پیری زودرس پوست چیست؟

پیری زودرس پوست حالتیست که پوست صورت دچار تغییراتی شده که باعث می‌شود سن شما بیشتر از سن واقعی به نظر برسد و زودتر از موعد چین و چروک‌های پوستی ایجاد شود.

چین و چروک از شایع‌ترین معضلات پوستی در افراد بالای۳۰ سال است که نگرانی‌های بسیار زیادی را به همراه دارد؛ به خصوص بانوان که زیبایی صورت و طراوت پوست در اولویت آن‌ها است.

پزشکان در خوش‌بینانه‌ترین حالت تاکید می‌کنند که از سنین پایین‌تر باید مراقبت از پوست را آغاز کرد. در غیر این صورت افراد در سنین بالاتر باید به فکر درمان‌های موثر باشند تا راه چاره‌ای برای پیشگیری از چین و چروک‌های عمیق‌تر و دردسرساز باشد.
 

علائم پیری پوست

1. خشک شدن پوست
2. التیام دیرتر زخم‌ها
3. چین و چروک‌ها
4. افتادگی و شل شدن پوست
5. نازک شدن پوست
6. افزایش خطوط ریز چهره

چه چیزی باعث پیری زودرس پوست می‌شود؟

نور خورشید زندگی‌ساز و شفابخش است. طبیعی است که دوری کردن از نور خورشید باعث بروز بیماری‌های مختلف جسمی و روانی می‌شود. اما آیا واقعا نور خورشید زمینه‌ساز بیماری پوستی در شما می‌شود؟

علت اصلی پیری زودرس پوست، قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. قرار گرفتن بیش از حد در برابر UVA‌های شدید خورشید می‌تواند منجر به استرس اکسیداتیو پوست شود. این واکنش به نوبه خود باعث تولید رادیکال‌های آزاد یا مولکول‌های ناپایدار می‌شود.

افزایش ناگهانی رادیکال‌های آزاد می‌تواند سبب کاهش در تولید بافت‌‌های هم‌بند مانند کلاژن و الاستین شود. علاوه بر این، عدم تعادل رادیکال‌های آزاد می‌تواند باعث التهاب، پرفیگرافی و کم آبی پوست شود. در این شرایط پوست صورت رو به تحلیل می‌رود و چین و چروک به سرعت رشد می‌کند و کم کم خود را نمایان می‌کند.
 

علت پیری زودرس پوست چیست؟

عوامل پیری زودرس پوست اگرچه متعدد هستند ولی خوشبختانه راهکارهای پیشگیری دارند و با رعایت اصول صحیح بهداشت و سلامت پوست، می‌توان از بروز چین ‌و چروک‌های زودرس جلوگیری کرد.
 

تابش بیش از اندازه نور خورشید

اگر روزانه زمان زیادی زیر نور مستقیم خورشید باشید و از کرم‌های ضد آفتاب با حساسیت مناسب استفاده نکنید؛ امواج خورشید اثرات زیان‌باری بر روی پوست شما به وجود می‌آورند که پیری زودرس پوست و ایجاد چین‌ و‌ چروک از آن دسته اثرات منفی نور خورشید است.
 

استرس و فشارهای روحی روانی

بین استرس و پیری زودرس پوست رابطه مستقیم و مشخصی برقرار است. افرادی که به شدت تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرند احتمال بیشتری برای ایجاد خطوط و چین و چروک روی صورتشان در سنین جوانی وجود دارد.

استرس شدید می‌تواند باعث تولید هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول شود. سطوح بالای آدرنالین بر اثر استرس بیش از حد در مدت زمانی طولانی می‌تواند باعث کاهش ذخایر مواد مغذی در بدن شود. تا زمانی که مواد مغذی حیاتی دوباره به میزان کافی به بدن برنگردند؛ کمبود آن‌ها می‌تواند موجب تخریب بدن و ایجاد پیری زودرس پوست صورت شود.

اگر شما برای رفع استرس و کم کردن فشارهای روانی زندگیتان اقدام مثبتی انجام ندهید و دائم در فکر و خیال منفی سپری کنید و ابروهایتان را در هم کشیده و اخم کنید؛ پوست صورت به خصوص پوست پیشانی و کنار چشم‌هایتان زودتر از انتظار دچار چین و چروک می‌شود.

