الف: سیطره و سلطه حکومت ها
تاریخ همواره محکوم حکومت های وقت و صاحبان قدرت بوده است . و از آنـجـا انسان و جامعه برخاسته از او در پی منافع خویش و دفع ضرراز خود است به هر صورت ممکن که بتواند این کار را انجام می دهد . حکومت ها نیزهمواره از افشای چیزهایی که برای آنها مضر است جلوگیری می کنند و به ترویج آنچه برای آنها مفید است تشویق و ترغیب می نمایند , و این یکی از عوامل تحریف تاریخ است.
ب: تأثیر احساسات, عواطف و گرایش های مورخین.
دوم عـامـل مـهم تحریف تاریخ این است که مورخان به حکم انسان بودن , تحت تاثیر احساسات و عـواطـف و گـرایش ها وتعصبات اند و این حالات هم در برداشت آنها و هم در گزارش آنها تاثیر می گذارد . از ایـن رو می بینیم که هر ملت و هر مکتبی و هر مذهبی همواره خبرهایی را نقل می کند که با اصول اعتقادی , احساسات و عواطف آنها سازگار است . برخی از عوامل جزئی تر نیز وجود دارد از قبیل ; نبودن امکان ثبت و ضبط , نقل وتالیف و نبود وسایل حفظ و نگهداری . گرچه برخی از این عوامل امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی از میان رفته است . لکن با نفوذ سیاست در همه شئون جامعه , کاربه جایی رسیده است که کمتر کسی به تاریخ نقلی اعتماد دارد.
تفسیر المیزان ج 2 ص 306، طباطبائی – سید محمد حسین