مشخصات گیاه خارمریم

سایر اسامی

ماریتیغال – عکوب – حرشف بری
 

نام علمی

‎Silybum marianus
 

نام انگلیسی 

Milk thistle fruit
 

نام عربی

عکوب (Akub)
 

نام فرانسوی

Chardon – marie
 

نام آلمانی

Echte mariendistel

گیاهی است از خانواده گیاهان  Asteraceae یا نام قدیمی Compositae.
 

شکل گیاه

بدون شک همه شما در اواخر بهار و در کنار جاده ها و صحرا ها گیاه خاردار بسیار زیبایی را دیده اید که سرشاخه های گرد تیغ دار سبز آن مزین به گلی است که به صورت یک کلاه بنفش خوشرنگ و زیبا روی آن قرار گرفته است و کاملا در بین گیاهان دیگر صحرا جلوه گری می کند.

گیاهی است دو ساله دارای برگهای منقسم و دندانه دار به رنگ سبز شفاف که در کناره های برگ و رگبرگ ها لکه های سفید وجود دارد.

گل ها لوله ای و درشت و به رنگ ارغوانی – میوه سیاهرنگ و شفاف و دارای تار.
 

محل رویش

این گیاه خود رو بوده و در صحراهای ایران و بیشتر در دره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان و کلاردشت می‌روید.

در گرگان – مازندران – آذربایجان – لرستان – فارس و خراسان.
 

اندام دارویی گیاه 

دانه های داخل میوه
 

مواد موثره 

فلاونوئید سیلی مارین شامل سیلی بین و سیلی دیانین که در کاهش کلسترول خون سودمند است.سیلی بین فعال‌ترین جسم موثر گیاه است. 1

خواص گیاه خار مریم

۱. خواص خار مریم برای محافظت از کبد

یکی از دلایل شهرت گیاه خار مریم، محافظت آن از کبد است. از این گیاه به عنوان درمان مکمل بیماری‌هایی مانند کبد چرب الکلی، کبد چرب غیرالکلی، هپاتیت و حتی سرطان کبد استفاده می‌شود. خار مریم از کبد در برابر سمومی مانند آماتوکسین یعنی ماده‌ای که از قارچ سمی وارد بدن می‌شود هم حفاظت می‌کند.

اگر سم این قارچ در معده هضم شود، خطر مرگ به وجود خواهد آمد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد، مصرف مکمل‌های خار مریم برای بیمارانی که مشکلات و اختلالات کبدی داشته‌اند، موجب بهبود شده است. مصرف این گیاه از تخریب کبد و التهاب آن می‌کاهد.

هنوز باید تحقیقات بیشتری درباره شیوه اثرگذاری مثبت خار مریم بر کبد انجام شود اما به نظر می‌رسد که این گیاه باعث کاهش تخریب کبد می‌شود.

زمانی که کبد به سوخت‌وساز مواد سمی می‌پردازد، رادیکال‌های آزادی در بدن تولید می‌شوند که کبد را تخریب می‌کنند.

نتیجه پژوهشی هم حاکی از آن است که خواص خار مریم به افزایش امید به زندگی در افرادی می‌انجامد که بر اثر ابتلا به کبد چرب الکلی به سیروز کبدی دچار شده‌اند.

البته به تحقیقات بیشتری درباره خواص خار مریم نیاز است. چون فعلا نتایج پژوهش‌ها درباره میزان اثرگذاری بر کبد متفاوت است و هنوز نمی‌توان به آنها اعتماد کامل داشت. در واقع با تحقیقات بیشتر باید از میزان و مدت مناسب مصرف خار مریم مطلع شد.

با وجود مصرف گسترده خار مریم به عنوان درمانی تکمیلی در رفع مشکلات کبدی، همچنان نمی‌توان آن را به طور قطع در کاهش علائم و بیماری‌های کبد مؤثر دانست. این اثرگذاری زمانی که فرد سبک زندگی سالمی نداشته باشد هم کمتر خود را نشان خواهد داد.
 

۲. جلوگیری از مشکلات مغزی وابسته به کهولت سن

بالغ بر دوهزار سال است که از خواص خار مریم برای درمان بیماری‌های مرتبط با مغز مانند آلزایمر و پارکینسون استفاده می‌شود.

وجود آنتی‌اکسیدان و مواد ضدالتهاب موجود در خار مریم به عنوان یک محافظ عصبی می‌تواند از اُفت عملکرد مغزی با افزایش سن، جلوگیری کند.

در تحقیقاتی که در آزمایشگاه‌ها و روی حیوانات انجام می‌شود، سیلیمارین موجود در خار مریم توانسته از تخریب سلول‌های مغزی به خاطر استرس اکسیداتیو کم کند. ممانعت از تخریب سلول‌ها باعث مبارزه با کاهش توانمندی مغزی می‌شود.

