به طور کلی فرقه های اسلامی به دو دسته شیعه و اهل سنت تقسیم می شوند:
فرقه های اساسی شیعه:
درمورد تعداد فرقه های اساسی شیعه چند قول است. بعضی آنها را سه فرقه دانسته اند: 1. زیدیه 2. کیسانیه 3. امامیه. 4. اسماعیلیه بعضی غلات را نیز مطرح کرده اند ولی چون آنان از اسلام خارج شده اند از فرقه های اسلامی به شمار نمی آیند.
انشعابات کیسانیه:
5. مختاریه 6. حارثیه 7. عباسیه 8. ناووسیه 9. قطحیه 10. سمیطیه 11. موسویه 12. مبارکیه 13. قرمطیه 14. فاطمیه(فاطمیان)
15. انشعاباتی در زیدیه
16. جارودیه 17. سلیمانیه یا جریریه 18. صالحیه و ابتریه
فرقه اهل سنت:
19.ماتریدیّه 20. حنبلی 21. مالکی 22. شافعی 23. حنفی 24. قدریه 25. معتزله 26. اشاعره
فرقه های خوارج:
بعضی این فرقه ها را تا بیست شمرده اند و شهرستانی بزرگترین فرقه های خوارج را هشت فرقه و بقیه را فروع دانسته است.
فرقه های هشتگانه خوارج:
27. محکمه یا حروریه 28. ازارقه 29. نجدات 30. بیرسیه 31. عجارده 23. تعالیه 33. صفریه 34. اباضیه35. جهمیه 36. نزایه 37. نجاریه 38. کرامیه
فرقه های غلات:
بعضی بیست فرقه را نقل کرده اند که همه منقرض شده اند.
39. دروزیه(منشعب از اسماعیلیه) 40. سلفیه 41. وهابیه(به نوعی مذهب سلفی است.) 42. طحاویه با در نظر گرفتن زیر مجموعه های خوارج و غلات و بعضی دیگر از فرقه ها، تعداد مجموع به حدود 73 می رسد. برخی نیز معتقدند که هنوز کار فرقه سازی پایان نیافته و در آینده ممکن است کسانی باز هم فرقه های جدیدی بسازند. لذا تا زمان ظهور امام زمان(ع) نمی توان این 73 فرقه را شمارش نمود؛ چون تعدادی از آنها هنوز ایجاد نشده اند. ضمناً توجّه شود که بسیاری از این فرقه ها اکنون وجود ندارند و منقرض شده اند.
جهت آگاهی کامل از فرق و مذاهب اسلامی و زیر شاخه های آن ر.ک:
علی ربانی گلپایگانی، فرق و مذاهب اسلامی کلامی، انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.