دوست گرامی. در روایات برخی امور به خصوص به عنوان چیزهائی که باعث عذاب قبر می شوند، شمرده شده است :
1 – حق الناس : حقوق مالی و غیر مالی مردم را ضایع کردن از عواملی است که موجب فشار و عذاب قبر می شود. سخن چینی ، غیبت، عیب جوئی و بد گوئی از مردم، عقوق والدین، رعایت نکردن حق همسر، خوردن مال حرام، ربا خواری . ( بحارالانوار ، ج 5، ص 265 و ج 6، ص 222 و 240 و 245 ؛ لئالی ، ج 5، ص 88 ؛ بحار، ج 18، ص 324 ؛ محجه البیضاء ، ج 5 ، ص 235 )
2 – بد اخلاقی : بد اخلاقی با مردم یا خانواده و دوست و رفیق، از جمله چیزهائی است که موجب عذاب و فشار قبر می شود حتی اگر انسان از اولیای خدا باشد . همچنان که در داستان سعد معاذ مشهور است . ( قابوس الرجال، ج 4، ص 343 )
3 – اجتناب نکردن از بول و نجاست : مانند این که انسان ایستاده روی زمین سخت بول کند و به بدن و لباس ترشح کند وبعدا با همان بدن و لباس نماز بخواند. پرهیز نکردن از بول به عنوان یکی از عوامل فشار قبر در روایات ذکر شده است . ( بحار ، ج 6، ص 245 و محجه البیضاء ، ج 5 ، ص 235 )
4 – نداشتن ولایت ائمه معصومین(ع ): اعتقاد نداشتن به ولایت امامان معصوم از جمله چیزهائی است که موجب عذاب قبر می شود . ( بحارالانوار،ج 6، ص 262 ) همچنان که به طور کلی گناهان و به خصوص برخی اعمال موجب فشار قبر می شود به طور کلی کارهای نیک و به خصوص برخی اعمال نقش به سزایی در آرامش روح در عالم برزخ و رهایی از فشار قبر دارد. مانند خدمت به مردم، نماز خواندن و به ویژه نماز شب، حج خانه خدا، صبر بر مشکلات و …
4.همان طور که برخى از معاصى، موجب تشدید فشار اول برزخ مى شود، بعضى از اعمال نیز موجب کم شدن و یا برطرف شدن این فشارها و وحشت ها مى شود .
اعمالى چون به جا آوردن رکوعى تام و کامل در نماز،بحارالانوار، ص 244، ح 71 . مداومت بر خواندن سوره «زخرف»، قرائت سوره «نساء» در هر جمعه،قمى، حاج شیخ عباس، سفینة البحار، ج 2، ص 397 . به جا آوردن نماز شب،همان، ص 397 . خواندن سوره «تکاثر» هنگام خواب،نورى طبرسى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج 1. ص 340 باب 11 . گذاشتن دو چوب تر با میت،بحارالانوار، ج 6، ص 215 روایت 3 و 4 . روزه گرفتن چهار روز از ماه رجب و دوازده روز از شعبان اقبال الاعمال، ص 651، به نقل از قمى، حاج شیخ عباس، منازل الآخرة، ص 30 . و… این اعمال نمونه هاى اندکى است که در روایات باعث کم شدن یا نجات یافتن از فشار قبر شمرده شده است . ر.ک: معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 277-282 .
به طور کلی کارهای نیک نقش بسزایی در آرامش روح در عالم برزخ و رهایی از فشار قبر دارند، ولی مطابق روایات، بعضی از اعمال در این راستا نقش بیشتری دارند .
1. قرآن خواندن
2. نماز وحشت
3. نماز شب
4. حج خانه خدا
5. صدقه؛ صدقه ای که انسان برای اموات می دهد ملکی از جانب خدا آن را می گیرد و در طبقی از نور می گذارد کنار قبرستان می آید و فریاد می زند، سلام بر شما بازماندگانتان هدیه ای برایتان فرستاده اند .
اموات هم با خوشحالی آن طبق را می گیرند و داخل قبر خود می کنند و به این وسیله قبرشان وسیع و پر نور می شود .
6. محبت اهلبیت(ع) از جمله چیزهای دیگری که انسان را از عذاب قبر و ناراحتی آن نجات می دهد و از همه اعمال کارسازتر است، محبت داشتن به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است .
