندازه‌ی صرافی‌های سنتی کاربرپسند نیستند. پلتفرم‌های متمرکز تریدهای بلادرنگ را ارائه می‌کنند که تحت تأثیر زمان ثبت بلوک‌ها در شبکه‌ی بلاک‌چین نیست. صرافی‌های متمرکز برای مبتدیانی که والت‌های غیر وثیقه‌ای دارند، تجربه‌‎ی کاربری بهتری ارائه می‌کنند. اگر کلمه‌ی عبور خود را از دست بدهید به‌راحتی می‌توان آن را بازنشانی کرد اما اگر عبارت بازیابی کیف پول دیجیتال خود را از دست دهید، سرمایه‌‎تان برای همیشه در فضای سایبری از دست می‌رود.
• حجم ترید و نقدشوندگی (Liquidity). نقدشوندگی و حجم ترید در DEX-ها به نسبت صرافی‌های متمرکز پایین‌تر است. نقدشوندگی معیاری است که سادگی خرید یا فروش سرمایه را با قیمتی معقول نشان می‌دهد. در بازارها با نقدشوندگی بالا، نرخ مطالبه و پیشنهادی اختلاف کمی باهم دارند که نشان‌دهنده‌ی رقابت بالا بین فروشندگان و خریداران است. در بازارهایی که امکان نقدشوندگی پایین است، یافتن کسی که قیمتی منطقی به شما پیشنهاد کند سخت‌تر است. ممکن است جفت رمزارزی را که مدنظرتان است پیدا نکنید یا در صورت یافتن، قیمت آن منصفانه نباشد.
• کارمزدها. کارمزدها همیشه در DEX-ها بیشتر نیستند اما زمانی‌که شبکه دچار ازدحام می‌شود یا از دفتر سفارش روی زنجیره (on-chain) استفاده می‌کنید، باید کارمزد بیشتری را پرداخت کنید.
• تقریبا خدمات مشتریان وجود ندارد.
• امنیت به نرم‌افزارها و خدمات شخص ثالث بستگی دارد.

صرافی غیر متمرکز چگونه کار می‌کند

صرافی‌های غیر متمرکز از بعضی جهات شبیه نمونه‌ی متمرکز آن هستند؛ اما از سایر لحاظ کاملا متفاوت‌اند. ابتدا باید بدانیم که چندین نوع صرافی غیر متمرکز در دسترس کاربران است. شکل اصلی بین آن‌ها، انجام سفارش‌ها روی زنجیره‌ی بلاک‌چین توسط قراردادهای هوشمند است و کاربران نیازی به پرداخت وثیقه ندارند. 

بعضی از صرافی‌های غیر متمرکز سعی کرده‌اند روی چندین شبکه‌ی بلاک‌چین مختلف به‌طور هم‌زمان کار کنند؛ اما محبوب‌ترین DEX-ها روی یک بلاک‌چین مانند اتریوم یا بایننس‌چین کار می‌کنند.

قدم اول برای درک DEX-ها این است که بدانیم قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند. به زبان ساده قراردادهای هوشمند، توافق‌هایی خودکار و خوداجرا هستند که بین دو نفر که مستقیما به هم متصل‌اند، اجرا می‌شوند. اگر شخص الف بخواهد خدماتی را از شخص ب بخرد، قراردادها، پول الف را قفل می‌کنند، زمانی‌که شخص ب وظیفه‌اش را انجام داد و خدمت را ارائه کرد آنگاه قرارداد پول را به کیف دیجیتال ب واریز می‌کند در غیر این صورت پول به الف بازگردانده می‌شود.

بازار در حال رشد صرافی غیر متمرکز شامل بخش‌های مختلفی می‌شود. هر پلتفرم، DEX را به گونه‌ای عرضه می‌کنند که شامل دفاتر سفارش، استخر نقدینگی و سایر سازوکارهای دیفای مانند ابزارهای تجمیع‌کننده است و بدین وسیله ابزارهای مالی جدید و آزمایشی را ارائه می‌کنند.