پژوهش‌های دیگر هم نشان داده‌ اند که خواص خار مریم در کاهش شمار پلاک‌های آمیلوئیدی در مغز حیوانات مبتلا به آلزایمر مفید بوده است.

پلاک‌های آمیلوئیدی، شاخه‌های چسبناکی از پروتئین آمیلو‌ئید است که با افزایش سن می‌توانند میان سلول‌های عصبی قرار بگیرند.

تعداد پلاک‌های آمیلوئیدی در مغز افراد مبتلا به آلزایمر بسیار زیاد می‌شود. ظاهرا خار مریم می‌تواند روی کاهش این پلاک‌ها اثرگذار باشد.

البته ناگفته نماند که درباره اثرات خار مریم، روی انسان‌های مبتلا به پارکینسون، زوال عقل و آلزایمر هیچ پژوهش علمی صورت نگرفته است.

مشخص نیست که خار شتر برای رفع موانع مغزی به‌درستی و کاملا در بدن جذب می‌شود یا خیر. ضمن اینکه هنوز کسی نمی‌داند، میزان دوز مناسب مصرف این ماده برای اثرگذاری مثبت چقدر است.
 

۳. خواص خار مریم برای حفاظت از استخوان‌ها

پوکی استخوان نوعی بیماری است که در آن استخوان‌ها رو به زوال می‌روند. این مشکل معمولا در طول زمان و به‌تدریج ایجاد و باعث می‌شود تا استخوان‌ها، شکننده و ضعیف شده و حتی با کوچک‌ترین ضربات و فشارها به‌سادگی بشکنند.

در تحقیقات آزمایشگاهی و پژوهش‌هایی که روی حیوانات صورت گرفته، مشخص شده که مصرف خار مریم به تحریک تولید مواد معدنی در استخوان‌ها کمک می‌کند و از استخوان‌های بدن در برابر ضعیف شدن و زوال، محافظت می‌کند.

محققان معتقدند که احتمالا می‌توان از خواص خار مریم برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان در زنان یائسه بهره برد.

البته این موضوع هم روی انسان‌ها آزمایش نشده و نیازمند بررسی و مطالعه بیشتری است.
 

۴. ایجاد بهبود در روند درمان سرطان

گفته می‌شود که سیلیمارین موجود در خار مریم دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است و به همین خاطر در درمان بیماران مبتلا به سرطان مفید واقع می‌شود.

تحقیقاتی که روی حیوانات انجام شده، نشان می‌دهد که مصرف این گیاه می‌تواند از اثرات جانبی درمان‌های سرطان بکاهد.

در بعضی موارد، مصرف خار مریم اثرات جانبی شیمی درمانی را در درمان بعضی از انواع سرطان کاهش می‌دهد و حتی باعث تخریب سلول‌های سرطان‌ زا هم می‌شود.

البته مطالعات درباره اثرات مصرف خار مریم روی انسان‌ها محدود است و هنوز به بررسی‌های بیشتری درباره تأثیرات بالینی این ماده روی افراد مختلف نیاز است. شاید علت کمبود مشاهدات در این زمینه ناتوانی انسان‌ها در جذب کافی این ماده برای مشاهده اثرات پزشکی است. در هر حال، پژوهش‌های بیشتری در این زمینه لازم است.
 

۵. افزایش تولید شیر مادر

یکی دیگر از خواص خار مریم در افزایش میزان شیر مادران شیرده است. به نظر می‌رسد که این گیاه می‌تواند موجب افزایش هورمون تولید شیر یعنی پرولاکتین شود.

داده‌ های چندانی در این‌باره در دست نیست، اما پژوهشی نه‌چندان وسیع و تصادفی نشان داده که در دو گروه از مادران شیردهی که مورد مطالعه قرار گرفته بودند، میزان شیر مادرانی که روزانه ۴۲۰ میلی‌گرم سیلیمارین مصرف کرده بودند، نسبت به مادرانی که دارونما استفاده کرده بودند، حدود ۶۴ درصد افزایش داشته است. البته تنها پژوهش علمی درباره اثرات مثبت خار مریم در زمینه تولید شیر بیشتر همین مورد بوده و به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
 

۶. کمک به رفع آکنه پوستی

آکنه همان جوش‌های ناخوشایندی است که به خاطر نوعی التهاب پوستی مزمن ایجاد می‌شود.

آکنه می‌تواند روی زیبایی ظاهری اثرات منفی بگذارد و درد و نگرانی برای فرد ایجاد کند.

گفته می‌شود که تخریب اکسیداتیو، عامل ایجاد آکنه در بدن است و خار مریم با وجود داشتن خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود می‌تواند مکملی مناسب برای مبتلایان به آکنه باشد.

پژوهشی در این‌ باره نشان می‌دهد، مصرف روزانه ۲۱۰ میلی‌گرم سیملارین به مدت هشت هفته، ۵۳ درصد از زخم‌های ناشی از آکنه را کاهش می‌دهد.

