قدیمی ترین کوچه تهران کجاست؟

تهران کنونی، پایتخت شلوغ و پرجمعیت ایران با برج‌ها و ساختمان‌های بلند، پاساژها، خانه‌ها و محله‌های جدید چهره متفاوتی از تهران قدیم به خود گرفته است؛ اما در همین شهر نیز کوچه و محله‌های نیز هستند که با گذر از آن‌ها می‌توان سراغی از هویت گذشته پایتخت را گرفت و خاطرات آن روزها را مرور کرد.

یکی از این محله‌ها «عودلاجان» نام دارد که در عهد قاجار و حتی تا در زمان پهلوی یکی از محله‌های اصلی پایتخت به شمار می‌رفت و در تاریخ پر فراز و نشیب این شهر نقش بسزایی داشت.

با محله عودلاجان آشنا شوید:

• محله عودلاجان کجاست؟
• وجه تسمیه عودلاجان
• محله عودلاجان چگونه ساخته شد؟
• جاهای دیدنی محله عودلاجان

تهران در گذشته روستایی بی‌نام و نشان در جنوب منطقه‌ قصران بود که از عهد صفوی و در زمان شاه طهماسب راه شهر شدن را به سرعت در پیش گرفت تا جایی که در دروه قاجار به پایتختی ایران رسید. این شهر در طول تاریخ خود تغییر و تحولات زیادی را پشت سر گذاشت تا سیما و چهره‌ کنونی را به خود گرفت. از سیمای تهران قدیم و از کوچه‌ و محله‌های قدیم به‌جز نام و خاطره و بناهایی باقی‌ مانده چیز زیادی به یادگار نمانده است. یکی از محله‌های تهران قدیم عودلاجان نام دارد که روزگاری منطقه‌ای مرفه‌نشین و شلوغ بود.

در این مقاله به سراغ عودلاجان، از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی تهران، می‌رویم تا کمی با تاریخ و گذشته آن آشنا شویم. 

محله عودلاجان کجاست؟

محله‌ عودلاجان یکی از محله‌های قدیم و اصیل تهران است که در گذشته درکنار سنگلنج، ارگ، بازار، محله بازار و چال میدان یکی از کلان محله‌های تهران به شمار می‌رفت. عودلاجان از جنوب به میدان مولوی، از شمال به خیابان امیرکبیر و سرچشمه، از غرب به شمس العماره و ضلع شرقی آن به امام‌زاده یحیی محدود می‌شود و هم‌اکنون محله‌های پامنار و ناصرخسرو و امام زاده یحیی را در برگرفته است. این محله با شماره‌ ۱۵۳۸۱ در فهرست میراث ملی کشور در سال ۱۳۸۴ خورشیدی به ثبت رسیده است.

_{عکاس: مصطفی عزیزی}

چگونه به محله عودلاجان برویم؟

محله عودلاجان به خيابان‌های ناصرخسرو، اميركبير، ۱۵ خرداد و ری محدود شده است. بنابراین، برای رسيدن به اين محله می‌توانيد متروی ۱۵ خرداد پياده شويد؛ سپس از آنجا سوار ماشين‌های برقی يا كالسكه شده و در مقابل محله تاریخی عودلاجان پياده شويد. از آنجا كه محله عودلاجان قديم ۲۶۱۹ خانه و ۱۱۴۶ دكان دارد، می‌توانید در گوشه‌گوشه اين محله با آثاری شگفت‌انگيز مواجه شويد.

وجه تسمیه عودلاجان

_{منبع عکس: ایسنا (عکاس: عبدالواحد میرزاده)}

در دوره قاجار محله اودلاجان را به‌صورت عودلاجان می‌نوشتند. این نام از دو واژه «عود» و «لاجی» تشکیل شده است که آن هم به‌دلیل قرارگرفتنش در راسته عطارها بوده است. برخی نیز نام این محله را تلفظ «عبدالله جان» به لهجه کلیمیان دانسته‌اند.

