درباره ترجمه قرآن کریم و تاریخچه آن، مى توان به چند مورد اشاره کرد: 1. قرآن کریم در طول تاریخ به زبان هاى انگلیسى، فرانسوى، آلمانى، ایتالیایى، روسى، هندى، ژاپنى، مالزیایى، اندونزیایى، چینى، ترکى، زبان فارسى و در نهایت به زبان هاى آفریقایى و آمریکایى ترجمه و چاپ شده است. برخى معتقدند: قرآن به 118 زبان رایج دنیا ترجمه شده است.المجله العربیه، شماره 4 مقاله «تراجم القرآن الکریم الى اللغات الاجنبیه». در این رابطه از طرف محققان کتاب هایى به نگارش درآمده که براى کسب آگاهى بیشتر مى توان به آن منابع مراجعه کرد.سلماسى زاده جواد، تاریخ ترجمه قرآن در جهان، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1369؛ آذرنوش آذر تاش، تاریخ ترجمه از عربى به فارسى (ترجمه هاى قرآنى 1 و 2) انتشارات سروش 1375؛ مرغى جاسم عثمان القرآن الکریم فى عالم الترجمه نشر مؤسسه ابلاغ. 2. یکى از پژوهشگران غربى به نام «ج.و.پیرسن» مى گوید: قرآن در سال 127 به زبان بربرى و در سال 270 به زبان سندى ترجمه شده است؛ ولى هیچ یک از اینها باقى نمانده است.نشریه تحقیقات اسلامى، سال اول، شماره 2، ص 1. به نظر محققان، کهن ترین و اولین، ترجمه کاملى که به دست ما رسیده ترجمه تفسیر طبرى (م 310) است. همچنین دو ترجمه کهن دیگرى در دسترس هست که یکى تفسیر کشف الاسرار و عُدّة الابرار از خواجه عبدالله انصارى (م 396) و دیگرى تفسیر ابوالفتوح رازى (روض الجنان و روح الجنان) است که نخستین تفسیر کامل شیعه به زبان فارسى به شمار مى آید.ر.ک: آذرتاش تاریخ ترجمه از عربى به فارسى ص 25؛ و مجله حوزه شماره 24 ص 52؛ مروتى سهراب بررسى ترجمه قرآن کریم پایان نامه کارشناسى ارشد دانشکده الهیات تهران. 3. اسامى برخى از مترجمان سالیان اخیر عبارت است از: عبدالمحمد آیتى، مهدى الهى قمشه اى، زین العابدین رهنما، ابوالقاسم پاینده، عباس مصباح زاده، احسان اللَّه على استخرى، محمدمهدى فولادوند، محمود یاسرى، میرمحمد کریم علوى حسینى، موسوى، عبدالمجید صادق نوبرى، داریوش شاهین، شاه ولى اللَّه دهنوى، ابوالقاسم امامى، ناصر مکارم شیرازى، محمدصادق تهرانى، بهاء الدین
خرمشاهى، محمدجواد مشکور، فیض الاسلام، عمادزاده، کاظم پور جوادى، امید مجد (ترجمه منظوم)، سید جلال الدین مجتبوى، محمدکاظم معزى، محمد خواجوى، مسعود انصارى و…
4. در ترجمه قرآن بایسته است اصول و نکات زیر رعایت شود:
الف. توجه به ظرافت هاى لفظى و معنوى در زبان عربى؛
ب. توجه به ظرافت هاى لفظى و معنوى ویژه و نظم بدیعى که در قرآن به کار رفته است؛
ج. توجه به معانى دقیق واژه ها در آیات؛
د. مطالعه وضعیت اجتماعى، سیاسى و اقتصادى عرب ها در زمان نزول قرآن؛
ه. توجه به همبستگى و وحدت آیات قرآن (با توجه به اینکه قرآن مجموعه اى متحد و از هم جدانشدنى است). حضرت على علیه السلام مى فرماید: «ان الکتاب یصدق بعضه بعضاً»؛ «بخشى از قرآن کریم بخش دیگر را تصدیق مى کند».نهج البلاغه، حکمت 18.
