لنف ادم چیست؟

در یک کلام، تورم! هنگامی که سیستم لنفاوی شما به خوبی کار نمی کند، معمولا به دلیل آسیب و یا حذف غدد لنفاوی، مایع اضافی در بافت شما ایجاد می شود.

لنف ادم اغلب عارضه جانبی درمان سرطان است و می تواند سالها بعد خود را نشان دهد.
 

در بیماری لنف ادم چه اتفاقی می افتد؟

سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن شما است. این سیستم مایعات را در بدن شما حرکت می دهد، ضایعات، باکتری ها و ویروس ها را جمع آوری می کند. غدد لنفاوی شما مواد زائد را فیلتر می کنند و آنها را از بدن پاک می کند.

هنگامی که مشکلی ایجاد می شود، مایع به بافت شما برمی گردد. در اکثر موارد، غدد لنفاوی شما دچار آسیب می شوند.

گاهی اوقات عروق مسدود می شوند. اما لنف ادم می تواند بدون دلیل روشنی نیز رخ دهد.
 

چه کسی ممکن است دچار این بیماری لنف ادم شود؟

بسیاری از افرادی که برای برداشتن غدد لنفاوی به منظور جلوگیری از گسترش سرطان پستان عمل جراحی انجام داده اند، یا سرطان خود را با جراحی یا اشعه درمان می کنند، ممکن است دچار لنف ادم شوند.

مسن بودن، داشتن اضافه وزن، و یا داشتن آرتریت روماتوئید یا پسوریازیس احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.

همچنین می توانید به خاطر عفونتی که هنگام سفر به برخی از کشورهای گرمسیری داشته اید، دچار این وضعیت شوید.

اختلالات نادر که در خانواده ها منتقل می شوند می توانند در بروز مشکل برای غدد و عروق در سیستم لنفاوی نیز تاثیر بگذارند. 1

علائم لنف ادم

ورم دست و پا بسته به اینکه چگونه شرایط بیماری پیشرفت‌ کند، در سه مرحله به‌وجود می‌آید.

بسته به مرحله بیماری برخی علائم تغییر می‌کنند در حالی که برخی دیگر تا اواخر بیماری ظاهر نمی‌شوند.

علائم لنف‌ادم شامل موارد زیر است:
 

تورم

از علائم اولیه لنف‌ ادم، تورم در ناحیه‌ای است که مایع لنفاوی به‌ درستی تخلیه نمی‌ شود.

شایع‌ ترین مکان‌ های تورم، بخش‌ هایی از بازوها یا پاها، از جمله انگشتان دست و پاست.

معمولا تنها یک اندام تحت تأثیر قرار‌می‌گیرد، اما ممکن است هر دو عضو نیز تجربه تورم داشته‌ باشند.

در مرحله اول، تورم ملایم‌تر است و فقط در طول روز ظاهر می‌شود. در این مرحله اگر دست را روی پوست فشاردهید اثر آن باقی‌ می‌ ماند.

در مرحله دوم بیمار در ناحیه متورم احساس اسفنجی خواهد داشت.
 

درد

ورم دست و پا اغلب با درد تیرکشنده ناخوشایند و احساس سنگینی در اندام درگیر همراه‌ است.

درد شدیدتر ممکن است نشان‌دهنده این واقعیت باشد که تورم شما ناشی از لنف‌ادم نیست.
 

پوست ضمخت و ضخیم

به‌ محض ایجاد مایع، ناحیه آسیب‌ دیده در برابر تمام پاتوژن‌ های شناور یک واکنش ایمنی را تجربه‌ می‌کند.

این واکنش باعث ایجاد نوعی از بافت اسکار به نام فیبروز می‌شود. ایجاد فیبروز علاوه بر اینکه پوست ناحیه آسیب‌ دیده را سخت، خشن وضخیم می‌ کند، تخلیه مایع از ناحیه را حتی دشوارتر می‌کند و به دلیل اکسیژن کمتر خون ممکن است با افزایش تورم، کاهش بهبودی زخم و کاهش حس ناحیه آسیب‌ دیده همراه باشد. فیبروز در مرحله سوم بیماری رخ‌ می‌دهد.
 

عفونت‌ های مکرر

از نظر تئوری، لنف‌ ادم به این معنی است که سیستم لنفاوی شما با ظرفیت طبیعی خود عمل‌ نمی‌ کند که باعث می‌ شود شما کمتر قادر به مبارزه با عفونت‌ ها و بیشتر در معرض تشدید بیماری‌های مکرر از جمله بیماری‌ های تدریجی‌ تر مانند آنفولانزا یا عفونت‌ های ناگهانی مانند سلولیت باشید.

به‌ ویژه شما باید منتظر مشاهده علائم لنفادنوپاتی باشید که یک عفونت باکتریایی رگ‌های لنفاوی است.

توجه داشته‌ باشید که علائم به‌صورت یک رگه قرمز یا خارش خفیف روی اندام متورم بروز می‌کنند.
 

انواع لنف ادم

لنف ادم اولیه 

ایجاد شده توسط ژن‌های معیوب که بر رشد سیستم لنفاوی تاثیر می‌گذارند،  اما نوع دیگر معمولا ً در دوران کودکی،  نوجوانی،  یا اوایل بزرگسالی ناشی از آسیب به سیستم لنفاوی یا مشکلات حرکتی و جریان مایع در سیستم لنفاوی می‌شود ؛ این عارضه می‌تواند ناشی از معالجه سرطان ، عفونت ، جراحت ، التهاب عضو ، و یا فقدان حرکت عضو باشد.