مردم اودلاجان در قدیم به همان زبان بومی تاتی که هنوز برخی افراد پیر روستاهای دوردست کوه‌های شمیران با آن آشنا هستند صحبت می‌کردند. پیش از گسترش فارسی در منطقه تهران، زبان اصلی منطقه در زمان‌های دور تاتی بوده‌ است. در این زبان اودلاجان از «او» یعنی آب و «دراجیدن» به‌معنای بخش کردن و «ان» که پسوند مکان است تشکیل شده و به‌معنی محل تقسيم آب است یعنی جایی که آب‌های نهر تقسیم می‌شود. ازآنجاکه این محله ارتفاع بيشترش نسبت به مناطق جنوبی تهران داشته است بر سایر محله‌ها تسلط داشت و آب نواحی جنوبی از آنجا تقسيم می‌شد و محل تقسيم هم سرچشمه بود. برای همين عودلاجان يا اودلاجان را محل تقسيم آب می‌گفتند.

محله عودلاجان چگونه ساخته شد؟

_{منبع عکس: خبرگزای تسنیم (عکاس: محمد حسن ظریف منش)}

عودلاجان محله‌ای بزرگ در تهران قدیم بود و ابتدا بیش از سه چهارم محله را باغ و بوستان، مراتع و مزارع و زمین‌های بایر تشکیل می‌داد. با گذشت زمان جمعیت عودلاجان رو به فزونی رفت و ساکنان جدیدی به آن اضافه شد و خانه‌ها و عمارت های زیادی در آن ساخته شد. این محله از مناطق اعیان‌نشین تهران در دوره قاجار بود و همپای بازار وفاداری بیشتری را به مذهب و روحانیت بروز می‌دادند. این را می‌توان از وجود ۱۶ مسجد و مدرسه در این محله دریافت و اینکه طبق اسناد به جا مانده از دوره قاجار، بیشترین آمار روضه خوانی، زیارت نامه خوانی و تعزیه گردانی در آن به چشم می‌آمد.

این محله که درواقع یکی از کلان محله‌های تهران به شمار می رفت شامل محله‌های کوچک‌تری بود که در آن‌ها اقوام و ادیان و مهاجران مختلفی درکنار هم زندگی می‌کردند. یکی از محله‌های اودلاجان محل زندگی یهودیان یا کلیمیان بود و این محله به محله کلیمیان معروف بود و به‌دلیل وجود چاله‌ای در وسط آن به آن سرچال نیز می‌گفتند و بچه‌های آن را بچه‌های سرچال صدا می‌کردند. محله عرب‌ها نیز در گوشه شمال غربی محله عودلاجان قرار داشت.

گذرهای عودلاجان

مسیو کرشیش معلم اتریشی مدرسه دارالفنون، نقشه عودلاجان در دوره قاجار را (به‌ویژه در عهد ناصری) با تمام گذرها، کوچه‌ها و حتی بناها به تصویر می‌کشد. مسیو کرشیش اتریشی همراه‌با ذوالفقار بیک و تقی‌خان از شاگردان مدرسه دالفنون شروع به نقشه‌برداری از تهران کردند و سرانجام موفق شدند نخستین نقشه تهران را در ۱۲۷۵ هجری قمری ترسیم کنند. تاریخ اتمام طراحی نقشه کرشیش جمادی الاول سال ۱۲۷۵ هجری قمری مطابق با سال ۱۸۵۵ میلادی و ۱۲۳۳ هجری شمسی است. در نقشه کرشیش ۲۰ کوچه و گذر عودلاجان به چشم می‌خورد.

گذر باغ نظام‌الدوله، گذر در حمام نواب، گذر شتر گلو، گذر مسجد حوض، گذر در مدرسه و کوچه‌های نظام العلما، سردار، سپهدار، شاه بیاتی، معین‌الملک، حاجی علی، آقا موسی تاجر، میرزا آقاجان، خدابنده‌لو، حاجی آقا بابا، آقا محمد محمود، سهراب خان، نقاره‌‌ چی‌ها، هادی خان و محمدخان امیر تومان از جمله گذرها و کوچه‌های عودلاجان هستند.

