قرآن کتاب تدوین و تشریع الهی، کتابی سهل و مستصعب است، یعنی در عین آسانی مطالب سخت فهم و سلسله مراتبی هم دارد. قرآن مانند کتاب طبیعت(جهان هستی) برای عموم است اما خواص از آن بهره بیشتر می برند، چون به ژرفا و بطون آیات، علوم، معارف و حقایق آن توجه می کنند. قرآن مانند کتاب تکوین(جهان آفرینش) در عین سادگی بسیار پیچیده و عمیق است. لذا قرآن هم ظاهر دارد و هم باطن و یا به تعبیری بطون. و هر کس به اندازه توان و تلاش علمی و عملی خود از ظاهر و ژرفا و بطون قرآن بهره می برد.
فهم دقیق ظاهر و بطون و ژرفای کتاب تدوین و تشریع به مانند کتاب تکوین به دقت، تیز بینی، تفکر، تدبر، مطالعه تفاسیر، مشورت ، تعلیم و تعلم از محضر اساتید و… نیاز دارد. و اگر غیر این بود اصولا کتاب اعجاز شمرده نمی شد، و جهانی و جاودانه نمی گشت، و عوام و خواص دیگر محتاج آن نمی شدند. (دقت کنید).