استرس به طور کلی بر سلامت تمام بدن اثر مخرب دارد. پس به شما توصیه می‌شود از راهکارهای کنترل استرس بهره ببرید تا سالم بمانید.

استعمال دخانیات

استعمال دخانیات باعث می‌شود که چین و چروک‌های زودرس در پوست دو طرف چشم، خطوط خنده، بالای لب فوقانی ایجاد شود. سیگار کشیدن باعث افزایش روند طبیعی پیری پوست می‌شود.

قرار گرفتن در معرض دود سیگار به طور منظم می‌تواند تولید آنزیمی به نام ماتریکس متالوپروتیئن‌ها را افزایش دهد. افزایش ناگهانی سطح این آنزیم خاص می‌تواند منجر به کاهش قابل توجهی از سطح کلاژن موجود در پوست شود. کاهش سطح کلاژن می‌تواند شکل‌گیری چین و چروک و خطوط ظریف را تشدید کند.

سیگار کشیدن باعث می‌شود که پوست حدود یک دهه زودتر از موعد مقرر دچار تغییرات و درگیر چین و چروک شود.
 

تغذیه ناسالم و ناکافی برای سلامت پوست

تغذیه و رژیم‌های غذایی ناسالم به لطافت پوست آسیب می‌رساند. مصرف زیاد مواد قندی و شیرینی‌جات، کاهش استفاده از میوه و سبزیجات، مصرف بیش از حد نمک، مصرف فست‌فودها و سیب ‌زمینی سرخ کرده، قهوه و کافئین زیادی در طولانی‌‌مدت به پوست آسیب می‌‌رساند و باعث پیری زودرس پوست می‌شود.

کمبود عناصری مانند روی و سلنیوم  و همچنین ویتامین‌هایی از قبیل آ، ب، ث و د در رژیم غذایی روزانه باعث بروز چین و چروک‌های زودرس می‌شود.
 

مصرف بیش از اندازه شکر

اگر بیش از حد شکر مصرف می‌کنید؛ پوست صورت در معرض علائم پیری زودرس قرار خواهد گرفت. افزایش قند خون می‌تواند به کلاژن آسیب برساند و هنگامی که کلاژن آسیب می بیند، پوست مستعد خطوط ریز و درشت می‌شود. علاوه بر این، پوست حالت طبیعی خود را از دست می‌دهد و شروع به تحلیل رفتن می‌کند.
 

مصرف الکل

مصرف بیش از حد الکل می‌تواند روند طبیعی پیری صورت را تسریع کند؛ حتی گاهی سبب تغییر رنگ پوست می‌شود.

علاوه بر این مصرف منظم الکل همچنین می‌تواند به عروق خونی که درست زیر سطح پوست قرار دارد؛ آسیب برگشت‌ناپذیری بزند و به دنبال آن چین و چروک روی پوست ظاهر شود.
 

کمبود خواب و خستگی مفرط

هنگامی که برای مدت طولانی میزان خواب در شبانه‌روز کمتر از حد نرمال باشد؛ سلول‌های پوست آسیب می‌بیند که منجر به پیری زودرس پوست می‌شود.

موقعیت‌‌های خواب

موقعیت‌های اشتباه هنگام خواب باعث ایجاد خطوط و چین و چروک پوست و در نهایت منجر به پیری زودرس پوست صورت می‌شوند. اکثر مردم به خوابیدن بر روی صورت خود تمایل دارند. فشار وارد شده بر صورت در این حالت دلیل اصلی چین و چروک است.

این حالت از خواب مربوط به زمانی است که به پهلو می‌خوابید. همچنین این شرایط خطوطی هم بر پیشانی ایجاد خواهد کرد. خوابیدن در هر دو طرف باعث ایجاد چین و چروک در ناحیه چانه و گونه می‌شود. در حالت کلی و ایده‌ال بهتر است که بر پشت بخوابید تا از علائم چین و چروک صورت جلوگیری شود.
 

استفاده بی‌رویه از لوازم آرایشی و بهداشتی

لوازم آرایشی و بهداشتی از جمله کرم‌های سفیدکننده می‌توانند باعث خشکی و کم شدن رطوبت پوست و ایجاد چین و چرک‌های کاذب شوند.