حضرت امام رضا(ع) فرمود: « از جمله مواردی که من به زیارت زائرم می آیم، شب اول قبر است .
حضرت رسول(ص) فرمود: محبت و علاقه به من و اهل بیتم در هفت مورد بسیار هولناک کارساز و نجات بخش است از جمله هنگام بازجویی در برابر فرشتگان مسئول در شب اول قبر .
عبیدبن کعب گوید: بر رسول خدا(ص) وارد شدم، دیدم حسین(ع) در دامنش نشسته است و آن حضرت او را می بوسد و می بوید. گفتم یا رسول الله حسین را خیلی دوست داری؟
فرمود: « اهل آسمان حسین(ع) را بیش از اهل زمین دوست دارند، در عالم قبر و برزخ و قیامت عظمت و شأن حسین آشکار می گردد، عزت حسین و نفوذ و سلطنت او و سایر ائمه آن جا ظاهر می شود .
7. صلوات بر پیامبر(ص )
حضرت رسول اکرم(ص) فرمود: بر من زیاد صلوات بفرستید، زیرا صلوات فرستادن بر من سبب نور در قبر و صراط و نور در بهشت می شود .
8. نیکی به پدر و مادر
9. وضو
10. ذکر خدا
11. نماز؛ حضرت رسول(ص) فرمود: «وقتی میت را دفن کردند نماز او به صورت شخصی نورانی داخل قبر رفیق و مونس او می شود، ترس و سختی های عالم برزخ را از او دفع می کند .
12. امر به معروف
13. حسن خلق
14. صله رحم
بنابراین مونس و همدم انسان در قبر اعمال خیری است که انجام داده است و اعتقادات صحیح محبت اهل بیت(ع) و سایر رفتارهای نیکویی که نسبت به پدر و مادر و ارحام و دوستان و مؤمنان انجام داده است .
تفصیل موضوع را در منابع ذیل جستجو کنید :
نعمت الله صالحی حاجی آبادی، انسان از مرگ تا بزرخ، نشر مؤلف ص144 تا 173 .
علی محمد قاسمی، برزخ پژوهشی قرآنی و روایی، انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره) ص183 به بعد .
منازل الاخره، حاج شیخ عباس قمی .
عروج روح، محمد شجاعی، کانون اندیشه جوان .
1 – حق الناس : حقوق مالی و غیر مالی مردم را ضایع کردن از عواملی است که موجب فشار و عذاب قبر می شود. سخن چینی ، غیبت، عیب جوئی و بد گوئی از مردم، عقوق والدین، رعایت نکردن حق همسر، خوردن مال حرام، ربا خواری . ( بحارالانوار ، ج 5، ص 265 و ج 6، ص 222 و 240 و 245 ؛ لئالی ، ج 5، ص 88 ؛ بحار، ج 18، ص 324 ؛ محجه البیضاء ، ج 5 ، ص 235 )
2 – بد اخلاقی : بد اخلاقی با مردم یا خانواده و دوست و رفیق، از جمله چیزهائی است که موجب عذاب و فشار قبر می شود حتی اگر انسان از اولیای خدا باشد . همچنان که در داستان سعد معاذ مشهور است . ( قابوس الرجال، ج 4، ص 343 )
3 – اجتناب نکردن از بول و نجاست : مانند این که انسان ایستاده روی زمین سخت بول کند و به بدن و لباس ترشح کند وبعدا با همان بدن و لباس نماز بخواند. پرهیز نکردن از بول به عنوان یکی از عوامل فشار قبر در روایات ذکر شده است . ( بحار ، ج 6، ص 245 و محجه البیضاء ، ج 5 ، ص 235 )
4 – نداشتن ولایت ائمه معصومین(ع ): اعتقاد نداشتن به ولایت امامان معصوم از جمله چیزهائی است که موجب عذاب قبر می شود . ( بحارالانوار،ج 6، ص 262 ) همچنان که به طور کلی گناهان و به خصوص برخی اعمال موجب فشار قبر می شود به طور کلی کارهای نیک و به خصوص برخی اعمال نقش به سزایی در آرامش روح در عالم برزخ و رهایی از فشار قبر دارد. مانند خدمت به مردم، نماز خواندن و به ویژه نماز شب، حج خانه خدا، صبر بر مشکلات و …
4.همان طور که برخى از معاصى، موجب تشدید فشار اول برزخ مى شود، بعضى از اعمال نیز موجب کم شدن و یا برطرف شدن این فشارها و وحشت ها مى شود .
