الف. سوره نحل(زنبور عسل) مانند دیگر سوره ها به خواست و مشیت خداوند برای تکمیل ساختار و محتوای قرآن کریم نازل شده است، و عظمت قرآن و نازل کننده آن و آورنده ی آن را می رساند.ب. سوره ها عموما و سوره مبارکه ی نحل خصوصا حاوی مطالب، موضوعات و مسائلی هستند که ضمن تعلیم و هدایت بشر هدف از نزول هم مشخص می شود. بطور کلى مى توان گفت که محتواى این سوره را امور زیر تشکیل مى دهد که به شکل جالب و متناسبى با هم آمیخته شده است:
1- بیش از همه بحث از نعمتهاى خداوند در این سوره به میان آمده و آن چنان ریزه کاریهاى آن تشریح گردیده که حس شکرگزارى هر انسان آزاده اى را بیدار مى کند، و از این راه او را به آفریننده این همه نعمت و موهبت نزدیک مى سازد.
این نعمتها شامل نعمتهاى مربوط به باران، نور آفتاب، انواع گیاهان و میوه ها و مواد غذایى دیگر، و حیواناتى که خدمتگزار انسانها هستند و منافع و برکاتى که از این حیوانات عائد انسان مى شود و انواع وسائل زندگى و حتى نعمت فرزند و همسر، و خلاصه شامل انواع طیبات مى گردد.
و درست به همین علت است که بعضى آن را سوره نعم (جمع نعمت) نامیده اند.
ولى مشهور و معروف در نامگذارى این سوره همان سوره نحل است، چرا که ضمن بر شمردن نعمتهاى گوناگون الهى اشاره اى کوتاه و پر معنى و عجیب به زنبور عسل کرده، مخصوصا روى ماده غذایى مهمى که از آن عائد انسانها مى شود، و نشانه هاى توحیدى که در زندگى این حشره وجود دارد تکیه نموده است.
2- بخش دیگرى از آن از دلائل توحید و عظمت خلقت خدا، و معاد، و تهدید مشرکان و مجرمان بحث مى کند.
3- قسمت دیگرى از آن از احکام مختلف اسلامى همانند دستور به عدل و احسان و هجرت و جهاد و نهى از فحشاء و منکر و ظلم و ستم و پیمان شکنى و همچنین دعوت به شکرگزارى از نعمتهاى او سخن مى گوید، و در همین رابطه از ابراهیم قهرمان توحید به عنوان یک بنده شکرگزار در چند آیه نام مى برد.
4- بخش دیگرى از بدعتهاى مشرکان سخن مى گوید و در همین رابطه، مثلهاى حسى جالبى ذکر مى کند.
5- و بالآخره در قسمت دیگرى انسانها را از وسوسه هاى شیطان بر حذر مى دارد.
جهت اطلاع بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 11، ص 149- 150 ، ذیل تفسیر سوره مبارکه نحل.