طرح های بازنشستگی در سوئیس آنقدر قوی هستند که بازنشستگان هیچ نگرانی برای خورد و خوراک ندارند.
به این جهت؛ یک روز از اینکه متوجه شدم او کار پیدا کرده متعجب شدم. کار او مراقبت از یک پیرمرد ۸۷ ساله بود. از او پرسیدم آیا برای نیاز به پول این کار را می کند، پاسخش من را متحیر کرد ؛ من برای پول کار نمی کنم، بلکه “زمان” خودم را در “بانک زمان” سپرده میکنم تا در زمانی که (مثل این پیرمرد) توان حرکت ندارم، آنرا از بانک بیرون بکشم.
این اولین بار بود که درباره مفهوم “بانک زمان” می شنیدم.
وقتی بیشتر درباره آن تحقیق کردم، متوجه شدم “بانک زمان” یک طرح بازنشستگی برای مراقبت از سالمندان است که توسط وزارت تامین اجتماعی فدرال سوئیس تدوین و توسعه داده شده است.
داوطلبان، زمان مراقبت از سالمندان را در حساب شخصی شان در “سیستم امنیت اجتماعی” پس انداز کرده تا وقتی خود؛ پیر ناتوان شدند یا نیاز به مراقبت داشته باشند، از آن برداشت کنند.
طبق قرارداد؛ یک سال بعد از انقضای خدمات متقاضی (سپرده گذاری زمان)، بانک زمان میزان ساعات خدمات را محاسبه کرده و به او یک “کارت بانک زمان” میدهد وقتی او هم نیاز به کمک یک نفر دیگر دارد، می تواند با استفاده از آن کارت؛ “زمان و بهره” آنرا برداشت کند. بعد از تایید، بانک زمان داوطلبانی را برای مراقبت از او در بیمارستان و یا منزل تعیین میکند.
در ضمن، متقاضیان سپرده گذاری “زمان”، باید سالم و تندرست، دارای مهارتهای ارتباطی خوب و پر از عشق و علاقه به همنوعان باشند.
صاحبخانهام هفتهای دو بار برای مراقبت از پیرمرد سرکار می رفت و هر بار هم دو ساعت وقت برای خرید، تمیز کردن اتاق، آفتاب گرفتن پیرمرد و گپ زدن با او سرمایه گذاری میکرد.
اتفاقا یک روز دانشگاه بودم که تماس گرفت و گفت در حالی که شیشه اتاق منزل خودش را تمیز می کرده از چهارپایه افتاده! من فورا مرخصی گرفتم و او را به بیمارستان رساندم. مچ پای او شکسته بود و برای مدتی نیاز داشت روی تخت بماند. داشتم کارهای تقاضا برای مرخصی جهت مراقبت خانگی را انجام می دادم که به من گفت جای نگرانی نیست. چرا که برای برداشت از بانک زمان درخواست داده است!
ظرف کمتر از دو ساعت بانک زمان یک داوطلب فرستاد که به مدت یک ماه هر روز با گپ زدن و پختن غذاهای لذیذ از او مراقبت می کرد! او به محض بهبودی، دوباره مشغول کار مراقبت از دیگران شد و گفت که می خواهد برای روزهای پیری زمان سپرده گذاری کند! مسلما پیاده شدن چنین ایده ای در کشورمان که جمعیت سالمند آن نزدیک ۱۰ درصد بوده و با شتاب به سمت ۳۰ درصد شدن در حال حرکت است، نه تنها هزینههای بیمه و مراقبت در دوران سالمندی را کاهش میدهد، بلکه موجب تقویت اتحاد و همبستگی میان نسلها شده که در سایر طرحهای پولی موجود نظیر خانه سالمندان و پرستار خانگی کمتر دیده میشود!
ایده “بانک زمان” یا “بانک مراقبت از سالمندان” اولین بار در سال ۲۰۱۲ و در شهر اس تی گلن سوئیس که جوان ترین جمعیت را دارد، مطرح و پیاده شد و طبق گزارش دولتی که قصد دارد “فرهنگ زیبای روستایی مراقبت از یکدیگر” را به شهرهای مدرن بیاورد، بیش از نیمی از جوانان از این طرح استقبال کرده اند! استقبال جوانان از چنین طرحی و همجواری، همزبانی و همدلی با سالمندان یعنی ترکیب خامی و پختگی و کسب تجربه فراوان برای جوانان، زنده ماندن اخلاق و احترام به اصل و ریشه در جامعه و همچنین چراغ امیدی که در دل سالمندان روشن می شود.
در کشور سوئیس، داوطلبان شرکت کننده در این طرح، در حساب شخصیشان در سیستم امنیت اجتماعی، زمانی را برای خود در “بانک زمان” پس انداز کرده تا در زمانی که توان حرکتی ندارند یا نیاز به مراقبت دارند، از آن برداشت کنند.
طبق این قرارداد؛ یک سال بعد از انقضای خدمات متقاضی (سپرده گذاری زمان)، بانک زمان میزان ساعات خدمات را محاسبه کرده و به او یک “کارت بانک زمان” میدهد. هنگامی که داوطلب نیازمند کمک دیگران باشد میتواند با استفاده از آن کارت، زمان و بهره آنرا برداشت کند.
بعد از تایید، بانک زمان داوطلبانی را برای مراقبت از او در بیمارستان و یا منزل تعیین می کند. متقاضیان سپرده گذاری زمان، باید سالم و تندرست، دارای مهارتهای ارتباطی خوب و پر از عشق و علاقه به همنوعان باشند.
داوطلبان در این طرح میتوانند حداقل هفتهای دو بار برای مراقبت از سالمندان اقدام کنند و فعالیتهایی نظیر خرید، آشپزی، نظافت منزل و حتی گپ زدن با سالمندان را انجام دهند و زمان را برای خود سرمایه گذاری کرده تا درصورت نیاز خود به خدمات به برداشت از بانک زمان درخواست دهند. فرد داوطلب به محض بهبودی، میتواند دوباره مشغول کار مراقبت از دیگران شود.
نویسنده: فاطمه ترابی