مشاهیر عودلاجان

همچنین برخی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند خاندان قوام الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سید حسن مدرس، نماینده مجلس شورای ملی و چهره نامدار مشروطیت، پروین اعتصامی شاعر برجسته دوران معاصر، آیت‌ الله بهبهانی از رهبران مشروطیت، موتمن الاطباء، امین نظام، عزت الدوله، ملک الشعرا و نام‌های آشنای دیگری از عصر قاجار با این محله پیوند خورده‌اند که همگی در عودلاجان ساکن بودند.

جاهای دیدنی محله عودلاجان

 حالا برویم سراغ اینکه چه جاهایی از محله عودلاجان باقی مانده و شما می‌توانید در گشت‌وگذار محله‌گردی‌تان از آن‌ها دیدن کنید.

خانه شهید مدرس

_{منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان (عکاس: محمد رحیمی)}

در کوچه‌های قدیمی عودلاجان خانه‌ای وجود دارد که مالکش نقش بسزایی در تاریخ سیاسی معاصر ایران دارد. این خانه متعلق به سید حسن طباطبائی زواره‌ای معروف به مدرس است. سیاستمداری معروف که حدود هفده سال، از ۱۲۸۹ تا ۱۳۰۷ نماینده مجلس بود و سرانجام به دستور رضا تبعید و به شهادت رسید. خانه شهید مدرس در سال ۱۳۹۳ توسط «حاج محمد انصاری» خریداری و با هدف فعالیت‌های فرهنگی، پژوهشی، اجتماعی و نیز گردآوری مستندات مرتبط با شهید مدرس احیاء و به «دارالقرآن و خانه موزه شهید مدرس» تبدیل شد.

این خانه نه‌تنها فقط محل سکونت شهید مدرس، بلکه محل فعالیت‌های گسترده اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ویی نیز بوده است. این بنا در دوره قاجار و براساس الگوی معماری سنتی ایران ساخته شده است و مجموعه‌ای از هنرها شامل گچ‌بری، حجاری، آجرکاری، گره‌چینی، نقاشی و کتیبه‌نگاری در کامل‌ترین شکل در تزیینات آن به کار رفته است. سه حیاط مرکزی، اتاق‌ها، راهروها، حوض‌خانه و سه در ورودی، اندرونی، بیرونی، فضاهای تدریس و ملاقات عمومی و… بخش‌های مختلف خانه شهید مدرس را تشکیل می‌دهد.

• خانه شهید مدرس را در چهارراه سرچشمه، گذر میرزا محمود وزیر یا کوچه شهید جاویدی، کوچه نصیرالدوله یا مدرس می‌توانید دیدن کنید.

سرای کاظمی

_{منبع خبر: خبرگزاری تسنیم (عکاس: احسان رسولی)}

یکی از خانه‌های قاجاری و قدیمی محله امام‌زاده یحیی عودلاجان خانه‌ کاظمی است که اکنون به آن خانه موزه تهران قدیم گفته می‌شود. این خانه که از آثار ملی کشور نیز به شمار می‌رود مانند سایر خانه‌های سنتی این دوره شامل بیرونی، اندورنی، آب‌انبار، مطبخ، اصطبل است. در خانه کاظمی سه بخش وجود دارد که با بازدید از آن‌ها به تهران قدیم سفر می‌کنید.