علل فوق از جمله شایع‌ترین عوامل پیری زودرس پوست به حساب می‌آیند که با رعایت یک سری اصول پیشگیرانه ساده می‌توان به طور موثری از بروز پیری پیش از موعد پوست جلوگیری کرد.
 

شرایط آب و هوایی

شرایط آب و هوایی سخت، مانند گرمای بیش از حد و یا سرمای زیاد می‌تواند منجر به پیری زودرس پوست صورت شود. این شرایط آب و هوایی می‌تواند به رطوبت طبیعی پوست آسیب بزند.

پوست خشک بیشتر در معرض پیری زودرس است. اگر برای جایگزینی رطوبت پوست از انواع کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده پوست صورت استفاده نشود، می‌تواند منجر به تشکیل خطوط و چین و چروک صورت شود.
 

ورزش

یکی دیگر از عوامل موثر در پیری زودرس پوست صورت، فقدان ورزش است. تمرینات ورزشی از خفیف تا متوسط ​​می‌تواند گردش خون را افزایش دهد. گردش خون نرمال برای پوست ضروری است تا اطمینان حاصل شود که مواد مغذی به پوست صورت می‌رسند.

برای جلوگیری از پیری زودرس پوست، مهم است که از برخی تمرینات خاص مخصوص صورت استفاده شود. انجام تمرینات صورت به صورت منظم می‌تواند عضلات صورت را سفت کند و جلوگیری از پیری زودرس پوست را به همراه داشته باشد.

تغییرات طبیعی چهره

حضور ناگهانی خطوط  ریز و درشت بر روی صورت می‌تواند به حرکات و انقباضات معمول صورت مربوط شود. یک سری حالت‌های همیشگی مانند لبخند زدن و انقباضات تکراری عضلات صورت مانند تیک‌ها و عادات فردی تشکیل حفره و ناهمواری‌های زیر سطح پوست را تشدید می‌کنند.

همانطور که سن در حال افزایش است، سطح کلاژن و الاستین پوست هم کاهش می‌یابد، این شیارها یا حفره‌ها بر چهره در قالب چین و چروک خود را نشان می‌دهند.
 

نیروی جاذبه زمین:

علت اصلی چروکهای دو طرف لب بالا ( Nasolabial) که بین دو طرف بینی و حاشیه لبها قرار گرفته اند، اثر کششی نیروی جاذبه زمین بر روی گونه ها است، ضمن اینکه افتادگی ابروها و پلکهای بالایی و پایینی، غبغب و سایر نواحی بدن نیز بواسطه نیروی جاذبه میباشند که البته پس از تغییرات بافتهای زیر پوست بواسطه افزایش سن خود را نشان میدهند.
 

علائم پیری زودرس پوست چیست؟

پیری زودرس پوست به عنوان یکی از اختلالات پوستی شایع به حساب می‌آید. تغییرات پوستی از قبیل ایجاد شدن چین و چروک بر روی پیشانی، دور چشم، گونه، اطراف لب باعث می‌شود که سن ظاهری افراد بیشتر از سن واقعی‌شان به نظر بیاید.
 

کمبود چه ویتامینی باعث پیری زودرس می‌شود؟

ویتامین‌ها مخصوصا ویتامین E و ویتامین B نقش بسیار مهمی‌ در زیبایی و جوانی پوست دارند. به گونه‌ای که این دو ویتامین به عنوان ویتامین جوانی شناخته می‌شوند. با افزایش سن متاسفانه درصد جذب این ویتامین‌ها از مواد غذایی به شدت کاهش می­‌یابد. بنابراین کمبود آن‌ها موجب پیری و چروک پوست می‌شود.
 

درمان پیری پوست در طب سنتی

امروزه افراد برای این که جوان‌تر به نظر برسند، از انواع مختلف لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌کنند؛ غافل از این که می‌توان با رعایت برخی نکات ساده در سبک زندگی و مصرف برخی از مواد غذایی در رژیم غذایی روزانه روند پیری و ایجاد چین و چروک‌های پوستی را به تعویق انداخت.
 

