ماجرای پرحاشیه افتتاحیه فرودگاه امام خمینی چه بود؟

عصراسلام: گلایه‌های حسن روحانی از مخالفان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران تمامی ندارد؛ آنقدر که حسن روحانی در دیدار امروز خود با مسئولان وزارت راه و شهرسازی به سال‌های قبل و زمانی که فرودگاه امام خمینی افتتاح می‌شد اشاره‌ای کرد و گفت: زمان ساخت فرودگاه امام یک سرمایه‌گذار اعلام کرد تمامی فازهای فرودگاه را در عرض دوسال انجام می‌دهد، یک وزیری گفت نمی‌گذاریم چنین کاری صورت گیرد،‌ زیرا در سالن‌های ترانزیت باید روسری سر کنند، آن زمان گفتیم مشکل روسری را حل می‌کنیم اما قبول نکردند.

روحانی با یادآوری خاطرات آن زمان گفته که برخی می‌گفتند «فرودگاه امام را خودمان درست می‌کنیم چرا یک خارجی بیاید!؟» چطور می‌شود که یک مربی فوتبال از خارج می‌تواند بیاید و تیم ملی ما را هدایت کند، اما یک سرمایه‌گذار نمی‌تواند بیاید؟ که اگر آمده بود بیست سال پیش فرودگاه امام ساخته شده بود و امروز اندر خم یک کوچه نبودیم.

طرح ساخت فرودگاه امام خمینی به دهه ۴۰ برمی‌گردد. پیشنهاد ساخت این فرودگاه در سال ۱۳۴۶ از سوی سازمان ایکائو مطرح شد تا از ظرفیت تراتزیتی ایران در بخش مسافر و بار بین کشور‌های اروپا و آسیا استفاده شود که در نهایت در همان سال‌ها ساخت این فرودگاه با عنوان «فرودگاه آریامهر» به تصویب دولت وقت رسید اما این طرح تا دهه ۷۰ شمسی به نتیجه نرسید.

در دهه ۷۰ و به ویژه در دولت اصلاحات پروژه ساخت فرودگاه دوباره از سر گرفته شد، اما این بار با حواشی‌ای همراه بود که بازتاب بین المللی اسفناکی برای ایران داشت.

ماجرا از این قرار بود که در مناقصه‌ای که از سوی وزارت راه و شهرسازی برای تعیین پیمانکار پروژه ساخت فرودگاه امام برگزار شد، شرکت ترکیه‌ای – اتریشی «تاو» مسئول بخش‌های کترینگ و هندلینگ فرودگاه برنده و انتخاب شد.

در اردیبهشت ۱۳۸۳ فاز اول از فرودگاه با حضور وزیر راه و ترابری وقت و مقامات داخلی و خارجی به افتتاح رسید. اما این مراسم با حواشی‌ای همراه بود که در سطح بین‌المللی بازتاب داشت. در این مراسم نیرو‌های نظامی وارد فرودگاه شدند و مانع از گشایش و فرود اولین هواپیما بر باند آن شدند و دومین هواپیمایی که قصد فرود در این فرودگاه را داشت به سمت اصفهان هدایت کردند. این موضوع در نهایت منجر به لغو قرارداد با شرکت تاو و استیضاح و در نهایت برکناری «احمد خرم» وزیر راه و ترابری وقت شد.

احمد خرم وزیر وقت راه و ترابری جزییات این حادثه را شرح داده و حضور نیرو‌های نظامی در روز افتتاحیه فرودگاه امام در اردیبهشت ۸۳ را یک حضور ناگهانی خوانده است.

او در وصف وقایع آن روز گفته: «چند روز قبل اعلام کرده بودند به دلیل مشکلات امنیتی نباید فرودگاه افتتاح شود. حرف آن‌ها هم مربوط به شرکت ترکیه‌ای تاو بود. برای حل این مشکل ما تمام مراحل قانونی را انجام دادیم و حتی شرکت ترک را از فرودگاه خارج کردیم و به صورت مکتوب هم اعلام کردیم هیچ فرد ترکی در فرودگاه حضور ندارد. فرمانده سپاه فرودگاه‌ها هم تایید کرد که عوامل شرکت ترک در فرودگاه امام نیستند، ولی علی رغم این اعلام بازهم اقدام به بستن فرودگاه کردند.»

متاسفانه برخورد‌ها ادامه پیدا کرد. وقتی هواپیما نشست، آمدند و اجازه پهلوگیری هواپیما به پلکان را نمی‌دادند. یک ساعت و نیم طول کشید تا مسافران خارج شوند. هواپیما پهلوگرفته بود، درب هواپیما را باز نمی‌کردند، باز هم رفتم و خواهش کردم و بعد از نیم ساعت التماس اجازه خروج مسافران را صادر کردند. متاسفانه در همان پرواز وزیر فرهنگ و ارشاد عمان هم حضور داشت. با ایشان برخورد بسیار بدی صورت گرفت به طوری که از دستشویی فرودگاه ایشان را بیرون کشیدند و به یک اتاق بردند. بعد از ماجرا من ده دقیقه از ایشان عذرخواهی می‌کردم. ساعت سه بعد از ظهر همان روز هواپیمای جمهوری اسلامی از دوبی به سمت فرودگاه امام می‌آمد. قرار بود این هواپیما در فرودگاه بنشیند که اعلام کردند دیگر اجازه نمی‌دهیم و فرودگاه باید تعطیل شود. خلبان پرواز فرودگاه جایگزین را اصفهان اعلام کرده بود.