و. آگاهى کامل از اسباب و شأن نزول آیات؛
ز. مطالعه و بررسى تفاسیر عمیق و ریشه دار قرآن؛
ح. بهره گیرى از توفیقات الهى؛
ط. دقت و توجه به الفاظى که داراى معانى مشترک اند؛
ى. ترجمه باید به طور کامل، صحیح، گویا و قابل فهم براى ناآشنایان به زبان عربى باشد؛
ک. ترجمه باید به گونه اى باشد که پیوستگى آیات مرتبط به هم حفظ گردد؛
ل. گزینش قول و نظر برتر در ترجمه؛
م. پرهیز از به کارگیرى لغات نامأنوس، معانى مستحدثه و مصطلحات علوم.
افزون بر اینها به نظر قرآن پژوهان در مقام ترجمه، احاطه بر مقدمات ذیل بایسته است: تحقیق و صاحب نظر شدن در قواعد علم نحو و صرف، اطلاع بر مطالب علوم معانى و بیان، اعمال ذوق و دقّت و… مقاصد آیات، علم به احکام فقهى، آگاهى از آیات مربوط به آیه در دست ترجمه و… .ر.ک: حسن مصطفوى، روش علمى در ترجمه و تفسیر قرآن مجید، نشر دار القرآن الکریم؛ مروتى سهراب
بررسى ترجمه قرآن کریم (پایان نامه).
خرمشاهى، محمدجواد مشکور، فیض الاسلام، عمادزاده، کاظم پور جوادى، امید مجد (ترجمه منظوم)، سید جلال الدین مجتبوى، محمدکاظم معزى، محمد خواجوى، مسعود انصارى و…
4. در ترجمه قرآن بایسته است اصول و نکات زیر رعایت شود:
الف. توجه به ظرافت هاى لفظى و معنوى در زبان عربى؛
ب. توجه به ظرافت هاى لفظى و معنوى ویژه و نظم بدیعى که در قرآن به کار رفته است؛
ج. توجه به معانى دقیق واژه ها در آیات؛
د. مطالعه وضعیت اجتماعى، سیاسى و اقتصادى عرب ها در زمان نزول قرآن؛
ه. توجه به همبستگى و وحدت آیات قرآن (با توجه به اینکه قرآن مجموعه اى متحد و از هم جدانشدنى است). حضرت على علیه السلام مى فرماید: «ان الکتاب یصدق بعضه بعضاً»؛ «بخشى از قرآن کریم بخش دیگر را تصدیق مى کند».نهج البلاغه، حکمت 18.
و. آگاهى کامل از اسباب و شأن نزول آیات؛
ز. مطالعه و بررسى تفاسیر عمیق و ریشه دار قرآن؛
ح. بهره گیرى از توفیقات الهى؛
ط. دقت و توجه به الفاظى که داراى معانى مشترک اند؛
ى. ترجمه باید به طور کامل، صحیح، گویا و قابل فهم براى ناآشنایان به زبان عربى باشد؛
ک. ترجمه باید به گونه اى باشد که پیوستگى آیات مرتبط به هم حفظ گردد؛
ل. گزینش قول و نظر برتر در ترجمه؛
م. پرهیز از به کارگیرى لغات نامأنوس، معانى مستحدثه و مصطلحات علوم.
افزون بر اینها به نظر قرآن پژوهان در مقام ترجمه، احاطه بر مقدمات ذیل بایسته است: تحقیق و صاحب نظر شدن در قواعد علم نحو و صرف، اطلاع بر مطالب علوم معانى و بیان، اعمال ذوق و دقّت و… مقاصد آیات، علم به احکام فقهى، آگاهى از آیات مربوط به آیه در دست ترجمه و… .ر.ک: حسن مصطفوى، روش علمى در ترجمه و تفسیر قرآن مجید، نشر دار القرآن الکریم؛ مروتى سهراب
بررسى ترجمه قرآن کریم (پایان نامه).