میوه‌هایی که در جوانی پوست موثر هستند:

کیوی: سرشار از انواع آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C و انواع ویتامین‌های دیگر است که در این بین نقش ویتامین E در جوان‌سازی پوست و جلوگیری از ایجاد چین و چروک پوستی به هیچ وجه قابل اغماض نیست.

انار: سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف مانند فسفر و ریبوفلاوین است. همچنین یکی از خاصیت‌های بسیار مهم انار کلاژن‌سازی است که موجب جلوگیری از پیری پوست می‌شود. میوه انار به طور ویژه به تغذیه سلول‌های پوست می‌پردازد.

هندوانه: به دلیل داشتن ویتامین‌های C ،B، A محافظی قوی برای پوست محسوب می‌شود. همچنین هندوانه آب فراوان دارد که مانع از پیری و ایجاد چین و چروک پوستی می‌شود.

آووکادو: میوه استوایی حاوی ویتامین‌های B و E است که ویتامین‌های جوانی نامیده می‌شوند. همچنین این میوه حاوی پتاسیم است که برای آب‌رسانی به پوست و حفظ آب در پوست ضروری است. گلوتاتیون موجود در این میوه از چروک شدن پوست جلوگیری می‌کند.

انبه هندی شیرین: استفاده از این میوه به صورت ماسک تاثیرگذار است و موجب نرمی‌ و لطافت پوست شما می‌شود.

سیب: خواص شگفت‌­انگیزی دارد که یکی از این آن‌ها جوانی است. سیب نه تنها موجب جوانی پوست، بلکه موجب جوانی بدن می‌شود.

موز: دارای آنتی‌اکسیدان‌های مختلف و منگنز فراوان است. این میوه موجب تنظیم انسجام و کشش پوست می‌شود و در نتیجه جوانی، زیبایی و پوستی بدون چروک را به شما هدیه می‌دهد.

انواع توت: سرشار از ویتامین C و کلاژن است که عدم وجودشان مهم‌ترین نقش را در پیری و چروک شدن پوست بازی می‌کند.

انگور و آب انگور: یکی از مهم‌ترین میوه‌هایی است که از پوست در مقابل اشعه ماوراء بنفش محافظت می‌کند. همچنین منبع بسیار غنی از ویتامین C و منگنز است که برای جوان‌سازی پوست بسیار مهم هستند.

مواد غذایی مفید برای جلوگیری از پیری پوست

لپه: در رژیم غذایی مدیترانه‌ای مصرف حبوبات در وعده‌های مختلف بسیار زیاد دیده می‌شود. به همین دلیل این مردم از پوست نسبتا خوب و زیبایی برخوردارند.لپه به طور کلی روند پیری را در سلول‌های بدن کند می‌کند و همین امر مانع از پیری و چروک شدن پوست می‌شود یا حداقل آن را به تعویق می‌اندازد.

هویج: باعث طول عمر می‌شود و همچنین کاروتنوئید موجود در آن به نوعی نقش محافظتی برای پوست دارد. شاید جالب باشد بدانید که طبق تحقیقات انجام شده در دانشگاه گلاسکو، کاروتنوئید موجود در هویج موجب جذاب‌تر به نظر رسیدن فرد می‌شود.

شکلات: خوراکی پرطرفداری که موجب افزایش طول عمر می‌شود و جالب آن که مصرف شکلات تلخ روند پیری سلولی را معکوس می‌کند.
 

پیشگیری از پیری زودرس پوست صورت

خوشبختانه اگر شما اصول سلامت و بهداشت پوست را رعایت کنید به راحتی می‌توانید مانع از بروز پیری زودرس پوست شوید.
 

چند نکته برای مراقبت از پوست

جدای از علت‌های اصلی پیر شدن پوست، روتین‌های مراقبت از پوست را نیز باید مدنظر داشته باشید. چیزی که شما به پوست‌تان می‌زنید درست به اندازه‌ی آنچه می‌خورید اهمیت دارد. از مرطوب کننده‌ها و سرُم‌های آنتی اکسیدان داری استفاده کنید که پوست‌تان را به خوبی هیدراته کرده و به شادابی آن کمک کنند. ضمنا کرم‌ها و لوسیون‌هایی که استفاده می‌کنید بهتر است حاوی روغن‌های گیاهی و هیالورونیک اسید باشند.