در این خانه ماکت‌ها و عروسک‌هایی مشاغل و آداب و رسوم مردم تهران طی ۱۵۰ سال گذشته به نمایش گذاشته که به‌صورت دائمی برقرار است. همچنین با استفاده از ویترین‌های شیشه‌ای، اشیا و ابزاری از زمان قاجار تا دوره پهلوی اتول جمع‌آوری و در معرض بازدید قرار دارد. علاوه بر این تحولات پوشش از سال ۱۳۱۰ تا سال ۱۳۱۴ هم در این مکان می‌توانید ببنید که هم لباس سنتی دوره قاجار و هم تحول لباس‌های سنتی به لباس فرنگی مانند کلاه پهلوی، کت و شلوار و کروات را نشان می‌دهد. قسمتی از طبقه همکف خانه کاظمی به مرکز اسناد و کتابخانه اختصاص دارد که شامل کتاب‌های مجموعه تاریخ تهران، معماری هنر و همچنین تحقیقات میدانی که میراث فرهنگی انجام داده و شناسنامه‌های ثبتی بناها است. در تماشاخانه نیز مجموعه‌ای از دوربین‌های قدیمی و عکس‌های تهران قدیم را خواهید دید.

• عمارت کاظمی در خیابان ۱۵ خرداد، کوچه ابوالقاسم شیرازی، پلاک ۴۶ قرار دارد.

خانه دبیرالملک

_{منبع عکس: آیدی (NoushBon)}

یکی از خانه‌های قاجاری و اصیل تهران خانه یا عمارت دبیرالملک که در محله باغ امین عودلاجان قرار گرفته است. این خانه متعلق به میرزا محمدحسین فراهانی ملقب به دبیرالملک فراهانی از وزرای دوره قاجار است. وی یکی از مربیان و کارگزاران دستگاه مستوفی‌گری دولت قاجار بوده و چندین سال منشی‌گری امیرکبیر را نیز کرده است.

عمارت دبیرالملک در سرگذشت خود کاربری‌های متفاوتی داشته است. مدتی این عمارت خانه اسباب‌بازی و سلامت دبیرالملک نام داشت که و در زمینه کودکان کار فعالیت می‌کرد. مدتی هم با نام خانه فراغت تهران به پاتوقی دنج تبدیل شده بود که می‌شد ساعت‌هایی دلنشین را را در آن و با و حال و هوای تهران قدیم سپری کرد. درحال‌حاضر نیز این مکان به بخش اداری شهرداری تبدیل شده است و امکان بازدید از آن در ساعت‌های اداری وجود دارد.

• برای دیدن این خانه باید میدان بهارستان، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه قوام‌الحضور، خیابان جاویدی بروید و آن را در کوچه فخرالملک، بعد از پارک دیدن کنید.

خانه مهرانگیز  کامبیز

_{منبع عکس:خبرگزاری تسنیم (احسان رسولی)}

نام خانه مهرانگیز کامبیز با فیلم به‌یادماندنی پدر سالار و بازی درخشان مرحوم محمد علی کشاورز گره خورده است. خانه‌ای تاریخی و جای گرفته در محله‌ قدیمی عودلاجان که زمانی لوکیشن این فیلم خاطره‌انگیز بود و اکنون به خانه فرهنگ محله امام زاده یحیی تبدیل شده است. این خانه که سن آن به ۸۳ سال می‌رسد، متعلق به خانمی به‌نام مهرانگیز کامبیز بود که زمانی مراسم مذهبی و روضه در این خانه برپا می‌کرد و جالب است بدانید که کودکان را هم به خانه راه نمی‌داد. در دوره پهلوی فردی به‌نام آقا جلال تهرانی این را خریداری می‌کند که به همین دلیل این خانه به‌نام خانه آقا جلال تهرانی نیز شناخته می‌شود. بعدها این مکان به سرهنگی واگذار می‌شود که گفته می‌شود، یک چلوکبابی داشته و این خانه را به‌جای عوارض و بدهی‌های زیادی که داشته، به شهرداری منطقه ۱۵ تهران می‌دهد و در حاضر نیز در تملک شهردای منطقه ۱۲ است.

• سراغ این خانه را در خیابان امیرکبیر، کوچه میرزا محمود وزیر، کوچه هداوند، شماره هفت می‌توانید بگیرید.

