بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی یا مغزی است که منجر به دشوار شدن حفظ تعادل و هماهنگی می‌شود. در افراد مبتلا به پارکینسون، سلول‌های عصبی در یک ناحیه از مغز که جسم سیاه نام دارد آسیب دیده‌اند یا مرده‌اند. این سلول‌ها مهم هستند زیرا آ‌ن‌ها دوپامین شیمیایی تولید می‌کنند که این ماده به هماهنگی حرکات بدن کمک می‌کند. هنگامی که سلول‌های تولیدکننده دوپامین مردند، ناحیه‌ای از مغز که حرکات بدن را کنترل می‌کند دیگر نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد و در نهایت علائم بیماری پارکینسون آشکار می‌شوند.

پارکینسون می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد، اما اغلب در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد. تنها 15 درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون قبل از سن 50 سالگی هستند؛ اما در سن 60 سالگی از هر 100 نفر مردم 1 نفر به بیماری پارکینسون مبتلا است.

شیوع بیماری پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است. اگرچه افرادی که در سابقه خانوادگی خود پارکینسون دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند، اما به ندرت این بیماری به تنهایی به ژنتیک نسبت داده می‌شود.1

علت‌ها و علائم بیماری پارکینسون

در زمان حاضر علت بیماری پارکینسون ناشناخته است. علائم حرکتی به دلیل از دست دادن رشته‌های مغزی رنگی یا سلول‌های واقع در ناحیه جسم سیاه در مغز است. این سلول‌ها دوپامین تولید می‌کنند، دوپامین یک ماده شیمیایی است که مسئول حرکات هموار و آرامی است که با اراده‌ی فرد انجام می‌شود. کاهش دوپامین دلیل همه‌ی علائم تجربه شده در بیماری پارکینسون نیست. تحقیقاتی برای درک بهتر آسیب‌شناسی بیماری پارکینسون در حال انجام است.

در برخی افراد شروع علائم غیر حرکتی مانند کاهش حس بویایی، اختلال رفتاری REM و یبوست می‌تواند سال‌ها قبل از شروع علائم حرکتی رخ دهد. این یافته‌ها ممکن است سرنخ‌هایی بدست دهد که به طور امیدوارانه منجر به درمان زودتر از وقوع بیماری می‌شود. تحقیقات قابل‌توجهی برای درک بهتر عوامل پیدایش پارکینسون و نقشی که محیط در وقوع آن بازی می‌کند در حال انجام است. APDA از بسیاری از این تحقیقات ابتکاری حمایت کرده است.1

درمان پارکینسون چیست؟

با اینکه پارکینسون درمان قطعی ندارد اما از داروهایی مثل لودوپا یا مادوپار، آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین برای درمان آن استفاده می‌شود. تا زمانی که بیمار داروهای درمانی را مصرف می‌کند علائمش کنترل می‌شوند ولی در صورت قطع داروها علائم گاهی با شدت بیشتری برمی‌گردند. گاه متخصص مغز و اعصاب از جراحی نیز برای درمان پارکینسون استفاده می کنند. نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی را نباید در بهبود عملکرد افراد مبتلا به پارکینسون نادیده گرفت. این اشخاص به مرور زمان در اثر سفتی عضلات و لرزش اندام‌ها به کارگیری از اندام‌هایشان را رها کرده و خانه نشین می‌شوند اما با دروه‌های مداوم و طولانی کاردرمانی و فیزیوتراپی می‌توان بخشی از توانایی‌های از دست رفتة بیماران مبتلا به پارکینسون را به آن‌ها برگرداند.2

آیا ورزش در بهبود پارکینسون مؤثر است؟

بهترین راه برای مقابله با اثرات مخرب پارکینسون ورزش کردن است. افراد با توانایی بیشتر باید حتماً هر روز مقداری نرمش و ورزش انجام دهند و افراد با توانایی کمتر باید تحت فیزیوتراپی و کاردرمانی قرار بگیرند تا از خشک شدن عضلات و از کارافتادن آن‌ها تا حد امکان جلوگیری کنند. تحقیقات نشان داده است افراد میانسالی که روزانه چند دقیقه توسط فرد دیگری ورزش داده می‌شوند به عنوان مثال کسی دست آن‌ها را بالا می‌برد یا پایشان را چند بار راست و خم می‌کند به مراتب وضعیت بدنی بهتر نسبت به افراد میانسالی دارند که پارکینسون آن‌ها را به طور مطلق خانه‌نشین و بدون تحرک کرده است.2

ورزش‌هایی برای درمان پارکینسون

کارشناسان در جدیدترین پژوهش‌های خود دریافتند داشتن فعالیت فیزیکی و انجام ورزش می‌تواند سبب جلوگیری از تشدید علامت‌های بیماری پارکینسون در مبتلایان شود.