برای تأیید این خاصیت خار مریم هم نیاز به پژوهش‌های بیشتری وجود دارد.

به طور کلی، ویژگی ضدالتهابی خار مریم در مشکلات التهابی، مفید واقع می‌شود. مثلا درمان آسم با این گیاه هم به نظر منطقی می‌رسد.
 

۷. کاهش سطح قند مبتلایان به دیابت

مصرف مکمل‌های خار مریم به عنوان درمان جانبی و تکمیلی در کنار روش‌های درمانی دیابت نوع دوم هم مفید است.

به نظر می‌رسد، یکی از ترکیبات موجود در خار مریم مشابه داروهایی عمل می‌کند که برای درمان دیابت نوع دوم به کار می‌روند.

این ماده موجب بهبود حساسیت انسولینی می‌شود و کلسترول و قند خون را پایین می‌آورد. پژوهشی که اخیرا در این زمینه انجام شده، نشان می‌دهد، افرادی که به طور منظم سیلیمارین مصرف می‌کنند، شاهد کاهش HbA1c و سطح قند خون ناشتای خود هستند.

HbA1c هم معیاری برای کنترل قند خون است. علاوه بر اینها، خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خار مریم باعث کاهش خطرات و عوارض جانبی دیابت مانند ابتلا به بیماری‌های کلیوی می‌شود.

البته باز هم لازم به ذکر است که تحقیقات انجام‌ شده کیفیت مطلوبی ندارند و نیاز به بررسی‌های بیشتر در زمینه تعیین اثرات مفید خواص خار مریم وجود دارد.
 

۸. کمک به کاهش وزن

در سال ۲۰۱۶، تحقیقی روی موش‌ها انجام شد. در این پژوهش مشخص شد، مصرف سیلیمارین برای موش‌هایی که تحت رژیم چاق‌کننده قرار داشتند باعث کاهش وزن بوده است. به همین خاطر به نظر می‌رسد که مصرف خار مریم می‌تواند موجب کاهش وزن شود. البته این ادعا نیاز به تحقیق و بررسی‌های بیشتری دارد. 2

بهترین زمان مصرف خار مریم چه زمانی است ؟

مصرف روزانه خارمریم می تواند به 3 بار در طول روز به طور مساوی تقسیم شود اما مصرف آن با برخی روغن ها یا چربی ها یکی از راه های افزایش جذب آن است.
 

طرز استفاده و مقدار مصرف خار مریم

از گیاه خار مریم به شکل دم کرده و تنتور استفاده می کنند. هم گل و هم تخم گیاه خار مریم مورد استفاده است ولی بررسی ها نشان میدهد که تخم گیاه خار مریم بیشتر دارای خواص درمانی است، به همین دلیل در بیشتر مکمل های غذایی و یا چای های کیسه ای از عصاره تخم این گیاه استفاده می شود.
 

طرز تهیه دم کرده خار مریم

3/5 گرم دانه نیمکوب شده خارمریم را در 150 سی سی آب جوش به مدت زمان 10 الی 15 دقیقه دم کنید.
 

دستور مصرف

روزانه 3 نوبت و نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
 

برای افراد مبتلا به هپاتیت و سیروس کبدی

160 الی 800 میلی گرم روزانه در 3 نوبت، برای سیروس کبدی به مدت 2 سال و برای هپاتیت سه ماه مصرف شود.
 

برای تصفیه کبد در افرادی که دچار تنبلی کبد هستند

250 میلی گرم یک بار در روز به مدت 8 هفته مصرف شود.
 

افراد عادی

برای استفاده از خواص خار مریم و پاکسازی کبد خود میتوانند 140 الی 250 میلی گرم از آن را به مدت 4 هفته مصرف کنند.
 

خارمریم و عوارض جانبی آن

خارمریم و ماده فعال آن سیلیمارین یک محصول گیاهی سالم است تا زمانیکه بیش از حد مورد استفاده قرار نگیرند.

تهوع، درد معده و ناراحتی (شایع ترین)

اسهال خفیف

سردرد

درد مفاصل

آلرژی پوست، خارش، و اگزما

خستگی و بی خوابی

احتقان بینی، آبریزش بینی، عطسه کردن

ناتوانی جنسی (نادر)

آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک جدی تهدید کننده زندگی) (بسیار نادر است)

آلرژی
 

بارداری و کودکان

اگر چه مطالعات بالینی کافی برای تایید اینکه در زمان بارداری به طور کامل ایمن نیست، مطالعات تاکنون نشان می دهد که این بیماری مضر نیست.

احتیاط در زنان باردار و شیرده توصیه شده است.

احتمالا خار مریم برای استفاده کودکان ایمن است، اما مطالعات بیشتری لازم است.

استفاده از آن در نوزادان و کودکان بسیار کوچک (کمتر از 2 سال) مورد بررسی قرار گرفته و توصیه نمی شود.3

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.chetor.com
3.www.namnak.com