حمام نواب

_{منبع عکس:خبرگزاری تسنیم (عکاس: احسان رسولی)}

در محله امام زاده یحیی حمامی قاجاری وجود دارد که اگ فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی را دیده باشید صحنه‌های از این فیلم را باید به یاد داشته باشید که در حمام نواب گرفته شده بود سازندگان این حمام دختران فردی به‌نام نواب به‌نام‌های سارا سلطان خاتون و سارا حاجر خاتون بوده‌اند. هشتی، سربینه، تنظیف گرمخانه، سرویس بهداشتی، خزینه، استخر و ستون بخش‌های مختلف حمام نواب را تشکیل می‌دهند.

حمام نواب در سال ۱۳۹۰ تغییر کاربری داد و به همت شهرداری منطقه ۱۲ و اتحادیه صنایع‌دستی کشور و سازمان میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری وقت استان تهران به مرکز صنایع‌دستی شهر تهران تبدیل شد و قابل بازدید است.

• حمام نواب در خیابان ۱۵ خرداد شرقی کوچه بیک دامغانی یا بازارچه نواب سابق قرار دارد.

 

امام‌زاده یحیی

در گذر امام‌زاده یحیی عودلاجان یکی از امام زاده‌های معروف تهران قرار دارد. امام‌زاده یحیی در زمان پهلوی اول تخریب می‌شود و بعدها با استفاده از نقشه‌های قدیمی و به همان سبک بنایی جدید ساخته می‌شود. این بنا دارای صحن، مسجد، ایوان، رواق، ضریح، حرم آینه‌کاری، سرداب، گنبد کاشی مخروطی شکل و سقاخانه‌ است. از قدیمی‌ترین آثار باقی مانده در این مکان، صندوق چوبی روی مرقد است که روی آن تاریخ ۸۹۵ هجری قمری ثبت شده است و نوشته شده که این صندوق توسط دو برادر به‌نام‌های استاد حسین و استادمحمد لواسانی ساخته شده است. روی در قدیمی بقعه نیز در دو کتیبه کوچک به خط ثلث نوشته شده که بانی بقعه خشتی قدیم شخصی به‌نام «قرابشاره» و معمار آن «دیوحسن» است. مقبره مرحوم بهاء الملک همدانی نیز در این محل قرار دارد.

جالب است بدانید یکی از دیدنی‌های عودلاجان در همین امام زاده قرار دارد. درخت چنار کهنسالی که ۹۰۰ سال سن دارد و درکنار ورودی زنانه می‌توانید آن را ببیند. این چنار هفت متر قطر دارد و سه سه درخت بودند که یکی خشک شده و دیگری بهانه ایجاد مزاحمت در خیابان بریده شده است. در مورد این چنار و حفره و فرورفتگی آن داستان جالبی هم وجود دارد. بنا به گفته اهالی محل امام‌زاده، در سال‌های گذشته کفاشی داخل این درخت را سوراخ کرده و آنجا مشغول کفاشی و زندگی بوده و حتی شب‌ها در همان درخت می‌خوابیده است. در حدود ۳۰ سال قبل کفاش ناگهان این محل را ترک کرده و دیگر کسی از او خبر ندارد. برخی نیز بر این باورند حفره بزرگ و سیاه درخت، به‌دلیل دود شمع و چراغ‌های نذری است.

• امام زاده یحیی در کوچه‌ای به همین نام در محله‌ای حدفاصل شرقی – غربی خیابان ری و خیابان سیروس یا مصطفی خمینی فعلی و شمالی – جنوبی امیرکبیر به ۱۵ خرداد (بوذرجمهری) واقع شده‌ است.

