قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
قدیمی ترین ماخذ در باره سقط محسن
۱۳۹۸/۱۲/۱۳
–
۹۶۸ بازدید
سلام ممنون
در مورد محسن فرزند سقط شده حضرت زهرا (س) قدیمی ترین ماخذ کدام هستند ؟ ظاهرا در ارشاد شیخ مفید سخنی از این فرزند نیست .
منابع شیعی
منابع شیعی، علت مرگ محسن را سقط شدن دانسته‌اند؛ اما در کیفیت، زمان و مسبب آن اختلاف دارند.
همه منابع شیعه محسن را به‌عنوان فرزند حضرت فاطمه(س) آورده‌اند، که برخی از آنها به ترتیب تاریخ تالیف عبارتند از:
یعقوبی (م۲۹۲ ق) درتاریخ یعقوبی.[۲]مسعودی (م۳۴۶ ق) درمروج الذهب.[۳]محمد بن سلیمان کوفی(زنده در سال ۳۰۰ ق) در کتاب مناقب امیرالمؤمنین.[۴]خصیبی (م۳۳۴ ق) درالهدایة الکبری.[۵]قاضی نعمان صاحب دعائم (م۳۶۳ ق) در شرح الاخبار.[۶]شیخ مفید (م ۴۱۳ق)الارشاد.[۷]علی بن محمد علوی عمری (م حدود ۴۶۰ ق) درالمجدی فی انساب الطالبیین.[۸]طبرسی (م۵۴۸ ق) دراعلام الوری.[۹]ابن شهر آشوب (م ۵۸۸ق) مناقب آل ابی طالب.[۱۰]اربلی (م۶۹۳ق) درکشف الغمة فی معرفة الائمة.[۱۱]منابع اهل سنت
منابع اهل سنت که محسن را جزء فرزندان حضرت فاطمه(س) شمرده‌اند عبارتند از:
احمد حنبل (م ۲۴۱ق) در مسند.[۱۲]بخاری (م ۲۵۶ق) درالادب المفرد.[۱۳]ابن قتیبه (م۲۷۶ ق) درالمعارف.[۱۴]بلاذری (م۲۷۹ ق) درانساب الاشراف.[۱۵]دولابی (م۳۱۰ ق) الذریة الطاهرة.[۱۶]طبری (م۳۱۰ ق) تاریخ الرسل و الملوک.[۱۷]ابن حبان بستی(م۳۵۴ق) در کتابالثقات.[۱۸]حاکم نیشابوری(م۴۰۵ق) در المستدرک علی الصحیحین.[۱۹].ابن حزم اندلسی(م۴۵۶ ق) در جمهره انساب العرب.[۲۰]بیهقی (م۴۵۸ ق) درالسنن الکبری.[۲۱]ابن عبد البر قرطبی (م۴۶۳ ق) در استیعاب.[۲۲]شهرستانی(م۵۴۸ق) در ملل و نحل.[۲۳]ابن عساکر دمشقی(م۵۷۱ ق) در تاریخ دمشقدر شرح حال امام حسن و امام حسین.[۲۴]ابن عساکر، ترجمة الإمام الحسین علیه‌السلام من تاریخ.[۲۵]ابن اثیر(م۶۳۰ ق) دراسد الغابه.[۲۶] و در کامل[۲۷]سبط ابن الجوزی (م۶۵۴ق) در تذکرة الخواص.[۲۸]محب الدین طبری(م۶۹۴ ق) ذخائر العقبی.[۲۹]ابوالفداء(م۷۳۲ق) در المختصر فی اخبار البشر.[۳۰]شهاب الدین نویری (م۷۳۳ ق) در نهایة الارب.[۳۱]شمس الدین ذهبی (م۷۴۸ ق) در سیر اعلام النبلاء.[۳۲]ابن کثیر (م ۷۷۴ ق)البدایة و النهایة.[۳۳]زرندی (م۷۵۰ ق) درنظم درر السمطین.[۳۴]هیثمی (م۸۰۷ ق) در مجمع الزوائد.[۳۵]ابن حجر عسقلانی(م۸۵۲ ق) در الاصابه.[۳۶]ابن دمشقی (م۸۷۱ ق) در جواهر المطالب.[۳۷]صالحی شامی (م۹۴۲ ق) در سبل الهدی و الرشاد.[۳۸]قندوزی (م۱۲۹۴ ق) درینابیع المودة.[۳۹]صفوری شافعی در نزهة المجالس و منتخب النفائس.[۴۰]منابع اهل سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»، «مات و هو صغیر» و یا چیزی شیبه این آورده‌اند.[۴۱] که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد و ابن حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.[۴۲] برخی هم گفته اند محسن سقط شد
نحوه شهادت
