ماجرای شگفت‌انگیز مهاجرت نئاندرتال‌های اروپایی به ایران

پریسا عباسی – این مقاله که در مجله PLOS ONE منتشر شده است، مدل‌سازی کامپیوتری است که بر اساس داده‌های باستان‌شناسی و فیزیولوژیکی موجود، پراکندگی نئاندرتال‌ها در مسیرهای فرضی شمال و جنوب دریای خزر را دنبال می‌کند. تعیین این مسیرها به معنی پتانسیل بالقوه یافتن اسرار جدید در مناطق کمتر شناخته‌شده ایران و آسیای مرکزی است، جایی که این مدل‌سازی‌ها، وجود زیستگاه‌های پارینه سنگی منحصربفرد را در آن پیش‌بینی می‌کنند.

در مطالعه ژنتیکی که قبلا توسط موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک انجام شده، به وجود «نئاندرتال‌ها در آسیای مرکزی و سیبری» اشاره شده بود. اما سوال مهم این است: این مردم چگونه به آنجا رسیده‌اند؟

نقشه برداری از مسیر پیموده شده

محققان با استفاده از نرم‌افزاد آزاد سامانه اطلاعات جغرافیایی(QGIS)، که طبقه‌بندی اطلاعات زیست جغرافیایی، با در نظر گرفتن شرایط آب‌ و هوایی گذشته است، به دنبال ساخت مدلی هستند که بتوانند مسیری که کمترین هزینه و خطر (Least-Cost-Path :LCP) را برای آنها داشته را بیابند.

مدل‌های LCP همیشه مسیر مستقیم خطی را ارائه نمی‌دهند، بلکه به دنبال مسیرهای بدون مانع و بی‌خطر هستند. درست مانند جی.پی.اس یا مسیریاب‌های ماشین‌ها که برای رساندن شما به مقصد، همیشه یک مسیر مستقیم را نشان نمی‌دهند، بلکه ممکن است شما را کمی به اطراف منحرف کنند تا از ترافیک و احتمالا شلوغی ناشی از ساخت و سازهای جاده‌ای دور بمانید. جی.پی.اس ماشین‌ها مسیر را بر اساس کوتاه‌ترین زمان لازم برای رسیدن به مقصد انتخاب می‌کنند. مدل‌های LCP نیز مسیر حرکت انسان‌ها را بر اساس شرایط آب و هوایی، در دسترس بودن منابع و مزایای زیستی و معیشتی انتخاب می‌کنند.

محققان تجزیه و تحلیل‌های LCP‌ برای مدل‌سازی مسیرهای احتمالی مهاجرت نئاندرتال‌ها را بین دو غار شناخته شده باستانی در قفقار (یکی با مواد فرهنگی به جا مانده از دوران میکوکین(Micoquian) و دیگر از دوران موستری) بررسی کردند. این دو غار در منطقه آلتای روسیه قرار دارند. بررسی این دو مجموعه از مواد فرهنگی نشان دهنده تفاوت ابزار و مصنوعات در این دو مکان است (که توسط کوه‌های مرتفع میکوکین در مسیر شمال و کوه‌های موستری در مسیر جنوب قرار دارند ) و احتمالا نشان دهنده مهاجرت دو تبار متمایز از نئاندرتال‌ها به داخل و خارج از منطقه است.

(لازم به ذکر است مواد فرهنگی یا فرهنگ مادی، دست‌ساخته‌ها و بوم‌ساخته‌هایی، مانند اشیاء و معماری، و بقایای مادی از یک جامعهٔ کهن است. باستان‌شناسان و انسان‌شناسان از فرهنگ مادی برای شناخت رفتارها، هنجارها، و آیین‌های مردمان باستانی بهره می‌برند.)

محققان با استفاده و دانلود اطلاعات از سایت PaleoClim.org و منابع اطلاعاتی دیگر، به دنبال مناطقی گشتند که کمترین نوسانات آب و هوایی را تجربه کرده و به احتمال زیاد محیطی امن و پایدار برای گیاهان و جانوان بوده است. آنها تحقیقات خود را بر مسیر جنوبی دریای خزر متمرکز کردند؛ زیرا این منطقه در مقایسه با سایر نقاط به دلیل معتدل بودن و رطوبت هوا، منطقه‌ای ایده‌آل برای گسترش زندگی و استقرار بوده است.

از آنجایی که این مسیر برای خروج از اروپا عالی بوده، می‌تواند دروازه‌ای مناسب برای مهاجرت انسان‌های مدرن کنونی(هوموساپینس‌ها) که از آفریقا و از مسیر سرزمین شام سفر می‌کرده‌اند، بوده باشد. و این احتمال وجود دارد که بتواند محل یک استقرار فرهنگی مهم، بین دو گونه انسان‌ها باشد.

نئاندرتال ها، برای چند صد هزار سال، مدرن‌ترین انسان‌های اروپا بودند. آنها در غارها آثار هنری خلق می‌کردند، از بیماران خود مراقبت می‌کردند، توانسته‌ بودند از آتش برای تولید گرما و پخت و پز استفاده کنند، و بعنوان موجوداتی که در راس هرم شکارچیان بودند، موفق به انجام بزرگترین شکارها شدند. همچنین آنها گسترده‌ترین گونه از انسان‌ها در زمان خود بودند. گستردگی آنها از دورترین نقاط غرب و شمال اروپا تا جنوب فلسطین بود و از شرق تا آسیای مرکزی و سیبری گسترش پیدا کرده بودند. چیزی که ما با مطالعه تاریخ ژنوم خود می‌دانیم، این است که انسان‌های مدرن کنونی چندین بار و در مکان‌های مختلف با نئاندرتال‌ها در هم آمیختند و تاریخ نئاندرتال‌ها را به بخش بزرگی از داستان ما تبدیل کردند.

منبع: phys

۵۸۵۸