قرآن و مردم شناسی باورها

قرآن در واقع با این تقسیم بندی ها به دنبال کشف حقیقت هر یک و القاء آن به مخاطبان خود است، زیرا با ذکر اوصاف مؤمنان می خواهد عنصر تسلیم را معرفی بکند و با بیان صفات کافران، می خواهد مسأله عناد و لجاجت را عرضه بکند و با معرفی مشخصات منافقان هم می خواهد دو چهره بودن برخی افراد جامعه را بشناساند. ضمن این که از انسان ها می خواهد خودشان را به اوصاف مؤمنان متصف کنند و از اوصاف کافران و فاسقان و منافقان پرهیز کنند. ناگفته نماند که در بسیاری از آیات قرآن که به معرفی گروه های سه گانه اجتماع براساس ایمان و کفر و نفاق می پردازد، براساس ویژگی های افراد شاخص و سردمداران آن گروه ها می باشد که هر کدام نماد و تجسم عینی ایده و رفتار گروه خود می باشند. بنابراین در آیاتی که ازویژگی های مؤمنان سخن به میان آمده است، منظور ویژگی های مؤمنان کاملی مانند امام علی(ع) می باشد و در آیاتی که به معرفی کافران پرداخته است، صفات افرادی مانند ابوجهل ها را به اطلاع رسانده است.
در آیاتی که به شناسایی منافقان اشاره دارد. در پی معرفی چهره دوگانه افرادی مانند «عبدالله ابن ابی» به مردم می باشد.
اما بدیهی است که در هر گروهی افراد بسیاری وجود دارد که نسبت به آن صفات دارای شدت و ضعف می باشند و حتی چه بسا در برخی افراد نشانه هایی از دو گروه وجود داشته باشد که تعیین وضعیت و نوع مجازات های آنها در دنیا و آخرت متفاوت خواهد بود. به ویژه اگربرخی صفات به صورت مقطعی و موردی از انسان بروز کند که در اصطلاح علم اخلاق به آن «حال» می گویند. اما اگر این «حال» به صفت ثابت و شناسه اصلی [= فصل مقوّم] آدمی تبدیل گردد. طبیعی که سزاوار ثواب ها و یا کیفرهای یاد شده در قرآن مجید خواهد بود. در نتیجهاگر انسان در مواردی برخی اوصاف غیرمؤمنان را در خود مشاهده کند، نباید مأیوس شود و از خدا ناامید باشد زیرا بیشتر این اوصاف سطحی و مقطعی بوده ودر قلب انسان رسوخ ندارند و بدون شک همه اینها را می توان در پرتو انجام اعمال خوب به مرور زمان از خود دور کرد و ازلطف رحمت و توفیقات الهی بهره مند گردد.