صرافی غیر متمرکز با سازوکار دفتر سفارش (Order Book)

صرافی‌های غیر متمرکز و محصولات دیفای دارای چندین نسل هستند. اولین نسل صرافی‌های غیر متمرکز از دفاتر سفارش استفاده می‌کنند که مشابه صرافی متمرکز سنتی عمل می‌کند. این دفاتر سفارش تمام سفارش‌های خرید و فروش را برای یک سرمایه گردآوری می‌کنند. اختلاف بین این قیمت‌ها عمق دفتر سفارش و قیمت بازار را مشخص می‌کند. در DEX-هایی که از دفتر سفارش استفاده می‌کنند، این اطلاعات اغلب در هنگام ترید روی زنجیره قرار دارد ولی سرمایه‌هایتان خارج از زنجیره روی والت است. اغلب DEX-ها در نوعی خاص از ابزارهای مالی تبحر دارند که به شیوه‌ی غیر متمرکز اجرا می‌شود.

دفتر سفارش روی زنجیره (On-chain)

در صرافی‌های غیر متمرکز، همه چیز روی زنجیره اتفاق می‌افتد (در ادامه در مورد مدل ترکیبی نیست صحبت خواهیم کرد). هر سفارش شامل تغییر یا لغو سفارش، روی بلاک‌چین نوشته می‌شود. این روش شفاف‌ترین رویکرد محسوب می‌شود زیرا به شخصی ثالث برای انتقال سفارش‌ها وابسته نیستید و همچنین راهی برای ایجاد عدم شفافیت در این روش وجود ندارد.

متأسفانه این روش ناکارآمدترین روش نیز است. از آنجایی که از هر گره روی شبکه می‌خواهید که سفارشتان را برای همیشه ثبت کند، در نهایت مجبور به پرداخت کارمزد خواهید شد. باید ثبت کنید تا ماینری پیام شما را روی بلاک‌چین ثبت کند و این به‌معنی کاری پرزحمت است.

یکی از مشکلات این روش مشکل «پیش‌دستی» است. پیش‌دستی زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از افراد مطلع از تراکنش در دست بررسی مطلع می‌شود و از این اطلاعات برای گذاشتن سفارشی قبل از تأیید تراکنش استفاده می‌کند، برای مثال این کار با در شبکه‌ی اتریوم با پرداخت کارمزد گس بیشتر اتفاق می‌افتد و شخص مطلع پس از گذاشتن سفارش با پرداخت کارمزدی بیشتر، ترید را به نفع خود تمام می‌کند.

البته همه‌ی اطلاعات در دفتر کل توزیع‌شده (لجر) به‌صورت جهانی منتشر می‌شود و به این اتفاق به‌صورت مرسوم صورت نمی‌گیرد. در این موارد گونه‌ای دیگر از حمله اجرا می‌شود: زمانی‌که ماینری تراکنش را قبل از تأیید شدن می‌بیند، از این امر مطمئن می‌شود که تراکنش خودش زوتر به شبکه اضافه شود.

نمونه‌هایی از دفتر سفارش روی زنجیره، صرافی‌های غیر متمرکز استلار (Stellar) و بیت‌شیرز (Bitshares) است.

دفتر سفارش خارج از زنجیره (Off-chain)

دفتر سفارش خارج از زنجیره نیز از لحاظی غیر متمرکز هستند؛ اما نسبت به نوع روی زنجیره، متمرکزتر هستند. به‌جای آنکه هر سفارش روی بلاک‌چین منتشر شود در جایی دیگر پذیرش می‌شوند.

کجا؟ بستگی دارد. بعضی جاها نهادی متمرکز به‌صورت کامل مسئولیت دفتر سفارش را بر عهده دارد. اگر این نهاد بدنیت باشد، می‌توانند با بازارها بازی کنند (یعنی با پیش‌دستی کردن یا ارائه نادرست سفارش‌ها). بااین‌حال هنوز می‌توانید از محل ذخیره‌ی غیر امانی بهره بگیرید.

«پروتکل 0x» برای توکن‌های ERC-20 و سایر توکن‌های روی شبکه‌ی اتریوم مثالی خوب برای این مورد هستند. به‌جای تنها عمل کردن به‌عنوان DEX، چهارچوبی را برای شرکایی به نام «بازپخش‌ها» فراهم می‌آورد تا دفاتر سفارش خارج از زنجیره را مدیریت کنند. با اهرم کردن قراردادهای هوشمند 0x و سایر ابزارها، میزبان‌ها می‌توانند به استخرهای نقدینگی ترکیبی و سفارش‌های بازپخشی بین کاربران متصل شوند.