پوست‌تان را به آرامی تمیز کنید. سابیدن پوست می‌تواند آن را تحریک کند و تحریک پوست هم روند پیری را سرعت می‌دهد. با شوینده‌ای ملایم و متناسب با نوع پوست‌تان، آلودگی‌ها و مواد آرایشی را از روی آن پاک کنید.

ما شاید نتوانیم جلوی روند طبیعی پیری پوست را بگیریم، اما می‌توانیم تمام تلاش خود را بکنیم تا به بدن‌مان، بهترین و سالم‌ترین ظاهر ممکن را بدهیم. استفاده‌ی همیشگی از ضد آفتاب، کنترل مصرف قند و شکر، مصرف غذاهای تنظیم کننده‌ی هورمون‌ها و برطرف کردن کمبودهای مواد مغذی در بدن و البته کنترل استرس همگی راه‌هایی برای رفع علت اصلی پیری زودهنگام پوست و پیشگیری از بروز خطوط و چروک‌ها زودتر از زمان طبیعی هستند.
 

از نور خورشید بهینه و سالم بهره ببرید

اگر روزانه زمان زیادی در تماس مستقیم و طولانی مدت نور خورشید باشید، پوستتان در خطر ایجاد شدن چین و چروک قرار می‌گیرد. بیشترین آسیب‌های پوستی در تابش نور خورشید در میانه روز حوالی ساعت دوازده تا شانزده است.

به شما توصیه می‌شود که قبل از خارج شدن از منزل، کرم ضد آفتاب مناسب و با حساسیت مطلوب را بر روی پوست صورتتان بمالید.

لازم است به خاطر داشته باشید که کرم ضد آفتاب فقط مخصوص فصل تابستان نیست، شما حتی در هوای ابری و بارانی پاییز و زمستان هم باید کرم ضد آفتاب بر پوست خود بمالید.
 

استرس‌ها و فشارهای روحی‌تان را مدیریت کنید

مثبت‌اندیشی و دوری کردن از استرس نه تنها بر حفظ زیبایی پوستتان موثر است بلکه عملکرد تمام بخش‌های بدن را بهبود می‌بخشد.

به شما توصیه می‌شود که ساعاتی در هفته را به تمرین‌های یوگا و مدیتیشن اختصاص دهید، به موسیقی‌های آرامش‌بخش گوش کنید؛ خندیدن و خنداندن روزانه را فراموش نکنید.
 

استعمال دخانیات را به زباله‌دانی زندگی‌تان بیاندازید

وقتی سیگار می‌کشید، روزانه بارها و بارها عضلات صورت خود را جمع می‌کنید تا به سیگار پک بزنید، بعد از مدتی پوست گونه و اطراف لب و چانه دچار افتادگی و چروک می‌شود.

دوست عزیز، قلیان کشیدن همه آسیب‌های سیگار را دارد حتی با شدت بیشتر. لطفا اراده کنید و سیگار و قلیان را از زندگی‌تان حذف کنید، تا سلامتی و زیبایی پوستتان حفظ شود.
 

تغذیه سالم و پوست زیبا: عادت‌های اشتباه غذایی‌تان را تغییر دهید

تغذیه و رژیم‌های غذایی سالم داشته باشید تا به لطافت و زیبایی پوستتان کمک کند. به شما توصیه می‌شود:

* مواد قندی و شیرینی‌جات کمتر مصرف کنید
* میوه و سبزیجات را در سبد غذایی روزانه خود قرار دهید
* مصرف نمک و ادویه جات را در کاهش دهید
* مصرف فست‌فودها و سیب ‌زمینی سرخ شده را ترک کنید یا به حداقل برسانید
* مصرف بی‌رویه قهوه و کافئین را ترک کنید.
* غذاهای متنوع بخورید تا عناصری مانند روی و سلنیوم و ویتامین‌های مورد نیاز پوست تامین شود.

استراحت کافی داشته باشید

کم‌خوابی، روند پیری زودرس پوست و چین و چروک‌های اطراف چشم را سرعت می‌بخشد. به شما توصیه می‌شود که به انداره کافی در شبانه‌‌روز خواب و استراحت داشته باشید. داشتن ساعت خواب کافی در شبانه‌روز باعث می‌شود تا خون‌رسانی به سول‌های پوستی بهتر انجام شود.
 