این پژوهش به وسیله دانشمندان دانشگاه نورث وسترن برروی مبتلایان به پارکینسون که بالای ۶۰ سال سن داشته‌اند انجام شده است و با انجام ورزش سه بار در هفته پس از ۶ ماه میزان عارضه بیماری ۱۵ درصد کاهش داشته است.3

حرکات ورزشی ضعف های ساختاری بدن شما را از بین می برند، عضلات تان را قوی می کنند و می توانید فعالیت بیشتر و موثرتری داشته باشید.

حرکات کششی و انعطاف پذیری

۱. صاف روی لبه یک صندلی بنشینید و در حالی که شانه هایتان را به سمت راست می چرخانید، سعی کنید دست راستتان را به سمت چپ نشیمنگاهتان برسانید. حالا عضلاتتان را شل کنید و ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید.

۲. حرکت دوم
الف) اگر قدتان به بالای درگاه می رسد، دست هایتان را بلند کنید و درگاه را بگیرید، آرام به سمت جلو متمایل شوید تا کشش خفیفی در شانه ها و سینه تان حس کنید. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید.
ب) اگر قدتان بلند نیست، رو به دیوار بایستید، پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید.

۳. داخل درگاه در بایستید، دست راستتان را در حالی که زاویه آرنجتان ۹۰ درجه است، روی ستون درگاه بگذارید. به آرامی تمام بدنتان را به سمت چپ بچرخانید. حتما در ناحیه شانه راستتان کششی را حس می کنید. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس همین حرکت را برای سمت مخالف انجام دهید.
به هیچ وجه شانه تان را زیاد نکشید.

۴. صاف روی صندلی بنشینید و دست راستتان را بالای سرتان ببرید و به جهت مخالف بکشید تا عضلات سمت راست بدنتان کشیده شوند. ۱۰ ثانیه در این وضع بمانید و همین حرکت را برای سمت مخالف انجام دهید. باید سعی کنید بدنتان را صاف نگه دارید.

۵. روی یک سطح سفت یک سکو دراز بکشید. زانوی یکی از پاهایتان را خم کنید و کف همان پا را روی تخت بگذارید و پای دیگر را از کنار سکو آویزان کنید و پشتتان را به تشک فشار دهید. عضلات پا را از زانو به پایین شل کنید تا عضلات باسنتان کشیده شوند. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید سپس عضلات باسنتان را شل کنید و حرکت را در سمت مخالف انجام دهید.

الف) رو به دیوار بایستید و دست هایتان را به آن تکیه دهید (یا پشت یک صندلی را بگیرید). پای چپتان را عقب ببرید و صاف نگه دارید و زانوی راستتان را به سمت جلو خم کنید. عضلات ساقتان در این حالت کشیده می شوند. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و حرکت را برای سمت مخالف انجام دهید.

ب) روی لبه یک صندلی بنشینید و پای راستتان را زیر صندلی ببرید به طوری که پاشنه پای راستتان از زمین بلند شود. دست هایتان را روی زانوی راستتان بگذارید و فشار دهید تا پاشنه پایتان به زمین برسد. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس حرکت را برای سمت مخالف انجام دهید.