این سازوکار از لحاظ قابلیت استفاده از دفتر سفارش روی زنجیره برتر است. در این سازوکار با محدودیت‌هایی مانند سرعت مواجه نیستیم زیرا از بلاک‌چین تا آن اندازه استفاده نمی‌شود. بااین‌حال دفاتر سفارش خارج از زنجیره از لحاظ سرعت از صرافی‌های متمرکز ضعیف‌تر هستند.

نمونه‌های صرافی متمرکز با سازوکار دفتر سفارش خارج از زنجیره بایننس دکس، آی‌دکس و اتردلتا است.

در ادامه با برخی از صرافی‎‌ها که از دفتر سفارش استفاده می‌کنند، بیشتر آشنا می‌شویم:

dYdX: پروتکل dYdX به کاربران اجازه می‌دهد که به مشتقات در محیط غیر متمرکز دسترسی بیابند. همچنین dYdX از قرض گرفتن همتابه‌همتا پشتیبانی می‌کند یعنی مادامی که سرمایه‌تان روی صرافی باقی بماند می‌توانید درآمدی غیرفعال داشته باشید و بهره دریافت کنید.

نش‌اکسچینج (Nash Exchange): صرافی نش قصد دارد با استفاده از موتور مطابقت اختصاصی خود در چهارچوبی غیر متمرکز، با سرعت و عملکرد صرافی‌های سنتی به رقابت بپردازد. نش توسط مطابقت مؤثر سفارش‌های خرید و فروش، دفاتر فروش مرسوم را بهبود داده و تعداد تراکنش‌های بالقوه را به حداکثر می‌رساند.

تومو دکس (Tomo DEX): تومو دکس تمامی سفارش‌ها را روی زنجیره ذخیره و مطابقت می‌دهد اما پول‌ها را خارج از زنجیره به‌سرعت به کیف دیجیتال کاربران انتقال می‌دهد و با این کار سرعت هر ترید را بهبود می‌دهد. این پلتفرم روی بیش از ۱۵۰ گره عمل می‌کند و کارمزد برداشت و واریزی دریافت نمی‌کند. استفاده از شبکه‌ای توزیع‌شده از گره‌ها امنیت بالای تومو دکس را تضمین می‌کند.

ویتکس (ViteX): صرافی ویتکس تراکنش‌ها را توسط قراردادهای هوشمند روی زنجیره مطابقت می‌دهد. این پتلفرم همچنین روی زنجیره تراکنش‌ها را تکمیل و دفاتر سفارش را ذخیره می‌کند و همچنین کارمزدی دریافت نمی‌کند. به همین دلیل تمام فعالیت‌های صرافی عمومی است و ریسک دست‌کاری در رکوردها را به حداقل می‌رساند.

لوپرینگ اکسچنج (Loopering Exchange): پلتفرم لوپرینگ از دفتر سفارشی بر مبنای پروتکل DEX به نام ZK-Rollups استفاده می‌کند و با تکنولوژی zk-SNARKs تراکنش‌ها را تأیید می‌کند. تأییدهای اعتبارسنجی به‌روزشده و سرمایه‌های DEX را مورد تأیید قرار می‌دهد، با این کار تراکنش‌ها خصوصی‌تر شده و مقیاس‌پذیری (سرعت و کارمزد) شبکه‌ی اتریوم را بهبود می‌دهد.

بایننس دکس (Binance DEX): نسخه‌ی‌ غیر متمرکز پلتفرم متمرکز بایننس با نام بایننس دکس از طریق API مبتنی بر وب عمل می‌کند و از همان رابط کاربری Binance.com استفاده می‌کند. این صرافی همان عملکردهای مرسوم در یک صرافی غیر متمرکز را ارائه می‌کند اما نمودارهای TradingView را با اندیکاتورهای تکنیکال ادغام می‌کند. بایننس به‌وسیله‌ی آوردن ابزارهای مرسوم به DEX، انتقال به زیرساختی ناآشنا را آسان کرده است.

DDEX: صرافی DDEX معاملات مارجین غیر متمرکز را ارائه می‌دهد. معاملات مارجین زمانی اتفاق می‌افتند که کاربران با قرض گرفتن سرمایه، بازده احتمالی‌شان را چند برابر می‌کنند. معاملات مارجین دارای ریسک بسیار بالایی است زیرا بازار نزولی باعث از دست رفتن زیاد پولی می‌شود که قرض گرفته شده است.

