فلج اطفال (پولیومیلیت)

فلج اطفال (پولیومیلیت) یک بیماری مسری و حاد با منشا ویروسی است. این ویروس در دستگاه گوارش زندگی می‌کند، به دستگاه عصبی حمله می‌کند و موجب فلج اندام های بیمار می‌شود. بیشتر کودکانی که به فلج اطفال مبتلا می شوند علائمی ندارند. تعداد کمی علائم خفیف را نشان می دهند. اما تعداد بسیار کمی از کودکان مبتلا به این بیماری، دچار فلج می شوند.1
 

علت فلج اطفال

فلج اطفال (پولیومیلیت) یک بیماری مسری ویروسی است که کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این ویروس سه نوع دارد. ویروس از راه دهان یا آب و غذای آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. ویروس در روده تکثیر شده و از آنجا به سیستم اعصاب حمله می‌کند و موجب فلج می‌شود. ویروس پولیو بیشتر از طریق تماس با مدفوع آلوده پخش می شود. وقتی اتفاق می افتد که کودکان دست های خود را به طور صحیح شست و شو ندهند.

همچنین ممکن است از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی یا آب دارای ویروس اتفاق بیفتد. وقتی کودک آلوده سرفه کند یا عطسه کند، قطرات آلوده به این ویروس در هوا پخش می شود. این ویروس می تواند در مدفوع کودک برای چند هفته بماند. بیماری از کودکان در زمان قبل و بعد از شروع علائم، بیشتر از هر زمان دیگری منتقل می شود.1
 

چگونگی ابتلا به فلج اطفال

ویروس فلج اطفال که به‌شدت واگیردار است، ازطریق ارتباط با مدفوع آلوده منتقل می‌شود. اشیائی مانند اسباب‌بازی هم اگر نزدیک مدفوع آلوده قرار بگیرند، می‌توانند این ویروس را منتقل کنند. گاهی‌اوقات هم ممکن است ازطریق عطسه یا سرفه انتقال یابد، چون این ویروس در گلو و روده زندگی می‌کند. البته این شیوه‌ی انتقال شیوع کمتری دارد.

در جوامعی که دسترسی به آب سالم و توالت‌های دارای سیفون محدود است، افراد معمولا با نوشیدن آب آلوده، به این ویروس دچار می‌شوند. این ویروس آن‌قدر مسری است که هرکسی با شخص آلوده به آن زندگی کند هم ممکن است به این بیماری مبتلا شود.

خانم‌های باردار، کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افراد مبتلا به ویروس ایدز) و همین‌طور کودکان، بیشتر از بقیه درمعرض ابتلا به این بیماری هستند.

همه باید درمقابل این بیماری واکسینه شوند، درغیراین‌صورت ممکن است با قرار گرفتن در شرایط زیر به این بیماری مبتلا شوند:

سفر به منطقه‌ای که به‌تازگی این ویروس در آن شایع بوده است؛

زندگی با کسی که به این ویروس آلوده است یا مراقبت از او؛

سروکارداشتن با نمونه‌ی آزمایشگاهی ویروس؛

برداشتن لوزه‌ها؛

داشتن استرس بسیار زیاد یا فعالیت شدید بعد از قرار گرفتن درمعرض ویروس.

علائم بیماری فلج اطفال

95 تا 99 درصد افراد مبتلا به ویروس پولیومیلیت (عامل فلج اطفال) بدون علامت و علائم بیماری فلج اطفال هستند. این حالت، به عنوان فلج اطفال دوره کمون شناخته می‌شود. حتی بدون علائم بیماری فلج اطفال، افراد مبتلا به ویروس هنوز می‌توانند ویروس را گسترش دهند و عفونت را در دیگران ایجاد کنند.

فلج اطفال در مواردی که شدت آن بالا نیست، به بیماری فلج اطفال بدون فلجی معروف است. بروز نشانه‌ها و علائم بیماری فلج اطفال بدون ایجاد فلجی، بعد از دوره نهفتگی یا کمون (عموماً 7-14 روز) می‌تواند از یک تا 10 روز طول بکشد. علائم بیماری فلج اطفال بدون ایجاد فلجی، می‌تواند با علائم بیماری آنفولانزا اشتباه گرفته شود. علائم بیماری فلج اطفال بدون فلجی، در موارد با شدت بیماری پایین، عبارت‌اند از:

