نعمتهایی که خداوند به انسان روزی کرده است آنقدر فراوان و متنوع است که آدمی از شمارش آنها عاجز و ناتوان است چه رسد به اینکه بتواند شکر آنها را بجای آورد. خداوند متعال درباره نعمتهای بی شمارش می فرماید : وان تعدوا نعمة الله لا تحصوها (نحل / 18) و اگر نعمت خدا را شمارش کنید، نمی توانید که آن را حساب کنید. واقعا چگونه میتوان نعمتهای الهی را شمارش کرد؟ نعمت آسمان، خورشید، جاذبه زمین، کوهها، دریاها و… نعمت عقل، دیدن، شنیدن، تکلم کردن و… احدی نمی تواند نعمتهای الهی را به شماره درآورد و همگان عاجز از این کارند.
«ناتوانی از شکر الهی»
دوست عزیز؛ موضوعى را که مطرح کرده اید، مسأله بسیار حائز اهمیتى است. شکر نعمت هاى حق از وظایف مهم بنده و موجب مزید نعمت و اثبات بندگی است؛ لیکن چه کسى توانایى آن را دارد که شکر نعمت حق را – آنطور که باید – به جا آورد؟ ما را همین بس که در پیشگاه کبریایى حضرت احدیت، سر تسلیم و خضوع به خاک ساییم و به تقصیر و قصور خود در شکر نعمات و استفاده از آنان اعتراف کنیم. در روایت است: خداوند به موسى(ع) فرمود: شکر مرا به جاى آر. موسى(ع) عرض کرد: مرا توان شکر تو نیست. پاسخ آمد: شکر ما همین است. بنابراین اظهار عجز و تذلّل در پیشگاه حضرت احدیت، خود نوعى شکر است.
«ترغیب به یادآوری نعمت‌های خداوند»
خداوند مهربان در آیات بسیاری از قران کریم انسانها را به یادآوری نعمتهایش ترغیب می‌کند؛ از جمله‌: «یا ایها الناس اذکروا نعمةالله علیکم هل من خالق غیر الله یرزقکم من السماء والارض لا اله الا هو فانی تؤفکون»؛ ای مردم، نعمت خدا بر خود را یاد کنید. آیا غیر از خدا آفریدگاری است که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ خدایی جز او نیست. پس چگونه (از حق) انحراف می‌یابید؟ (فاطر/ 3، و نیز سوره‌های بقره/231، آل عمران/103، اعراف/69و74)
امام علی (علیه السلام) فرمودند: «کامیابترین مردم در کار نعمت‌ها کسی است که نعمت‌های موجودش را با شکرگزاری پایدار سازد و نعمت‌های از دست رفته را با شکیبایی بازگرداند» (میزان الحکمة/ ج13/ ح20380).
امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «نعمت‌ها نپایند مگر بعد از سه کار: شناخت جایگاه شایسته‌ی خداوند در نعمت‌ها، گزاردن شکر آنها و رنج و زحمت کشیدن در آنها» (همان/ ح20383).
«مراتب شکر»
علماى اخلاق براى شکر حداقل دو مرتبه قائل می باشند: 1- شکر زبانى، 2- شکر رفتارى (عملی). شکر زبانى با ذکر (شکراً لله) و امثال آن تحقق پیدا مى کند و شکر رفتارى که با بهره گیرى هر کدام از اعضاء بدن و توانمندى خود در جهت رضایت خداوند و انجام دستورات الهی تحقق پیدا مى کند. شکر دست و پا، تلاش براى خدمت رسانى به مردم و کوشش براى رشد و پیشرفت خویشتن است و شکر چشم، نگاه مهربانانه به پدر و مادر و استاد و… و بهره گیرى از چشم براى مطالعات مفید و تلاوت قرآن و… است. شکر نعمت وجود پدر و مادر، احترام گذاشتن به آنان و عمل به خواسته های شرعی آنان است و همین طور شکر دیگر نعمات و توانمندى هاى دیگر انسان استفاده صحیح از آنان می باشد.
«ولایت بزرگترین نعمت»
متاسفانه اکثر ما نعمتها را محدود به مادیات و بعضی نعمتهای دیگر میدانیم؛ و از نعمتهای عظیم‌تر و برتر غافلیم. آیا تا به حال اتفاق افتاده که برای نعمت ولایت و محبت اهل بیت (ع) سجده شکری بجا آوریم؟! چه میزان از ترس و بیم ما، اندوه و غصه ما، در از دست دادن ایمان و خروج از صراط مستقیم و دور شدن از ولایت اهل بیت (ع) است؟ آیا اینها نعمت نیست؟ آیا ضمانتی هست که تا لحظه مرگ، با هر شرایطی، این نعمتها با ما باشد؟
همانطور که از مقدمات بندگی، شکر نعمات الهی است، شناخت و عمل به دستورات پیامبر (ص) و ائمه هدی (ع) نیز در حقیقت شکر نعمت وجود و اعتقاد به ولایت و امامت است. خداوند در سوره لقمان آیه 20 می فرماید: الم تروا ان الله سخرلکم ما فی السموات و ما فی الارض و اسبغ علیکم نعمه ظاهره و باطنه – آیا ندانسته اید که خدا آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمین است رام شما ساخته و نعمتهای آشکار و نهان خود را بر شما تمام کرده است؟
امام باقر (ع) در تعریف نعمت ظاهر و باطن، که در آیه به آن اشاره شده می فرمایند: نعمت آشکار عبارت است از وجود پیامبر (ص) و شناخت خدای عزوجل و توحید او که آن حضرت آورده است؛ و نعمت پنهان و باطنی , ولایت ما اهل بیت است و دل دادن به محبت ما. (مجمع البیان / 8 /501)
بنابراین بهترین روش شکرگزاری و سپاس از نعمات الهی، استفاده از نعمتها در راستای صحیح بندگی و در جهت کسب رضایت الهی می باشد.
سربلند و پیروز باشید.