برای انجام حرکات قدرتی لازم است عضلات تان را به صورت مکرر و به شیوه ای معین و کنترل شده به کار بیندازید. حرکات قدرتی ممکن است به صورت فعالیت هایی مانند جارو زدن، باغبانی یا به صورت حرکات ورزشی خاص انجام شود. این حرکات باعث افزایش توانایی، حفظ تعادل و بهبود وضعیت قرارگیری قامت تان می شوند. انجام این حرکت ها شما را از واژگونی های ناگهانی در امان نگاه می دارد و کمک می کند فعالیت های روزمره تان را بهتر انجام دهید. اگر هنگام شروع این حرکت ها احساس ناتوانی دارید، می توانید با تکیه بر پشتی یک صندلی آنها را انجام دهید و پس از مدتی که به آنها عادت کردید، صندلی را کنار بگذارید. با توجه به توانتان می توانید این تمرین ها را پشت سر هم یا در ساعت های مختلف روز انجام دهید.

هشدار: اگر تمام تمرین های پیشنهادی برای شما مناسب نیستند، آنهایی را انتخاب کنید که از عهده انجامشان برمی آیید.

حرکات قدرتی

۱. صاف بنشینید یا بایستید، دست هایتان را صاف نگه دارید و سعی کنید مچ هایتان را از جلو و سپس پشت بدن به هم برسانید.

۲. صاف بنشینید. آرنج هایتان را ۹۰ درجه خم کنید. به آرامی مچ هایتان را به هم نزدیک کنید و در حالی که آرنج هایتان زاویه ۹۰ درجه دارند، دوباره مچ ها را از هم دور کنید تا جایی که عضلات پشتتان دچار انقباض شوند.

۳. روی یک صندلی بنشینید، به آرامی یک پایتان را به سمت جلو صاف کنید، چند لحظه آن را نگه دارید و سپس پایین بیاورید. حرکت را برای پای مخالف هم انجام دهید. اگر می توانید یک وزنه سبک هم به پاهایتان وصل کنید.

۴. صاف بنشینید یا بایستید. در هر دستتان یک بطری آب کوچک یا یک وزنه سبک بگیرید. یک دستتان را تا جایی که می توانید بالا ببرید و پایین بیاورید و حرکت را با دست دیگر هم انجام دهید.

۵. پشتتان را به یک دیوار تکیه دهید. بطری آب یا وزنه ای را در دست بگیرید و دستتان را تا امتداد شانه بالا بیاورید و پایین ببرید. این حرکت را با دست مخالف هم انجام دهید.

۶. در حالی که از پهلو قدم برمی دارید طول اتاق را طی کنید. زانو را تا جایی که می توانید بالا بیاورید و به جای گذاشتن پا به جلو، آن را از پهلو در جهت پای مخالف حرکت دهید.

۷. پشت یک صندلی بایستید و اگر لازم است آن را بگیرید. به آرامی روی پنجه پاهایتان بلند شوید و آرام به حالت اول بازگردید.

۸. کنار یک صندلی بایستید و اگر لازم است با دست آن را نگه دارید. انگشت های یک پایتان را بلند کنید و دوباره روی زمین بگذارید سپس همین حرکت را برای پای مخالف انجام دهید.

۹. صاف پشت یک صندلی بایستید و پاهایتان را به اندازه عرض شانه باز کنید. اگر لازم است پشت صندلی را نگه دارید. حال به آرامی کمی زانوهایتان را خم کنید.

۱۰. صاف پشت یک صندلی بایستید و اگر لازم است، پشت صندلی را بگیرید. پای راستتان را صاف کنید و تا جایی که می توانید به سمت عقب ببرید و به حالت اولیه بازگردانید سپس حرکت را برای سمت مخالف انجام دهید.4

آمار‌ها نشان می‌دهند بیماری پارکینسون رتبه دوم بیماری‌های عصبی مربوط به عملکرد مغز پس ازبیماری آلزایمر را دارا است و میزان مبتلایان به این بیماری رشدی فزاینده داشته است.

اکنون دارو‌های بیماری پارکینسون که برای بیماران تجویز می‌شود دارای عارضه‌های جانبی گوناگونی است و دانشمندان اعلام کرده‌اند که به دنبال یافت روش‌های درمانی جدیدی برای پیشگیری، درمان و کنترل علایم این بیماری هستند و تا آن زمان رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم حداقل سه باردرهفته و انجام معاینه‌های دوره‌ای به مبتلایان توصیه می‌شود.3

پی نوشت:
1.www.darmanedard.ir
2.www.darmankade.com
3.www.yjc.ir
4.www.beytoote.com