 

مسجد و مدرسه معمارباشی

_{منبع عکس: masjed.ir}

این مسجد و مدرسه در محله امام زاده یحیی عودلاجان و در نزدیکی امام زاده قرار دارد و از شمال شرق به میدان باغ پسته بک، از جنوب به خیابان پانزده خرداد و از غرب به خیابان مصطفی خمینی راه دارد. چون بانی این مدرسه حاج ابوالحسن اصفهانی است و در دوره قاجار دارای منصب معمارباشی و ملقب به صنیع الملک بوده است این دو مکان به ناب منصب او یعنی معمارباشی معروف شده است و به آن صنیعیه نیز گفته می‌شود. ساختمان این بنا در سال ۱۳۰۳ هجری قمری پایان یافته و کتیبه سنگی سردر آن حاوی وقف نامه به‌نام واقف و موقوفانی است که برای مخارج و نگه‌داری مدرسه و مسجد وقف شده است.

جالب است بدانید که گفته می‌شود میرزاکوچک خان جنگلی در این مدرسه درس طلبگی می‌خواند و نخستین راه‌پیمایی مشروطیت از روبه روی این مدرسه آغاز شد.

• برای بازدید از مجسد و مدرسه معمارباشی به کوچه امام‌زاده یحیی، میدان باغ پسته بک پلاک ۱۷۱ بروید.

دیدنی‌های کلیمیان تهران

کنیسه‌ عزرا یعقوب

کنیسه عزرا یعقوب یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کنیسه‌های یهودیان در محله عودلاجان است که قدمت آن به اواخر حکومت ناصرالدین شاه می‌رسد. این کنیسه یکی از مراکز مهم تجمع یهودیان در محله سر چال بوده است و دو کنیسه کوچک و بزرگ دارد. مصاپزی، محل اسکان مهاجران لهستانی، فعالیت‌های فرهنگی و دینی و سخنرانی بعضی مشروطه‌ خواهان برای مردم از کارهایی است که در این کنیسه انجام می‌شد. درحال‌حاضر نیز در ایام خاص و شبات‌ها (شنبه‌ها) مراسم مذهبی در آن انجام می‌شود. خیابان مصطفی خمینی یا سیروس سابق، کوچه سنگی کوی حکیم، شماره ۱۶، مکانی است که کنیسه عزرا یعقوب در آن قرار دارد.

کنیسه حاداش

کنیسه‌ حاداش یا حکیم آشرکه به کنیسه‌ نو نیز مشهور است یکی دیگر از کنیسه‌های محله عودلاجان است. در این محل تا مدت‌ها مهاجران افغانی و مهاجران جنگ تحمیلی زندگی می‌کردند. سقف کنیسه به‌گونه‌ای طراحی شده که به‌صورت بادگیر باعث خنکی محیط کنیسه نیز باشد. هنر گچ‌ بری خط عبری به سبک عراقی بر دیواره کنیسه دیده می‌شود. این کنیسه مانند عزرا یعقوب به ثبت ملی رسیده است. ملاحنینا نیز از دیگر کنیسه‌های یهودیان در محله عودلاجان است که درحال‌حاضر متروک و خراب شده است.

حمام کشوریه و سلیمانیه

شاید جالب باشد اولین حمام نمره تهران و تنها حمام اقلیت‌های دینی تهران که برای یهودیان بود در محله عودلاجان قرار دارد. همچنین تنها حمام عمومی است که دارای تزیینات گچ‌بری، آینه‌کاری، منبت‌کاری، آهن‌کاری است. حمام ممتاز، حمام بی‌نظیر، حمام یهودیان، حمام محله، حمام کلیمیان، حمام جهوداناین از نام‌های دیگر این حمام است. بانی ساخت حمام کشوریه بانو کشور است که بنابر درخواست وی، همسر آقای سلیمان سنه، این حمام ویژه یهودیان را با مشارکت سایر یهودیان بنا می‌کند و ساخت آن در سال ۱۳۲۶ ساخت آن به پایان می‌رسد. این حمام تا دهه ۸۰ فعال بود و درحال‌حاضر غیرفعال است. حمام کشوریه در خیایان سیروس یا شهید مصطفی خمینی، مابین چهارراه سرچشمه و سیروس، بالاتر از بیمارستان دکتر سپیر، شماره ۴۱۵ (۴۸۵ قدیم) قرار دارد.