بسیاری از منابع شهادت محسن را مصادف با حمله به بیت حضرت زهرا(س) در جریان بیعت گرفتن از حضرت علی(ع) دانسته‌اند.[۴۳] شهرستانی (م ۵۴۸ق) در کتابالملل و النحل به نقل از ابراهیم بن سیار معروف به نظام (م۲۳۰ ق) یکی از بزرگان معتزله نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی فاطمه(س) در آن روز موجب سقط محسن شد، وی می‌گوید:
ضرب بطن فاطمه یوم البیعه حتی القت الجنین من بطنها وکان یصیح احرقوا دارها بمن فیها[۴۴]روز بیعت چنان بر شکم فاطمه زدند که بچه‌اش سقط شد و فریاد می‌زد: خانه‌اش را با هر کس داخل آن است بسوزانید!
نظام به دلیل این عقیده و برخی عقاید دیگر از سوی برخی از اهل سنت تکفیر شده است.[۴۵]همچنین ابن ابی الحدید نیز در داستان مناظره با استادش ابوجعفر نقیب به سقط محسن در جریان بیعت اشاره می‌کند.[۴۶
تاریخ دقیق سقط شدن محسن مشخص نیست. ولی با تفحص در گزارش‌های تاریخی می‌توان نتیجه گرفت، این واقعه پس از رحلت پیامبر(ص) با فاصله یک ماه یا بیشتر صورت گرفته‌است. بدین جهت آنچه مشهور است که هجوم به خانه حضرت علی(ع) با فاصله چند روزه از رحلت رسول اکرم(ص) اتفاق افتاده، صحیح نیست.
محل دفن
هیچ‌یک از منابع معتبر و دست اول تاریخی و مقاتل، به محل دفن محسن(ع) اشاره نکرده‌اند؛ اما در روایتی آمده است که حضرت علی(ع) به فضه خادم حضرت زهرا فرمود بدن محسن را در آستانه خانه دفن کند.[۴۷]عذاب قاتل وی
ابن قولویه در کامل الزیارات حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از اولاد رسول خدا(ص) که در قیامت به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتلش مورد مواخذه قرار می‌گیرد. پس از آن نوبت به قنفذ می‌رسد.[۴۸
پانویس
یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۲۱۳↑ مسعودی، مروج الذهب، ج ۳، ص۶۳↑ کوفی، مناقب امیرالمؤمنین، ص۲۲۱ و ص۲۵۳↑ خصیبی، الهدایة الکبری، ص۳۹۲ و ص۴۱۷↑ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج ۳، ص۸۸↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۴-۳۵۵.↑ عمری، المجدی، ص۱۲↑ طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۳۹۵↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۳۳↑ اربلی، کشف الغمة، ج۲، ص۶۷↑ أحمد بن حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸↑ بخاری، الأدب المفرد، ص۱۷۷↑ ابن قتیبة، المعارف، ص۲۱۱↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱، ج۳، ص۳۶۱↑ دولابی، الذریة الطاهره، ص۶۱-۶۲↑ طبری، تاریخ طبری، ج۴، ص۱۱۸↑ ابن حبان بستی، الثقات، ج۲، ص۱۴۲↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸↑ ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.