روز افتتاح هواپیمای اماراتی چندین دور بالای سر فرودگاه گشت. شخصا از فرمانده سپاه فرودگاه‌ها خواهش کردم باند را باز کنند. به آن‌ها گفتم عدم فرود این هواپیما برای کشور و آبروی بین‌المللی ما بد است. بالاخره اجازه دادند این اولین و آخرین پرواز باشد. البته آقای خاتمی ورود پیدا کردند و اجازه را گرفتند.

هواپیما بالای سر فرودگاه آمد و قصد نشستن داشت که یک فانتوم و یک میگ ۲۹ بالای سر این هواپیما رفتند. جنگنده‌ها به هواپیمای مسافری اعلام کردند اجازه نشستن ندارد. تمامی این مکالمات را ما در برج مراقب می‌شنیدیم. خلبان سوال کرد که چه باید بکند که ما گفتیم برود به اصفهان. این جنگنده‌ها برای اطمینان تا اصفهان هواپیما را اسکورت کردند. اینقدر این ماجرا سرو صدا ایجاد کرد که تا مدت‌ها موج‌های منفی آن به سمت کشور می‌آمد.»

این حادثه از زاویه دید رییس وقت ستاد کل نیرو‌های مسلح ایران نیز بازگو شده است. استدلال سپاه در بستن این فرودگاه ظاهرا این بوده که اتباع خارجی نباید در اداره آن نقشی داشته باشند. ولی مقامات وزارت راه که مسئولیت فرودگاه‌های کشور با آنهاست، این اظهارات را بهانه می‌دانستند.

سردار فیروزآبادی رییس وقت ستاد کل نیرو‌های مسلح درباره این ماجرا گفته «آقای خرم در ماجرای افتتاح فرودگاه امام آمده بود برای اینکه تز‌های آقای هاشمی رفسنجانی مبنی بر اینکه غربی‌ها را راه بدهیم و آن‌ها را در امور دخالت دهیم و راه‌ها را باز کنیم، چند طرح سخت استکباری را با مسئولیت خود در وزارت راه قبول کرده بود که اجرا کند.

آقای خرم رفت و با ترک‌ها هماهنگ کرد تا کترینگ فرودگاه امام را به آن‌ها بدهد. یعنی ترک‌ها بیایند اینجا برای ما لباس بشویند، آب جوش بگذارند و وسایل را جابجا کنند و از طرفی با اماراتی‌ها هماهنگ کرد تا در این فرودگاه هواپیما بنشانند. یعنی ما یک فرودگاه داریم به اسم امام خمینی حالا آب جوش و چایی آن را خارجی حاضر کند و کف آن را خارجی تی بکشد. مگر در ایران آدم نیست و مردم بیکار آمادگی این کار‌ها را ندارند؟

آقای دکتر خرم آن روز کلی هزینه کرده بود که همه رسانه‌ها بیایند آنجا و او هم هواپیمای اماراتی را در فرودگاه امام بنشاند و آن را افتتاح کند یعنی چیزی که وقت افتتاحش نیست، افتتاح کنند و پای ترکیه و امارات را به آنجا باز کند.

طبیعی بود که این حرکت کاملا ضد امنیتی است و ما با آن مخالف بودیم و اعلام کردیم که اجازه نمی‌دهیم فرودگاه امام، پیش از تکمیل و اخذ تایید امنیتی افتتاح شود؛ لذا من به فرمانده ارتش که در آن زمان مرحوم سلیمی بود، گفتم که این هواپیمای اماراتی که می‌خواهد در فرودگاه امام بنشیند را هدایتش کنید تا در فرودگاه مهرآباد یا یک فرودگاه دیگر بنشیند. ایشان هم به نیروی هوایی دستور داد و آن هواپیما را هدایت کردند و به اصفهان رفت.

بعد جوسازی کردند و کار را به حضرت آقا کشاندند. یعنی دولت شکایتش را پیش رهبری برد. ایشان هم من را خواستند و پرسیدند چرا دستور دادی هواپیمای نظامی بلند شود؟ عرض کردم آقا این وظیفه ذاتی ما بود و ماجرا را برای ایشان توضیح دادم. بعد از آن آقا فرمودند: بسیار خب و دیگر دور آن موضوع را خط کشیدند. موضوع فرودگاه امام، قضیه یک فرودگاه ساده یا اختلاف دو سازمان نبود، فرهنگ انقلاب در خطر بود که خنثی شد و ضرری هم به مملکت نرسید.»

در هفته‌های اخیر این دومین بار است که مساله محدودیت‌های استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی به صدر اخبار راه پیدا میکند. لزوم استفاده از تجربه و نیروی سرمایه گذار خارجی، در جریان انتخاب شهردار تهران، به وسیله‌ای برای حمله به پیروز حناچی تبدیل شد.

حناچی در یکی از سخنرانی‌های خود از بهره برداری از نیروی مدیران خارجی در امر شهرسازی دفاع کرده و آن را با استخدام یک مربی خارجی برای تیم ملی مقایسه کرده بود. برخی جریان‌ها و رسانه‌های منتسب به نهاد‌های نظامی حملات سنگینی را علیه شهردار تهران آغاز کردند.