عصمت انبیا همگانی است لیکن برای روشن شدن این مسائله باید چند نکته را به دقت مورد بررسی قرار داد: عصمت و حدود آن : عصمت به معنای پیراسته بودن از خطا و گناه و نسیان است . البته عصمت دارای مراتبی است و اولین مرتبه آن که همه انبیا باید دارا باشند در چهار بعد است : الف ) عصمت در اخذ وحی (یعنی آن را همان گونه که هست دریافت داشتن ), ب ) عصمت در حفظ وحی (آن را فراموش نکردن ), ج ) عصمت در تبلیغ وحی (وحی را همان گونه که هست ابلاغ کردن و چیزی کم و زیاد نکردن ), د ) عصمت عمل و اجرای مفاد وحی . این چهار مرحله مربوط به وحی رسالی است وشامل مسائل خارج از آن مانند ترک اولی نمی شود. البته در مراتب بالاتر عصمت که در مورد پیامبراکرم (ص ) و اهل بیت (ع ) است . به عقیده برخی ترک اولی نیز راه ندارد. آنچه که درباره داستان ((سواده بن قیس )) باید توجه داشته باشیم این است که : اولا: این داستان از نظر صحت تاریخی کاملا محل تردید است چون اساساا مورد داستان بر فرض صحت تاریخی جای دیه بوده نه جای قصاص چون ضربه بر فرض وقوع ضربه خطایی بوده لذا جای قصاص نداشته است . ثانیاا: سهو و خطا در کارهای پیامبر(ص ) اگر شایع می بود حتما موارد بسیاری از آن برای ما نقل می گردید حال آن که آنچه نقل شده یا صحت تاریخی ندارد و یا اشکالات دیگری بر آن وارد است . برای آگاهی بیشتر ر . ک : تنزیه انبیا, محمد هادی معرفت .
سواده بن قیس قصد داشته بدن مبارک پیامبر(ص)را ببوسد ولذا این مطلب را بیان کرده ,وپیامبر خطا نمی کند.
أقول : الظاهر ان سوادة بن قیس أراد أن یقبّل جسم رسول اللّه (ص) فقال ما قال، وإلا فالرسول (ص) لا یخطأ حتى فی مثل ما ادعاه سوادة، لأن العصمة تمنع عن الخطأ، ولعل الرسول (ص) لم یکذبه حتى لا یقول الناس ان النبی (ص) حیث أراد التخلّص من القصاص کذب سوادة.
وأمّا قضیة سوادة بن قیس فظاهر المنقول فیها غیر قابل للتصدیق وکأن الواقعة ـ على ما یظهر من بعض النقل ـ لم تکن متحققة وإنما کان غرضه شیئاً آخر، والنبی (صلى الله علیه وآله) لکونه رؤوفاً ورحیماً بالأُمة لم یظهر الخلاف، بل أظهر ما کان یدعیه هو الواقع، والوجه فی عدم إمکان التصدیق أن القصاص إنما یثبت فی موارد الجنایة عمداً، وهذا غیر محتمل بالنسبة إلى النبی (صلى الله علیه وآله)، واللّه العالم.
مرحوم آیت الله تبریزی می فرماید:داستان سواده بن قیس قابل قبول نیست وطبق بعضی نقل ها این حادثه اتفاق نیفتاده وغرض سواده بن قیس از بیان آن چیز دیگری بوده وپیامبر (ص)هم رئوف ومهربان بوده نخواسته حرف او را رد کند وقبول نموده است.علت اینکه پذیرش این داستان غیر قابل قبول است آنست که قصاص در صورتی است که پیامبر عمداً شلاق زده باشد واین مسئله نسبت به پیامبر غیر محتمل است که عمداً بر کسی ضربه بزند.
سایت آیت الله تبریزی قدس سره