صرافی غیر متمرکز با سازوکار استخر نقدینگی (Liquidity Pool) یا سواپ (Swap)

نسل بعدی صرافی‌های غیر متمرکز برای آسان کردن تریدها یا تعیین قیمت از دفاتر سفارش استفاده نمی‌کند، در عوض این پلتفرم‌ها معمولا از پروتکل‌های استخر نقدینگی برای تعیین قیمت استفاده می‌کنند. این صرافی‌ها که در ذات خود همتا‌به‌همتا هستند، تریدها را بین کیف‌های دیجیتال کاربران به‌صورت آنی انجام می‌دهند، فرآیندی که بعضی به سواپ می‌گویند. صرافی‌های این دسته از لحاظ کل ارزش قفل‌شده (TVL) که به‌معنی سرمایه‌های نگه‌داری شده در قراردادهای هوشمند است، رتبه‌بندی می‌شوند.

اساس کار این نوع پلتفرم‌ها استفاده از استخر نقدینگی است. هر استخر نقدینگی شامل یک جفت رمزارز است. برای مثال استخری شامل جفت رمز‌ارز اتر/تتر (ETH/UDST) است. سرمایه‌های قرارگرفته در استخرهای نقدینگی توسط کاربران فراهم می‌شود. کاربران باید دو رمزارز را به یک استخر نقدینگی واریز کنند، آن‌ها در ازای تأمین نقدینگی این استخر، بهره‌ دریافت می‌کنند. این بهره‌ها درصدی از نقدینگی است که کاربران برای آن استخر فراهم کرده‌اند و از کارمزدهایی به دست می‌آید که از ترید آن جفت رمزارز حاصل شده است.

در ادامه با تعدادی از محبوب‌ترین صرافی‌های غیر متمرکز با سازوکار استخر نقدینگی آشنا می‌‎شویم:

یونی سواپ (Uniswap): کاربران پلتفرم یونی‌سواپ می‌توانند هر دو جفت سرمایه‌ بر مبنای اتریوم را بدون هیچ مشکلی با هم مبادله کنند. وجود استخرهای نقدینگی باعث می‌شود که یونی‌سواپ بدون نیاز به مجوز و اعتماد باقی بماند، این امر قرض دادن و قرض گرفتن را دموکراتیک نگه می‌دارد.

کرو (Curve): همانند یونی‌سواپ، کرو صرافی غیر متمرکز است که از استخر نقدینگی استفاده می‌کند. بااین‌حال کرو مختص ترید استیبل‌کوین‌ها است و به کاربران این امکان را می‌دهد که با اسلیپیج و کارمزد پایین به ترید بپردازند، همه‌ی این‌ کارها از طریق استفاده از الگوریتم‌هایی که ترید جفت رمزارزها را بهینه می‌کنند اتفاق می‌افتد.

سوشی‌سواپ (SushiSwap): سوشی سواپ از یونی‌سواپ تقلید کرده است و تنها اختلاف آن در این است که توکن‌هایی با نام SUSHI ایجاد کرده است. در یونی‌سواپ کارمزد ترید ۰٫۳% است اما در سوشی‌سواپ این ۰٫۳% به نحوی دیگر استفاده می‌شود، ۰٫۰۵% از آن به شکل توکن سوشی توزیع می‌شود.

دودو (DODO): همانند سایرین در این بخش، دودو پروتکلی نقدینگی است. بااین‌حال، پلتفرم دودو الگوریتم خود با نام یعنی بازارسازی فعالانه (PMM) را برای فراهم آوردن نقدینگی لازم به کار می‌گیرد.

پنکیک‌سواپ (PancakeSwap): یکی از جالب‌ترین پروتکل‌های امور مالی غیر متمرکز (دیفای) که دارای اسامی برگرفته از مواد خوراکی است، پنکیک‌سواپ (Cake) است. این صرافی ویژگی‌هایی مانند یونی‌سواپ (UNI) و سوشی‌سواپ (SUSHI) دارد اما برخلاف این دو که روی شبکه‌ی اتریوم هستند، پنکیک‌سواپ از شبکه‌ی اسمارت چین بایننس (BSC) استفاده می‌کند، این شبکه مکمل شبکه‌ی بایننس‌چین (BC) است.

