اربعین و چله گیری یکی از روش هایی است که اولا، ریشه در آموزه های دینی دارد و ثانیا، از قدیم الایام اهل معرفت و سلوک از آن استفاده و توصیه کرده اند. همچنین به تجربه ثابت شده است که این روش کارایی بسیار خوبی در ایجاد تغییر مثبت در زمینه خودسازی دارد. البته مراقبت در چهل روز اختصاصی به خودسازی ندارد و شما در هر زمینه ای می توانید برای نهادینه ساختن صفت یا مهارتی از آن استفاده نمایید.
برای روشن شدن موضوع چله گیری در سلوک و بندگی، توجه شما را به موارد ذیل جلب می نماییم:
1. درآیات وروایات به عدد چهل درقرآن و روایات توجه و عنایت خاصی شده است. قرآن کریم مدت خلوت حضرت موسی (ع) را در کوه طور با خداوند چهل روز ذکر می کند: و واعدنا موسی ثلاثین لیله و اتممناها بعشرفتم میقات ربه اربعین لیله (اعراف، آیه 142). و با موسی سی شب وعده کردیم و آنرا با ده شب تمام نمودیم، پس میقات موسی با خدای متعال چهل شب گردید.
در روایت آمده است: من اخلص لله اربعین یوما فجر الله ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه؛ هر کس خود را چهل روز برای خداوند خالص و پاک گرداند، خداوند چشمه های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می سازد (عیون اخبار الرضا(ع) ، ج 2، ص 85).
انسان در چهل سالگی به کمال عقل می رسد: اذا بلغ اربعین سنه فقد بلغ منتهاه (خصال، ص 545)
خداوند در قرآن کریم در این باره می فرماید: حتی اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنه قال رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی» (احقاف، آیه 15)
درروایت آمده است: من قدم اربعین من المؤمنین ثم دعا استجب له؛ هر کس چهل مؤمن را جلو خود قرار دهد و سپس دعا نماید، دعای او مستجاب می گردد (عده الداعی، 128) .
در روایت داریم که در جریان تولد حضرت زهرای مرضیه (س) به امر الهی جبرئیل(ع) بر پیامبر(ص) نازل گردید و به ایشان گفت: چهل روز از حضرت خدیجه (س) کناره گیرد. حضرت در این مدت روزها روزه دار و شب ها مشغول عبادت بودند تا زمینه برای پیدایش و تولد حضرت فاطمه (س) فراهم گردید.
2- منظور از چله و چله نشینی، آن است که انسان چهل روز با مراقبت و مواظبت به یاد حق و ذکر و عبادت و توجه به او مشغول باشد و امور غیر ضروری و غیر لازم را که باعث پراکندگی خاطر و تفرقه فکر می گردد و در حد امکان ترک نماید و همه اندیشه و فکرش خداوند و یاد او و اطاعت او باشد .
لازم است انسان در این مدت چهل روز کمال مراقبت و توجه به خداوند را داشته باشد و سعی بلیغ در ترک گناهان و دوری از محرمات الهی نماید و در این مدت با یاد الهی وذکر او و عبادت خالصانه شبستان وجودش را از نور و صفا لبریز سازد و زمینه تابش انوار الهی و درخشش آفتاب فطرت را در درون خویش فراهم آورد .
3- آثار چله نشینی بستگی کامل به زمینه های موجود در انسان و اراده، توجه، همت و اخلاص او دارد که به حسب افراد از شدت و ضعف برخوردار است، ولی به هر حال در این مدت، قلب انسان نورانی و با صفا می گردد و مطالب ظریف و عالی معنوی و معارف دین را بهتر و عمیق تر می فهمد و زمینه برای عروج معنوی و تعالی روح انسان فراهم می گردد.
4- معنای چله نشینی بریدن از مردم و شانه خالی کردن از مسؤولیت های اجتماعی و شرعی و انسانی نمی باشد، مهم این است که انسان در میان اجتماع باشد و از خود مواظبت و مراقبت نماید و بر خود مسلط باشد، چون گاهی خدمت به مردم و گشودن گرهی از کار آنها و گرفتن دست انسانی درمانده و بیچاره، اثرش از ده ها چله نشینی بیشتر و عمیقتر است.
5- توجه به خدا و اخلاص در مدت 40 روز هر چند با اکراه نفس نیز همراه باشد، دارای اثر و نتیجه است و معمولا این اکراه در شروع کار بروز دارد، ولی با گذشت زمان خود نفس امادگی برای این عمل را پیدا کرده و نرمش نشان می دهد و از مقاومت و لجاجت دست می کشد و شیرینی و گوارایی عمل و عبادت را می چشد.