اعمالى چون به جا آوردن رکوعى تام و کامل در نماز،بحارالانوار، ص 244، ح 71 . مداومت بر خواندن سوره «زخرف»، قرائت سوره «نساء» در هر جمعه،قمى، حاج شیخ عباس، سفینة البحار، ج 2، ص 397 . به جا آوردن نماز شب،همان، ص 397 . خواندن سوره «تکاثر» هنگام خواب،نورى طبرسى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج 1. ص 340 باب 11 . گذاشتن دو چوب تر با میت،بحارالانوار، ج 6، ص 215 روایت 3 و 4 . روزه گرفتن چهار روز از ماه رجب و دوازده روز از شعبان اقبال الاعمال، ص 651، به نقل از قمى، حاج شیخ عباس، منازل الآخرة، ص 30 . و… این اعمال نمونه هاى اندکى است که در روایات باعث کم شدن یا نجات یافتن از فشار قبر شمرده شده است . ر.ک: معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 277-282 .
به طور کلی کارهای نیک نقش بسزایی در آرامش روح در عالم برزخ و رهایی از فشار قبر دارند، ولی مطابق روایات، بعضی از اعمال در این راستا نقش بیشتری دارند .
1. قرآن خواندن
2. نماز وحشت
3. نماز شب
4. حج خانه خدا
5. صدقه؛ صدقه ای که انسان برای اموات می دهد ملکی از جانب خدا آن را می گیرد و در طبقی از نور می گذارد کنار قبرستان می آید و فریاد می زند، سلام بر شما بازماندگانتان هدیه ای برایتان فرستاده اند .
اموات هم با خوشحالی آن طبق را می گیرند و داخل قبر خود می کنند و به این وسیله قبرشان وسیع و پر نور می شود .
6. محبت اهلبیت(ع) از جمله چیزهای دیگری که انسان را از عذاب قبر و ناراحتی آن نجات می دهد و از همه اعمال کارسازتر است، محبت داشتن به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است .
حضرت امام رضا(ع) فرمود: « از جمله مواردی که من به زیارت زائرم می آیم، شب اول قبر است .
حضرت رسول(ص) فرمود: محبت و علاقه به من و اهل بیتم در هفت مورد بسیار هولناک کارساز و نجات بخش است از جمله هنگام بازجویی در برابر فرشتگان مسئول در شب اول قبر .
عبیدبن کعب گوید: بر رسول خدا(ص) وارد شدم، دیدم حسین(ع) در دامنش نشسته است و آن حضرت او را می بوسد و می بوید. گفتم یا رسول الله حسین را خیلی دوست داری؟
فرمود: « اهل آسمان حسین(ع) را بیش از اهل زمین دوست دارند، در عالم قبر و برزخ و قیامت عظمت و شأن حسین آشکار می گردد، عزت حسین و نفوذ و سلطنت او و سایر ائمه آن جا ظاهر می شود .
7. صلوات بر پیامبر(ص )
حضرت رسول اکرم(ص) فرمود: بر من زیاد صلوات بفرستید، زیرا صلوات فرستادن بر من سبب نور در قبر و صراط و نور در بهشت می شود .
8. نیکی به پدر و مادر
9. وضو
10. ذکر خدا
11. نماز؛ حضرت رسول(ص) فرمود: «وقتی میت را دفن کردند نماز او به صورت شخصی نورانی داخل قبر رفیق و مونس او می شود، ترس و سختی های عالم برزخ را از او دفع می کند .
12. امر به معروف
13. حسن خلق
14. صله رحم
بنابراین مونس و همدم انسان در قبر اعمال خیری است که انجام داده است و اعتقادات صحیح محبت اهل بیت(ع) و سایر رفتارهای نیکویی که نسبت به پدر و مادر و ارحام و دوستان و مؤمنان انجام داده است .
تفصیل موضوع را در منابع ذیل جستجو کنید :
نعمت الله صالحی حاجی آبادی، انسان از مرگ تا بزرخ، نشر مؤلف ص144 تا 173 .
علی محمد قاسمی، برزخ پژوهشی قرآنی و روایی، انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره) ص183 به بعد .
منازل الاخره، حاج شیخ عباس قمی .
عروج روح، محمد شجاعی، کانون اندیشه جوان .