تب

گلو درد

سردرد

استفراغ

خستگی

مننژیت
 

علائم بیماری فلج اطفال شدید

حدود 1 درصد موارد بیماری فلج اطفال، ممکن است به فلج فرد مبتلا منجر شود. بیماری فلج اطفال، منجر به ایجاد فلج در نخاع (فلج اطفال ستون فقرات)، ساقه مغز (فلج اطفال پیازی) و یا هر دو (فلج اطفال bulbospinal) می‌شود. علائم بیماری فلج اطفال شدید، شبیه به فلج اطفال بدون فلجی است؛ اما بعد از یک هفته علائم شدیدتر ظاهر خواهند شد. علائم بیماری فلج اطفال شدید، عبارت‌اند از:

از دست دادن رفلکس‌ها

اسپاسم شدید و درد عضلانی

اندام‌های سست و فلاپی، گاهی در یک طرف بدن

فلج ناگهانی و موقت

اندام‌های غیر قابل تغییر

بثورات، مچ پا و پاها.3

تشخیص فلج اطفال

پزشک درباره علائم و سابقه سلامتی فرزندتان و همچنین ممکن است در مورد سفر به کشورهایی که فلج اطفال در آن شایع است سؤال کرده و پی به وجود بیماری ببرد. برای قطعیت تشخیص، ممکن است کودک نیاز به آزمایش داشته باشد. آزمایشات شامل موارد زیر است:
 

کشت ویروس

پزشک نمونه هایی از مدفوع و نمونه ای از مخاط گلو را می گیرد. ویروس های نمونه را در آزمایشگاه رشد می دهند و با میکروسکوپ بررسی می گردد.
 

آزمایش خون

این کار برای بررسی آنتی بادی های فلج اطفال انجام می شود. که در صورت وجود آنتی باکتریال فلج اطفال بیان گر بیماری می باشد.
 

مایع نخاعی

پزشک سوزن را به قسمت تحتانی کمر، داخل کانال نخاع قرار می دهد. فشار در کانال نخاعی و مغز اندازه گیری می شود. پزشک مقدار کمی از مایع نخاعی (CSF) را برای تشخیص، به آزمایشگاه ارسال می کند. CSF مایعات اطراف مغز و نخاع می باشد.1
 

درمان فلج اطفال

پزشک‌ها فقط می‌توانند نشانه‌ها را درمان کنند و متأسفانه عفونت روند خودش را طی می‌کند. اما ازآنجایی‌که درمانی برای این بیماری وجود ندارد، بهترین راه برای مقابله با آن، واکسن فلج اطفال است.

رایج‌ترین درمان‌های کمکی عبارت‌اند از:

استراحت مطلق؛

داروهای مسکّن و آرام‌بخش؛

داروهای ضداسپاسم برای آرام‌کردن ماهیچه‌ها؛

آنتی بیوتیک برای رفع عفونت‌های دستگاه ادراری؛

دستگاه تهویه‌ی قابل حمل به‌منظور کمک به تنفس؛

فیزیوتراپی یا بندهای اصلاح‌کننده برای کمک به راه‌رفتن؛

پدهای گرم یا حوله‌ی گرم برای کاهش درد و اسپاسم عضلات؛

فیزیوتراپی برای درمان درد در عضلات آسیب‌دیده؛

فیزیوتراپی برای رفع مشکلات تنفسی و ریوی؛

توان‌بخشی ریوی برای افزایش استقامت ریه.

در موارد پیشرفته‌ی ضعف پا، ممکن است فرد مبتلا به ویلچر یا سایر ابزار حرکتی هم نیاز داشته باشد.2

چگونگی پیشگیری از فلج اطفال

بهترین راه برای جلوگیری از فلج اطفال، واکسینه شدن است. کودکان باید با توجه به برنامه واکسیناسیون ارائه شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) واکسن ها را دریافت کنند.
 

برنامه واکسیناسیون فلج اطفال

۲ ماهگی یک دوز

۴ ماهگی یک دوز

۶ تا ۱۸ ماهگی یک دوز

۴ تا ۶ سالگی دوز تقویتی

در موارد نادر این واکسن ها می توانند واکنش های آلرژیک خفیف و شدید ایجاد کنند واکنش هایی از قبیل:

مشکلات تنفسی

تب بالا

سرگیجه

کهیر

تورم گلو

ضربان قلب سریع

بزرگسالان در ایران در معرض خطر ابتلا به بیماری فلج اطفال نیستند. بزرگترین خطر در سفر به منطقه ای است که فلج اطفال هنوز هم شایع است. اطمینان حاصل کنید که قبل از مسافرت واکسینه شوید.4

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.chetor.com
3.www.drdr.ir
4.www.rastineh.com