بالانسر (Balancer): بالانسر براساس ایده‌ی یونی‌سواپ ساخته شده است اما کنترل بیشتری روی پورتفو را به شما می‌دهد. درحالی‌که یونی‌سواپ کاربران را مجبور می‌کند ۵۰ درصد اتریوم و ۵۰ درصد از رمزارز دلخواه را به یک استخر نقدینگی اضافه کنند، بالانسر این امکان را به کاربران می‌دهد که هر مقدار از سرمایه‌های پشتیبانی شده را به استخرهای نقدینگی این پلتفرم واریز کنند.

بانکور (Bancor): مدل صرافی بانکور نیازی به شخصی ثانویه برای اجرای ترید ندارد. به‌جای آن می‌توانید توکن‌های ERC-20 خود را در برای توکن محلی با نام «توکن شبکه‌ی بانکور (BNT)» معاوضه کنید. سپس می‌توانید این توکن‌ را با سایر توکن‌های ERC-20 روی این پلتفرم معاوضه کنید.

کایبر (Kyber): پروتکل کایبر به‌عنوان پشته‌ای از قراردادهای هوشمند که نه‌تنها روی اتریوم بلکه روی هر بلاک‌چینی اجرا می‌شوند، عمل می‌کند. همانند سایر صرافی‌هایی که بدون دفتر سفارش کار می‌کنند، کایبر از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کند که مبادله‌های همتا‌به‌همتا را آسان می‌کند.

گنوسیس (Gnosis): پروتکل گنوسیس استخرهای نقدینگی را از طریق سازوکاری به نام حلقه‌های ترید ایجاد می‌کند و نقدینگی را در تمامی سفارش‌ها به اشتراک می‌گذارد و تنها یک جفت رمزارز از این نقدینگی استفاده نمی‌کند. این پروتکل برای توکن‌های بازار پیش‌بینی ترید و سایر سرمایه‌های توکنیزه شده مناسب هستند.

صرافی غیر متمرکز با سازوکار تجمیع‌کننده‌ی نقدینگی (Aggregator)

صرافی‌های غیر متمرکز از پروتکل‌ها و مکانیزم‌های مختلفی استفاده می‌کنند. هرچند که این نتایج پویا امنیت و استقلال را بالاتر می‌برد اما این امر باعث از هم گسیختن نقدینگی روی پلتفرم‌های مختلف می‌شود. این کاهش نقدینگی برای سرمایه‌گذاران سازمانی یا سرمایه‌گذاران مستقل و ثروت‌اند که می‌خواهند رمزارزی را با حجم فراوان خریداری کنند، عاملی بازدارنده است. تجمیع‌کننده‌های DEX برای رفع این مشکل به وجود آمدند تا به استخرهای نقدینگی در صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز عمق ببخشند.

تجمیع‌کننده‌های صرافی غیر متمرکز که با نام تجمیع‌کننده‌های نقدینگی نیز شناخته می‌شوند، بهترین نرخ‌ها را از چندین پلتفرم DEX گردآوری کرده و به تریدر فهرستی از بهترین قیمت‌ها را برای رمزارزی انتخابی نشان می‌دهند. همچنین به‌وسیله‌ی قابلیت ترید روی چندین DEX با استفاده از یک پیشخوان می‌توان به استخرهای نقدینگی با عمق بیشتر دست پیدا کرد.

1inch Exchange: پلتفرم 1inch نقدینگی را از DEX-های مختلف جمع‌آوری می‌کند و با این کار اسلپیج را در سفارش‌های بزرگ به حداقل می‌رساند. اسلیپیج (Slippage) زمانی رخ می‌دهد که نقدینگی به مقدار کافی روی پلتفرمی وجود ندارد؛ این امر باعث می‌شود خریدار پول بیشتری برای خرید سرمایه‌ای پرداخت کند. با حذف اسلیپیج، سرمایه برای خریدار با بهترین قیمت ممکن فراهم می‌شود.

دِوِرسیفای (DeversiFi): پروتکل دورسیفای نقدینگی را از صرافی‌های متمرکز و غیر متمرکز جمع‌آوری می‌کند. دورسیفای همچنین از تکنولوژی دسته‌بندی StarkWare استفاده می‌کند تا ۹ هزار ترید را در ثانیه از طریق واسط کاربری (API) انجام بدهد.