نکته‌ای که لازم است بدانید این است که برای بازدید از کنیسه‌های یهودیان، حمام کشوریه و سایر بناهای متعلق به آن‌های از قبل با انجمن کلیمیان تهران هماهنگ کنید یا در قالب تورهای عودلاجان‌گردی و گردشگری از آن‌ها دیدن کنید.

بازارچه عودلان

_{منبع عکس: خبرگزاری تسنیم (عکاس: محسن روشن دل)}

بدون شک اگر اهل تهران باشید برای خرید به بازار ۱۵ خرداد رفتید و حتماً در همان حوالی چشمتان به بازارچه عودلاجان افتاده است، بازارچه‌ای سنتی که در آن می‌توانید صنایع دستی بخرید و هم با قدم زدن در آن به عودلاجان قدیم سفر کنید. در این مکان بعد از خرید کردن می‌توانید ناهار را در رستوران‌های سنتی‌اش میل کنید؛ چای بعد از غذا را در کافه‌های سنتی آن نوش جان کنید و با خاطرات تهران قدیم ساعاتی دلنشین را سپری کنید.

این بازارچه در بخش عودلاجان غربی قرار دارد و از خیابان ۱۵ خرداد آغاز می‌شود تا عمق بافت تاریخی عودلاجان ادامه پیدا می‌کند و چند سالی بازار صنایع‌دستی تبدیل شده است و یکی از پاتوق‌های گردشگری تهران است.

تیمچه اکبریان (یهودیان)

وقتی به این تیمچه برسید بالای سردر آن این نوشته را می‌بینید:

«بنای فوق مربوط به دوران قاجار مصادف با دومین سال حکومت آغا محمد خان قاجار برابر با ۱۱۵۳ه.ش/ ۱۱۹۵ه.ق است. این تیمچه اولین بانک ایران در دوره قاجار بوده که در ابتدا به صنف صراف‌ ها و زرگرها اختصاص داشت. و در دومین سال حکومت فتحعلی شاه قاجار به‌عنوان اولین بانک در کشور ایران تغییر کاربری یافت».

این تیمچه با قدمت ۲۶۰ سال، نخستین بانک و صرافی ایران بوده که به‌صورت بانک رهنی کار می‌کرده است که گفته می‌شود تا اوایل انقلاب اسلامی نیز توسط شخصی به‌نام داود کلیمی و با کاربری بانک مشغول به فعالیت بود. درحال‌حاضر این مکان به یک سفره‌ خانه سنتی به‌نام «سفره خانه سنتی طهرون قدیم» تبدیل شده است و باتوجه‌به موقعیت مکانی آن در بازار بزرگ تهران به‌عنوان یکی از مراکز حضور گردشگران قرار گرفته است.

• این تیمچه را که به ثبت ملی نیز رسیده است در بازارچه عودلاجان روبه‌روی کوچه حکیم می‌توانید دیدن کنید.

امام‌زاده یحیی، مسجد خان مروی، مسجد میرزا محمود، مسجد شاهی، سقاخانه سرچشمه، آب‌انبار مسجد حکیم، باغ سفارت روسیه، بازارچه نایب السلطنه، ساختمان چاپخانه، حمام حکیم باشی، حمام خانم، خانه فرمانفرما، خانه قوام الدوله، خانه امام جمعه، خانه وثوق، خانه موتمن الاطبا، گذر و محله مدرسه خان مروی و مدرسه رضاییه از جمله بناهای تاریخی و به یادگار مانده از این محله اعیان‌نشین است که به ثبت ملی نیز رسیده‌اند.

شعر کوچه‌های قدیمی

می‌خواهم از کوچه‌های قدیمی بگذرم، به سکوت خاموش گذشتگان گوش فرا دهم و به یاد بیاورم من نیز روزی سکوتی خواهم شد

در میان کوچه باغ‌های خاطره…

«حامد اسدزاده بنابی»