لوازم آرایشی و بهداشتی را به اندازه و بهینه استفاده کنید

توصیه مهم ما به شما این است که، صابون و کرم‌های مناسب نوع پوست خود را مصرف کنید بنابراین بهتر است که در انتخاب محصول مناسب پوست خود از متخصص پوست، مو و زیبایی کمک بخواهید.

اگر شما عادت کرده‌اید که ساعت‌های زیادی از شبانه‌روز، مواد آرایشی بر صورت خود داشته باشید؛ بهتر است کم کم این عادت را ترک کنید. چون شما با استفاده مداوم از لوازم آرایشی بهداشتی، پوستتان را مستعد خشکی و پیری می‌کنید.
 

نحوه صحیح خوابیدن را رعایت کنید

اگر شما عادت کرده‌اید که بر روی شکم بخوابید و جلو یا کناره صورتتان، برای مدت طولانی روی بالشت قرار داشته باشد، رفتاری اشتباه است که بهتر است اصلاح شود.

توصیه می‌شود که طاق‌باز بخوابید و پشت سر شما بر روی بالشت قرار بگیرد، تا فشار مازاد و چروک بر پوست صورتتان وارد نشود.
 

توصیه‌های پزشکی و درمان پیری پوست

بااینکه تغییر تخریب‌های درازمدت آفتاب مقدور نیست اما متخصص پوست می‌تواند ظاهر پوست شما را با بسیاری روش‌های درمانی از جمله موارد زیر بهبود بخشد:

•    لایه بردار آلفا هیدروکسی اسید  (alpha hydroxyl acid)
•    کرم‌ها و ژل‌های تریتینوئین (Tretonoin)
•    تازاروتین (tazarotene)
•    رتینول (retinol)
•    لایه‌بردارهای شیمیایی
•    جراحی لیزر
•    پُرکننده‌های پوست

تحقیقات علمی زیادی هر روزه در زمینه ضدپیری پوست برای ساخت درمان‌های جدیدتر و قوی‌تر در حال انجام است. متخصص پوستتان می‌تواند بهترین راهکار درمانی را به شما پیشنهاد دهد.
 

سخن آخر

پیری زودرس پوست به عنوان یکی از مشکلاتی است که اهمیت اصلاح کردن سبک زندگی را به شما تذکر می‌دهد. غیرقابل انکار است که شناختن عوامل پیری زودرس پوست برای شما که به زیبایی پوستتان بها می دهید؛ بسیار حائز اهمیت است.

 سطوح بالای هورمون استرس کورتیزول می‌تواند تولید بافت‌های متصل مانند کلاژن و الاستین را مختل کند. کاهش ناگهانی در تولید این بافت همبند، که بیشتر به  پوست بر می‌گردد، می تواند ظاهری از  خطوط چین و چروک روی را روی صورت را ایجاد کند.

نداشتن رژیم غذایی می‌تواند باعث آسیب سلول‌های پوستی و پیری زودرس پوست صورت شود. به طور کلی، وقتی رژیم غذایی با کمبود مواد مغذی و ضروری مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی همراه باشد؛ پوست صورت قبل از موعد مقرر چروک می‌شود.

علاوه بر این، عدم مصرف منظم غذاهای سالم می‌تواند سبب پف زیر چشم شود که باعث می‌شود سن افراد خیلی بیش‌تر از سن واقعی آن‌ها نشان داده شود.

مطالعات اخیر نشان داده‌اند افرادی که کالری کمتری در روز مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که پرخوری می‌کنند؛ بیشتر عمر می‌کنند. این موضوع حتی در مورد حیوانات نیز صدق می‌کند. عمر حیواناتی که کالری کمتری دریافت می‌کنند حدود ۴۰ درصد از همتایانشان که کالری زیادی دریافت می‌کنند بیشتر است.

از آن جایی که تحمل حالت نیمه گرسنگی دائمی‌ برای افراد سخت است پژوهشگران از اصطلاح “روزه‌داری متناوب” استفاده می‌کنند. به این معنی که افراد دوره‌هایی ۱۲ تا ۳۶ ساعته کالری دریافت نکنند و در بقیه موارد به میزان مورد نیاز مواد غذایی مصرف کنند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت مشرق نیوز
سایت بیتوته