↑ بیهقی،السنن الکبری، ج۶، ص۱۶۶، ج۷، ص۶۳↑ ابن عبد البر، استیعاب، ج۴، ص۴۴۸↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۷۷↑ ابن عساکر، ترجمة الإمام الحسن بن علی بن أبی طالب علیهما السلام من تاریخ مدینه مشق. ص۱۶↑ ابن عساکر، مدینة دمشق، ص۲۸، ۲۹↑ ابن اثیر, اسد الغابة، ج۴، ص۳۰۸↑ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۹۷↑ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷↑ طبری، احمد بن عبد الله، ذخائر العقبی، ص۱۱۹↑ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲.↑ نویری، احمد بن شهاب، نهایة الارب (فارسی)، ج۵، ۲۵۷–۲۵۸↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۲۵↑ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷.↑ زرندی، نظم درر السمطین، ص۳۷↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ج ۸، ص۵۲↑ ابن حجر العسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.↑ ابن دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱↑ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.↑ صفوری شافعی، نزهة المجالس، ج ۲ ص۱۷۷↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۷؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۴؛ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷؛ ابن دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ ابن اثیر، اسد الغابة، ج۳، ص۳۹۷؛ ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۱؛ طبری، ذخائر العقبی، ص۵۵؛ بلاذری، انساب الاشرف، ج۲، ص۴۱۱؛ سبط بن الجوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷؛ شامی، سبل الهدی والرشاد، ج۱، ص۵۰؛ ابن صباغ، الفصول المهمة ص۱۲۵.↑ ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷–۵۸↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳↑ سبزواری، جامع النورین، ص۲۰۶↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، النص، ص۳۳۴↑( ویکی شیعه )
در فروع کافی ج 6 ص 18 ح 2 باب الاسماء و الکنی ، چاپ اسلامیه به سقط شدن محسن پرداخته است . برای آگاهی کاملتر به “رنجهای زهرا “ترجمه کتاب “ماساه الزهراء “نوشته سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی مراجعه کنید .
منابع شیعی، علت مرگ محسن را سقط شدن دانسته‌اند؛ اما در کیفیت، زمان و مسبب آن اختلاف دارند.
همه منابع شیعه محسن را به‌عنوان فرزند حضرت فاطمه(س) آورده‌اند، که برخی از آنها به ترتیب تاریخ تالیف عبارتند از:
یعقوبی (م۲۹۲ ق) درتاریخ یعقوبی.[۲]مسعودی (م۳۴۶ ق) درمروج الذهب.[۳]محمد بن سلیمان کوفی(زنده در سال ۳۰۰ ق) در کتاب مناقب امیرالمؤمنین.[۴]خصیبی (م۳۳۴ ق) درالهدایة الکبری.[۵]قاضی نعمان صاحب دعائم (م۳۶۳ ق) در شرح الاخبار.[۶]شیخ مفید (م ۴۱۳ق)الارشاد.[۷]علی بن محمد علوی عمری (م حدود ۴۶۰ ق) درالمجدی فی انساب الطالبیین.[۸]طبرسی (م۵۴۸ ق) دراعلام الوری.[۹]ابن شهر آشوب (م ۵۸۸ق) مناقب آل ابی طالب.[۱۰]اربلی (م۶۹۳ق) درکشف الغمة فی معرفة الائمة.[۱۱]منابع اهل سنت
منابع اهل سنت که محسن را جزء فرزندان حضرت فاطمه(س) شمرده‌اند عبارتند از:
