معنی و مفهوم اسراف :اسراف در لغت به معنی تجاوز و زیاده روی است و بنابراین دراغلب امور و در تمام افعال و اعمال انسانی متصور است.
یکی از علمای اخلاق اسلامی در تعریف اسراف و انواع آن می گوید:
«اسراف، به معنای تجاوز از حد و زیاده روی کردن است و آن یا از جهت کمیت است که صرف کردن مال است در موردی که سزاوار نیست هر چند به مقدار درهمی باشد و یا از جهت کیفیت است و آن صرف کردن مال است در موردی که سزاوار است، لکن بیشتر از آن چه شایسته است و از همین رو بعضی صرف مال را در موردی که سزاوار نیست تبذیر گفته اند و صرف مال را در زیادتر از آنچه سزاوار می باشد، اسراف دانسته اند. (گناهان کبیره، شهید دستغیب، جلد2، ص103)
اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در مواد غذایی، اسراف در وسایل زندگی، زیاده روی، زیاد خریدن، زیاد مصرف کردن، دور ریختن چیزهایی که قابل استفاده است، اسراف درامکانات مادی واقتصادی…را دربر می گیرد. در روایات، تلاش برای رفع احتیاجات خانواده، همردیف جهاد در راه خدا شمرده شده است.
امام صادق علیه‌السّلام می‌فرماید: «اَلْکادُّ لِعِیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فی سَبِیلِ اللهِ»؛ «کسی که در راه تأمین زندگی خانواده‌اش تلاش نماید، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند.». با این وصف، رعایت حدّ اعتدال و پرهیز از اسراف، اصل عامّی است که شامل لوازم منزل نیز می‌شود.
امام صادق علیه السلام در مورد رختخواب مورد نیاز خانواده می‌فرماید: «فراش لِلرَّجُلِ و فِراشٌ لِاَهلِهِ و فِراشٌ لِضَیْفِهِ و الْفِراشُ الرّابِعِ للشَّیْطانِ»، «درمنزل، بستری برای مرد خانه و بستری برای خانواده و بستر سوّمی برای میهمان لازم است و بستر چهارم ـ اضافی است ـ برای شیطان خواهد بود. براستی آیا روی هم انداختن چندین تخته فرش، تهیّه دهها دست رختخواب بدون استفاده، گسترش دکوراسیونها و فراهم نمودن مبلمانهای گران قیمت و مانند آن از مظاهر عمل برای شیطان نیست؟ البتّه وضعیّت و موقعیّت افراد در این باب متفاوت است و هر کس مطابق شأن خود باید وسایل منزلش رافراهم نماید و آن‌چه فوق شأن خانواده‌ها باشد، از وجوه اسراف و حرام خواهد بود.(همچنین ممکن است شخصی مهمان های زیادی داشته باشد که در این صورت وجود چندین رخت خواب اسراف نیست .بلکه ملاک موقعیت و شان افراد است.)
در مورد تهیه لوازم منزل باید دقت کرد که دچار تجمل گرایی و تنوع طلبی مفرط  نشد چرا که در اسلام از تجمل گرایی به شدت پرهیز شده است. تجمل گرایی در زبان بزرگان دینی مورد مذمت و نکوهش قرار گرفته است. حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «زخارف الدنیا تفسد العقول الضعیفة؛ زرق و برق های دنیا عقل های ضعیف را فاسد می کند.»(غرر الحکم، ص 65)
البته پرهیز از تجمل گرایی به معناى بى توجّهى به آراستگى ظاهرى زندگى نیست . از این رو، در روایات اسلامى، از یک سو، مسلمانان را به ساده زیستى و پرهیز از تجمّل گرایى توصیه مى کند و از سوى دیگر، به زیبایى و آراستگى ظاهر، تشویق مى کند.