گمان می‌رود که لنف ادم بیش از 200,000 نفر را در انگلستان تحت تاثیر قرار داده باشد.  لنف ادم اولیه نادر است و تصور می‌شود در هر ۶۰۰۰ نفر حدود ۱ نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.  لنف ادم ثانویه اما بسیار رایج است.
 

لنف ادم ثانویه

حدود ۲ نفر را در هر ۱۰ نفر مبتلا به سرطان پستان و ۵ نفر را در ۱۰ نفر مبتلا به سرطان vulval تحت تاثیر قرار می‌ دهد.

 حدود ۳ نفر در هر ۱۰ نفر مبتلا به سرطان پروستات دچار لنف ادم می‌شوند.  افرادی که برای سرطان پوست در غدد لنفاوی در ناحیه کشاله ران مداوا می‌شوند نیز می‌توانند به لنف ادم مبتلا شوند. 2
 

روش‌های کنترل لنف‌ ادم کدام­ اند؟

قبل از اقدام به کنترل لنف ادم باید مطمئن شوید که در رابطه با بیماری زمینه‌ ای سرطان پستان مشکلی وجود ندارد.

پزشک بیمار را از نظر احتمال وجود عفونت در بازو در نتیجه لنف‌ادم، عود تومور در زیربغل یا لخته شدن خون در وریدها یا ترومبوز بررسی خواهد کرد و سپس می‌توان برای کنترل لنف ادم اقدام کرد.

در حال حاضر روش استاندارد درمانی توصیه شده از سوی انجمن­های بین المللی، روش احتقان‌زدائی کامل یا CDT می­باشد.

این روش کنترل لنف ادم شامل تخلیه لنفی با دست، مراقبت دقیق از پوست، بانداژ، ورزش و استفاده از آستین فشاری می‌باشد.

علاوه بر روش‌های درمانی استاندارد شده فوق، روش‌های مختلف دیگر نظیر: گرما درمانی، تحریکات الکتریکی، استفاده از امواج میکروویو، دارودرمانی و … نیز مطرح شده‌اند. این درمان‌ها نیاز به بررسی و مطالعات بیشتر دارند و انجام آنها به طور معمول توصیه نشده است.
     

 

برای کنترل درد ناشی از لنف ادم چه باید کرد؟

در اغلب مواقع، بهترین راه کنترل درد، کنترل لنف ادم است ولی اگر با کم شدن تورم، شدت درد شما کاهش نیابد داروی ضد درد با نظر پزشک معالج تجویز می‌شود.
 
نکات مهمی که بیمار می‌تواند برای پیشگیری و کنترل تورم لنفی انجام دهد عبارتند از:

در هر زمان ممکن، بازوی خود را در سطح بالاتر از سطح قلب قرار دهید و در موقع استراحت، عضو را به حالت آویزان قرار ندهید.

از حرکات چرخشی ناگهانی در ناحیه شانه که باعث حرکت مایع به قسمت انتهایی دست و یا آسیب عروق لنفاوی می­شود خودداری کنید.

در مواقع حساس مانند آشپزی یا باغبانی از دستکش محافظ استفاده کنید.

برای زدن موهای زیربغل و اندام مبتلا، از موبر برقی استفاده کنید.

موقع کوتاه کردن ناخن‌ها مواظب باشید تا گوشه­های ناخن خود را نگیرید.

هرگونه خراشی در روی پوست را ابتدا با آب و صابون شسته و در اسرع وقت با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

از گرفتن فشار خون در عضو مبتلا و یا هرگونه تزریق در آن، پرهیز نمایید.

از تغییر حرارت ناگهانی پوست مانند استفاده از سونا خودداری کنید.

از زینت‌آلات و یا لباس تنگ که روی پوست جا بیاندازد استفاده نکنید.

از انگشتر و یا ساعت مچی در دست مبتلا حتی الامکان استفاده نکنید.

عضو مبتلا را از گزش حشرات حفاظت نمایید.

از باندهای کشی و آستین‌های کشی نامناسب استفاده نکنید.

از رژیم غذایی متعادل استفاده کنید. غذای کم‌ نمک به همراه سبزیجات، میوه‌جات و آب فراوان توصیه می‌شود. لازم به ذکر است که پروتئین مورد نیاز بدن در گروه‌های سنی متفاوت فرق می‌کند.

ورزش‌ها و فعالیت‌هایی را که تخلیه لنف عضو را تسریع می‌کنند زیر نظر متخصصین مربوطه فرا گرفته و به طور منظم انجام دهید.

در فواصل منظم جهت ویزیت به پزشک مراجعه کنید.

عضو را از نظر افزایش اندازه مرتباً بررسی کنید. در صورت کوچک‌ترین شکی به اختلاف حجم اندام‌ها، با پزشک خود تماس بگیرید.

به علایم عفونت شامل قرمزی، درد، گرمی، تورم و تب توجه کنید و به محض مشاهده هر علامت مشکوک دیگر، پزشک خود را در جریان بگذارید.

اگر قصد مسافرت با هواپیما را دارید بهتر است از آستین کشی استفاده کنید و یا با باندهای کم‌کش بانداژ کنید. 3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.asiaaximed.com
3.www.ibcrc.ir