احمد حنبل (م ۲۴۱ق) در مسند.[۱۲]بخاری (م ۲۵۶ق) درالادب المفرد.[۱۳]ابن قتیبه (م۲۷۶ ق) درالمعارف.[۱۴]بلاذری (م۲۷۹ ق) درانساب الاشراف.[۱۵]دولابی (م۳۱۰ ق) الذریة الطاهرة.[۱۶]طبری (م۳۱۰ ق) تاریخ الرسل و الملوک.[۱۷]ابن حبان بستی(م۳۵۴ق) در کتابالثقات.[۱۸]حاکم نیشابوری(م۴۰۵ق) در المستدرک علی الصحیحین.[۱۹].ابن حزم اندلسی(م۴۵۶ ق) در جمهره انساب العرب.[۲۰]بیهقی (م۴۵۸ ق) درالسنن الکبری.[۲۱]ابن عبد البر قرطبی (م۴۶۳ ق) در استیعاب.[۲۲]شهرستانی(م۵۴۸ق) در ملل و نحل.[۲۳]ابن عساکر دمشقی(م۵۷۱ ق) در تاریخ دمشقدر شرح حال امام حسن و امام حسین.[۲۴]ابن عساکر، ترجمة الإمام الحسین علیه‌السلام من تاریخ.[۲۵]ابن اثیر(م۶۳۰ ق) دراسد الغابه.[۲۶] و در کامل[۲۷]سبط ابن الجوزی (م۶۵۴ق) در تذکرة الخواص.[۲۸]محب الدین طبری(م۶۹۴ ق) ذخائر العقبی.[۲۹]ابوالفداء(م۷۳۲ق) در المختصر فی اخبار البشر.[۳۰]شهاب الدین نویری (م۷۳۳ ق) در نهایة الارب.[۳۱]شمس الدین ذهبی (م۷۴۸ ق) در سیر اعلام النبلاء.[۳۲]ابن کثیر (م ۷۷۴ ق)البدایة و النهایة.[۳۳]زرندی (م۷۵۰ ق) درنظم درر السمطین.[۳۴]هیثمی (م۸۰۷ ق) در مجمع الزوائد.[۳۵]ابن حجر عسقلانی(م۸۵۲ ق) در الاصابه.[۳۶]ابن دمشقی (م۸۷۱ ق) در جواهر المطالب.[۳۷]صالحی شامی (م۹۴۲ ق) در سبل الهدی و الرشاد.[۳۸]قندوزی (م۱۲۹۴ ق) درینابیع المودة.[۳۹]صفوری شافعی در نزهة المجالس و منتخب النفائس.[۴۰]منابع اهل سنت غالبا خبر درگذشت او را با عبارت «مات صغیرا»، «مات و هو صغیر» و یا چیزی شیبه این آورده‌اند.[۴۱] که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد و ابن حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته؛ بسیار کوچک و بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت» را آورده است.[۴۲] برخی هم گفته اند محسن سقط شد
نحوه شهادت
بسیاری از منابع شهادت محسن را مصادف با حمله به بیت حضرت زهرا(س) در جریان بیعت گرفتن از حضرت علی(ع) دانسته‌اند.[۴۳] شهرستانی (م ۵۴۸ق) در کتابالملل و النحل به نقل از ابراهیم بن سیار معروف به نظام (م۲۳۰ ق) یکی از بزرگان معتزله نقل می‌کند که ضربه در به پهلوی فاطمه(س) در آن روز موجب سقط محسن شد، وی می‌گوید:
ضرب بطن فاطمه یوم البیعه حتی القت الجنین من بطنها وکان یصیح احرقوا دارها بمن فیها[۴۴]روز بیعت چنان بر شکم فاطمه زدند که بچه‌اش سقط شد و فریاد می‌زد: خانه‌اش را با هر کس داخل آن است بسوزانید!
نظام به دلیل این عقیده و برخی عقاید دیگر از سوی برخی از اهل سنت تکفیر شده است.[۴۵]همچنین ابن ابی الحدید نیز در داستان مناظره با استادش ابوجعفر نقیب به سقط محسن در جریان بیعت اشاره می‌کند.[۴۶
تاریخ دقیق سقط شدن محسن مشخص نیست. ولی با تفحص در گزارش‌های تاریخی می‌توان نتیجه گرفت، این واقعه پس از رحلت پیامبر(ص) با فاصله یک ماه یا بیشتر صورت گرفته‌است. بدین جهت آنچه مشهور است که هجوم به خانه حضرت علی(ع) با فاصله چند روزه از رحلت رسول اکرم(ص) اتفاق افتاده، صحیح نیست.