به سخن دیگر ، میان تجمّل و تجمّل گرایى فرق است. تجمّل، به معناى آراستگى ظاهر ، و تجمّل گرایى، به معناى افراط و زیاده روى درآراستگى است . میانه روى در بهره گیرى از نعمت هاى الهى و آراستگى زندگى، امرى در حد اعتدال نیکوست ، امّا زیاده روى در آن ، مانند تنوّع بیش از حدّ لباس و لوازم آرایشى ، و محیط آرایى جدید هر ساله و منزل، اسراف و نکوهیده است .(الگوی مصرف از نگاه قرآن و حدیث)
فرق تجمل گرایی و آراستن خود و زیبایی: توجه به وضعیت نظافت بدن و نظم لباس، منزل، محل کار، محل عبادت و چیزهایی که به انسان زیبایی می دهد، آراستگی نامیده می شود و از نظر اسلام ممدوح است، زیرا میل به زیبایی و جمال، امری فطری است و دین اسلام برای آن ارزش بسیاری قائل می شود. در حدیث نبوى آمده است : «إنَّ اللّه َ جَمیلٌ یُحِبُّ الجَمالَ ، ویُحِبُّ أن یَرى نِعمَتَهُ عَلى عَبدِهِ ؛ هر آینه، خداوند زیباست، زیبایى را دوست مى دارد و دوستار آن است که نعمت خویش را بر بنده اش بنگرد . »   روایات زیادی هم بر آراستگی و نظافت در شرایط مختلف اشاره دارند از جمله: امام صادق علیه السلام می فرماید: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُنْفِقُ فِی الطِّیبِ أَکْثَرَ مِمَّا یُنْفِقُ فِی الطَّعَامِ؛ مخارج عطر پیامبر اکرم از مخارج غذای ایشان بیشتر بود »(کافی، ج 6، ص 512) امام صادق(ع) می‌فرماید؛ ان الله عز و جل یحب الجمال و التجمل و یبغض البوس و التباوس؛ همانا خداوند زیبایی و تجمل را دوست دارد و از فقر و فقرنمایی بدش می‌آید. زینت‌های الهی و زیبایی‌های موجود در دنیا و همه روزی‌های پاکیزه برای انسان آفریده شده تا انسان بتواند در مسیر شدن‌های کمالی از آن بهره گیرد و به کمال مطلق یعنی خدایی شدن برسد. به هر حال، تجمل‌گرایی یعنی گرایش به زیبایی‌ها و کمالات، گرایش طبیعی و فطری انسان است؛ اما آنچه در این میان به عنوان آفت از آن یاد می‌شود، افراط در تجمل گرایی به شکل یک ناهنجاری رفتاری است. در ادبیات فارسی وقتی از تجمل گرایی سخن به میان می‌آید، همین رویه افراطی در زندگی است که از مصادیق اسراف، تبذیر و اتراف می‌باشد. تجمل گرایی همانند رفاه زدگی آسیب‌های جدی به ساختار اقتصاد سالم جامعه وارد می‌کند؛ چرا که تجمل‌گرایی موجب می‌شود تا افراد از صرفه جویی و قناعت طبع بیرون روند و با از میان بردن ثروت و هدر دادن آن، گردش درست اقتصادی را مختل نمایند؛ چنان که تجمل‌گرایی منفی موجب می‌شود تا انسان در دام ناسپاسی و کفران نعمت گرفتار آید و نعمت‌های الهی را تباه سازد؛ زیرا این روحیه و رویه منفی عامل اسراف و تبذیر و ریخت و پاش‌ها و از میان بردن نعمت‌های الهی می‌باشد.بنابراین آراستگی ظاهری، غیر از تمایل های افراطی به مادیات و لوازم اضافی و کم مصرف است. پس باید گفت: زیبایی و آراستگی، آری؛ اما تجمل گرایی ، نه. البته این زیبایی و آراستگی از نظر اسلام دارای حد و حدودی است که نباید از آن فراتر رفته و به جایی برسد که فرد با به زحمت انداختن خود و نادیده گرفتن موقعیت ها به یک آرامش موقت برسد.
– پرسشگر محترم رنگ کردن خانه (اگر احتیاج به رنگ داشته باشد )نه تنها اسراف نیست بلکه موجب نشاط است .اما اگر خانه ای نیاز به رنگ نداشته باشد ،رنگ کردن آن موجب اسراف است .همچنین تعویض لوازم منزل هم به این گونه است .یعنی اگر لوازم منزل را در حالی که سالم هستند و کهنه نشده است را تعویض نماییم دچار اسراف می شویم .
 موفق باشید.