پاسخ پرسش اول.
در این زمینه دو نظریه و احتمال وجود دارد:
الف. طوفان نوح همه کره زمین را فرا گرفت و خاص یک منطقه نبود و لذا آب تمام زمین را فرا گرفته بوده، به خصوص با توجه به آیه اى که مى گوید: به نوح گفتیم از هر حیوانى یک نر و یک ماده بردار و به کشتى سوار کن. اگر طوفان جهانى نبود این کار ضرورتى نداشت.( المیزان، ج 10،ص 247، تا ص 270، نسخه عربى، چاپ دوم، 1391، ه. ق، 1971 م)
ب. طوفان جهانى نبود بلکه در منطقه خود حضرت نوح بود. (رک: تفسیر المنار) دلیل این نظریه نیز جالب است زیرا قائلین به این قول نیز با توجه به همان آیات می گویند: در آیات قرآن کریم هیچ تصریحی به فراگیر بودن طوفان نوح بر تمام نقاط زمین وجود ندارد، بلکه در آنها کلمه مطلق ارض آمده که به طور عادی بر سرزمین زندگی قوم نوح حمل می‌شود و قرینه نیز بر این معنا وجود ندارد؛ چنان که خدای تعالی از قول نوح می‌فرماید: «رب لاتذر علی الارض من الکافرین دیّاراً؛ بار خدایا در روی زمین از کافران کسی را باقی نگذار». با توجه به زندگی نوح در آن سرزمین و زندگی کافران در آنجا به معنای آن سرزمین خاص گرفته می‌شود.
البته در روایتی آمده است که طوفان نوح تمام زمین را گرفته مگر خانه کعبه.( علامه مجلسی، حیات القلوب، ج 1، نشر سرور، چ دوم، 76، تهران، ص 271)و این را نیز می‌توان بر همان سرزمین زندگی قوم نوح و سرزمین‌های مجاور معنا کرد. زیرا بر اساس آیه قرآن که می‌فرماید نوح از هر کدام از حیوانات یک جفت را در کشتی جای داد،( سوره نوح، 26 و 27؛ هود، 40؛ قمر، 11 و 13؛ هود، 44) نمی‌تواند شامل همه حیوانات روی زمین باشد؛ زیرا در روی زمین هزاران نوع از حیوانات زندگی می‌کردند و جای دادن آنها در یک کشتی امکان پذیر نمی‌باشد. و نیز در داستان حضرت نوح چه در قرآن وچه در روایات تصریحی به اینکه ایشان از هر نوع حیوان در کشتی آورده باشد به چشم نمی‌خورد بلکه بیشتر سخن از حیواناتی به میان آمده که در سرزمین‌های خاور میانه زندگی می‌کردند و مردم آنها را می‌شناختند.( علامه مجلسی، پیشین، ص 258؛ و علامه طباطبایی، المیزان، ج 10 انتشارات اسلامی، ص 394؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 9، نشر دار الکتب الاسلامیه، 74، ج 14، تهران، ص 102؛ محمد لاریجانی،‌داستان پیامبران، نشر اطلاعات، ج اول، 80، تهران، ص 150؛ قصص الانبیاء از آدم تا خاتم، آیت الله سیدنعمت الله جزایری، ص 148)
نتیجه: هر کدام از این دو نظریه که مورد نظر باشد مشکل علمی ایجاد نمی‌کند و می توان گفت که تمام عالمی که در آنروز زندگی انسانی وجود داشته را آب فراگرفته است و با توجه به این مطلب که احتمالا فقط قوم نوح در روی زمین زندگی می کردند پس گویی تمام زمین را آب گرفته بوده است.
(برای توضیح بیشتر رجوع کنید به: رسولی محلاتی، سید هاشم، قصص قرآن، تهران، علمیه اسلامیه، ششم، 1410 ه‍.ق، ج 1)
علامه طباطبایى مى گوید: ظاهر آیات قرآن این است که طوفان، جهانى بوده و همه کره زمین را آب گرفت و همه انسانها غرق شدند و تاکنون دلیلى یافت نشده که ما را وادار به دست کشیدن از این ظهور بکند. (المیزان، ج 10، ص 266)
اگر مانند علامه طباطبائى، به جهانى بودن طوفان قائل شویم، باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که طوفان حضرت نوح علیه السلام، یک پدیده طبیعى نبود تا همه زوایاى گوناگون آن براى محقق و پژوهشگر روشن باشد بلکه این واقعه، یک واقعه خارق العاده و معجزه بوده است.
نویسندگان تفسیر نمونه هم آورده اند که از ظاهر بسیارى از آیات بر مى آید که طوفان نوح حادثه اى بوده براى سراسر روى زمین. در این تفسیر شش دلیل براى جهانى بودن طوفان ذکر شده است: ظاهر آیات قرآن، مآخذ تاریخى، دوران بارانهاى سیلابى در تاریخ طبیعى زمین، تحولات محور کره زمین، سوار کردن نر و ماده از هر حیوانى و محل زندگى حضرت نوح علیه السلام.
(ر. ک: تفسیر نمونه، ج 9 ص 102 ، چاپ اول).
 
پاسخ پرسش دوم.
از آیات قرآن بر می آید که عذاب قوم حضرت لوط (ع) منطقه ای بوده نه جهانی.
جهت اطلاع بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 9، ص179 – 185؛ تفسیر المیزان، ج 10 ص350 – 375.
 
پاسخ پرسش سوم.
حضزت لوط(ع) بعد از حضرت نوح(ع)   و درعصر حضرت ابراهیم(ع) می زیسته و از پیامبران بزرگ خدا بوده و با حضرت ابراهیم هم خویشاوندی نزدیکی داشت (می گویند پسر خواهر ابراهیم بود) ابراهیم بعد از مهاجرت از عراق و سرزمین بابل، به سوی شامات آمد، می گویند لوط نیز با او زندگی می کرد، اما بعد از مدتی (برای دعوت به توحید و مبارزه با فساد) به شهر «سدوم» رفت. «سدوم» نام یکی از شهرها و آبادیهای قوم لوط است که در شامات (در کشور اردن) در نزدیکی بحر المیت واقع شده بود، سرزمین آباد و پر درخت و گیاهی بود، اما بعد از نزول عذاب الهی بر این قوم زشتکار و ننگین شهرهای آنها در هم کوبیده و زیر و رو شد، چنانکه آنها را «مدائن مؤتفکات» می گویند (یعنی شهرهای زیر و رو شده). بعضی معتقدند که ویرانه های این شهرها در زیر آب فرو رفته و مدعی هستند که در گوشه ای از دریاچه بحر المیت ستونها و آثار دیگری که دلالت بر خرابه های این شهر می کند دیده اند. در حالی که بعضی دیگر معتقدند شهرهای لوط به زیر آب فرو نرفته و هم اکنون در نزدیکی بحر المیت منطقه ای است که زیر سنگهای سیاهی پوشیده شده که احتمالاً محل شهرهای لوط است. و نیز گفته اند که مرکز ابراهیم در شهر «حبرون» در فاصله نه چندان دور از «سدوم» قرار داشت، و موقعی که بر اثر زلزله یا صاعقه شهرهای آنها آتش گرفت ابراهیم در نزدیکی حبرون ایستاده بود و دود شهر را که متصاعد بود با چشم خود می دید.
(ر. ک: قصه های قرآن، حضرت آیت الله مکارم شیرازی)