محل دفن
هیچ‌یک از منابع معتبر و دست اول تاریخی و مقاتل، به محل دفن محسن(ع) اشاره نکرده‌اند؛ اما در روایتی آمده است که حضرت علی(ع) به فضه خادم حضرت زهرا فرمود بدن محسن را در آستانه خانه دفن کند.[۴۷]عذاب قاتل وی
ابن قولویه در کامل الزیارات حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از اولاد رسول خدا(ص) که در قیامت به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتلش مورد مواخذه قرار می‌گیرد. پس از آن نوبت به قنفذ می‌رسد.[۴۸
پانویس
یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۲۱۳↑ مسعودی، مروج الذهب، ج ۳، ص۶۳↑ کوفی، مناقب امیرالمؤمنین، ص۲۲۱ و ص۲۵۳↑ خصیبی، الهدایة الکبری، ص۳۹۲ و ص۴۱۷↑ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج ۳، ص۸۸↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۴-۳۵۵.↑ عمری، المجدی، ص۱۲↑ طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۳۹۵↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۳۳↑ اربلی، کشف الغمة، ج۲، ص۶۷↑ أحمد بن حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸↑ بخاری، الأدب المفرد، ص۱۷۷↑ ابن قتیبة، المعارف، ص۲۱۱↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱، ج۳، ص۳۶۱↑ دولابی، الذریة الطاهره، ص۶۱-۶۲↑ طبری، تاریخ طبری، ج۴، ص۱۱۸↑ ابن حبان بستی، الثقات، ج۲، ص۱۴۲↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۵ و ۱۶۸↑ ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.↑ بیهقی،السنن الکبری، ج۶، ص۱۶۶، ج۷، ص۶۳↑ ابن عبد البر، استیعاب، ج۴، ص۴۴۸↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۷۷↑ ابن عساکر، ترجمة الإمام الحسن بن علی بن أبی طالب علیهما السلام من تاریخ مدینه مشق. ص۱۶↑ ابن عساکر، مدینة دمشق، ص۲۸، ۲۹↑ ابن اثیر, اسد الغابة، ج۴، ص۳۰۸↑ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۳۹۷↑ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷↑ طبری، احمد بن عبد الله، ذخائر العقبی، ص۱۱۹↑ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲.↑ نویری، احمد بن شهاب، نهایة الارب (فارسی)، ج۵، ۲۵۷–۲۵۸↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۴۲۵↑ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷.↑ زرندی، نظم درر السمطین، ص۳۷↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ج ۸، ص۵۲↑ ابن حجر العسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.↑ ابن دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱↑ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.↑ صفوری شافعی، نزهة المجالس، ج ۲ ص۱۷۷↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۷؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۴؛ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷؛ ابن دمشقی، جواهر المطالب، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ ابن اثیر، اسد الغابة، ج۳، ص۳۹۷؛ ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۱؛ طبری، ذخائر العقبی، ص۵۵؛ بلاذری، انساب الاشرف، ج۲، ص۴۱۱؛ سبط بن الجوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷؛ شامی، سبل الهدی والرشاد، ج۱، ص۵۰؛ ابن صباغ، الفصول المهمة ص۱۲۵.↑ ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷-۵۸↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷–۵۸↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳↑ سبزواری، جامع النورین، ص۲۰۶↑ ابن قولویه، کامل الزیارات، النص، ص۳۳۴↑( ویکی شیعه )
در فروع کافی ج 6 ص 18 ح 2 باب الاسماء و الکنی ، چاپ اسلامیه به سقط شدن محسن پرداخته است . برای آگاهی کاملتر به “رنجهای زهرا “ترجمه کتاب “ماساه الزهراء “نوشته سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی مراجعه کنید .