۱۳۹۶/۰۸/۰۷
–
۳۰۸۲ بازدید
چه کاری میتوان انجام داد که همیشه محبت امام حسین درقلب انسان باشد؟
پاسخ: قبل از هر چیز خوب است در مورد محبت توضیح مختصرى بیان کنیم .
الف ) تعریف محبّت :
حب یعنى ، رغبت و میل انسان به چیزى . اگر این میل باطنى و رغبت دل به چیزى شدید و قوى شود ، آن را عشق مى نامند .
محبت یک نوع جذب و انجذابى است که ملاک آن ملایمتى است که آن موجود با محبوب خود دارد به بیان دیگر ، محبّت در حقیقت حالتى است که در دل یک موجود ذى شعور نسبت به چیزى که با وجود او ملایمتى و با تمایلات و خواسته هاى او تناسبى داشته باشد ، پدید مى آید ، ( نگا : اخلاق در قرآن ، آیه الله مصباح یزدى ، ج اوّل ، صص 359 – 360 ) .
ب ) اهمیت محبت به ائمه ع از منظر قرآن
خداوند متعال خطاب به پیامبر عظیم الشأن خود در سوره الشورى آیه 23 میفرماید : قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ ( بگو : « من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى کنم جز دوست داشتن نزدیکانم ( اهل بیتم ) و هر کس کار نیکى انجام دهد ، بر نیکى اش مى افزاییم چرا که خداوند آمرزنده و سپاسگزار است . )
آیا کارى والاتر و با عظمت تر از رسالت هست ؟ آیا کارى سخت تر و با مسئولیت تر از رسالت وجود دارد ؟ اگر تعیین مزد این کار را بر عهده ما انسانها بگذارند حاظریم تا چه مقدار هزینه کنیم ؟ به نظر شما هزینه نجات انسانها از گمراهى و ذلالت چه مقدار است ؟ خداوند متعال که خود به اهمیت کار انبیاء بهتر از هر کس دیگر واقف است مى فرماید : مزد پیامبر من محبت و دوست داشتن خاندان اوست . همانطور که مى دانید پرداخت مزد نیز از واجبات است لذا واجب است که خاندان پیامبر ص را دوست داشته باشیم .
شناخت خاندان پیامبر ص :
در روایتى پیرامون آیه بالا آمده است : لما نزلت قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى قالوا : یا رسول اللَّه ! من قرابتک ؟ من هؤلاء الذین وجبت علینا مودتهم ؟ قال : على و فاطمه و ابناهما ( علیهم السلام ) و قالها ثلاثا : ( هنگامى که آیه قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى نازل شد اصحاب عرض کردند اى رسول خدا ! خویشاوندان تو که مودت و دوست داشتن آنها بر ما واجب است کیانند ؟ فرمود : على و فاطمه و دو فرزند آن دو ( حسن و حسین ) ، و این سخن را سه بار تکرار فرمود . ( مجمع البیان جلد 9 صفحه 29 )
لذا تمام احادیثى که در شأن خاندان رسول الله ص و ائمه ع بیان شده است در مورد امام حسین ع نیز صادق است و بکار برده مى شود .
ج ) راه رسیدن به محبت اهل بیت و امام حسین ع
راه کلى تقویت رابطه عاطفى و محبت آمیز با اهل بیت ( ع ) انس است . انسان از انس است و به هر چیزى که انس پیدا کند ، به آن علاقه مند مى گردد و سپس در صورت فقدان آن چیز اندوهگین خواهد شد و ممکن است شدت علاقه به گونه اى باشد که برایش اشک بریزد و گریه کند . راه انس گرفتن نیز ارتباط است . رابطه و پیوند خود را با اهل بیت و امام حسین ( ع ) قوى نمایید و در مجالس آنان شرکت کنید و به زیارت آنان بروید و پیوند روزانه داشته باشید ، به تدریج انس خواهید گرفت و انس زمینه محبت و رابطه عاطفى قوى تر را ایجاد خواهد کرد و چه بسا که این عاطفه به عمل بیانجامد و آدمى در پیروى از ایشان کامل گردد .
براى نیل به انس با اهل بیت دو راه وجود دارد که هر دو ملازم یکدیگر است : نظرى و عملى .
راه نظرى محبّت موجودى است که در دامان معرفت و شناسایى ، پرورش مى یابد و هنگامى که معرفت حاصل شود ، کشش به سوى محبوب و شکل گرفتن طبق روش او نیز حتمى خواهد بود . از این رو نخستین قدم در ایجاد محبّت و نیل به مقام دوستى با اهل بیت علیهم السلام ، شناخت آنان است . براى شناخت سه راه وجود دارد : . 1 مطالعه تاریخ زندگانى آنان . 2 مطالعه و تفکر در سخنان ایشان . 3 شناخت خدا ( با شناخت حضرت حق و صفات او مى توانیم بفهمیم که اهل بیت ع که متصف به اوصاف و اسماى الهى اند ، چه ویژگى هایى دارند ) .
راه عملى در این راه نیز چند روش اساسى وجود دارد : 1 – اطاعت از اهل بیت ( ع ) : اگر کسى شناخت لازم و کافى به اهل بیت ( ع ) پیدا کرد ، اطاعت از آنان را بر خود لازم مى داند ولى گاهى شناخت در آن حد بالا نیست در این صورت چه بسا نسبت به اوامر آنان عصیان شود . عصیان هم به هر اندازه باشد ، به همان اندازه کدورت و بغض مى آورد . کدورت و بغض هم ، ضد صفا و حب است . پس هر اندازه نسبت به اوامر آنان عصیان شود ، به همان اندازه بغض و کدورت نسبت به آنان در دل ایجاد مى شود و برعکس هر اندازه نسبت به اوامر آنان اطاعت شود ، به همان اندازه حب و صفاى به آنان دل را فرا مى گیرد . امام رضا ( ع ) مى فرماید : اللهم انى اسئلک . . . العمل الذى یبلغنى حبک . . . الها ! از تو آن عملى را مسألت مى کنم که حب خودت را به من برساند . ( میزان الحکمه ، ح 3093 )
بنابراین یکى از راه هاى عملى وصول به حب ، اصل عمل و طاعت عملى از دستورات ائمه ع است کما اینکه حضرت على ( علیه السلام ) فرموده است : انا مع رسول الله ( ص ) و معى عترتى على الحوض ، فمن ارادنا فلیأخذ بقولنا ولیعمل بعلمنا . . . من با رسول الله ( ص ) در حالى که عترت من هم با من هستند بر حوض ( کوثر ) اشراف داریم . پس هر کس ما را مى خواهد هم باید گفتار ما را بگیرد و هم عمل ما را عمل کند . . . ( بحار الأنوار ج 10 ص 103 ) .
. 2 رابطه و پیوند داشتن زیارت آنان در حرم هاى پاکشان و یاد کردن ایشان از دور و نزدیک ، موجب ایجاد محبّت مى شود . آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا در زیارت عاشورا بیش از دویست مرتبه سلام به محضر امام حسین ع داده مى شود ؟ تمام این سلامها براى این است که رابطه و پیوند بیشتر شود سلام به معنى طلب سلامتى و سالم بودن و سالم ماندن شخص سلام شونده از جانب سلام کننده است . سلام علاوه بر امان رفتارى ، افکار سلام شونده را نیز در بر مى گیرد یعنى اى حسین ع من به گونه اى عمل و رفتار مى کنم که کوچکترین خدشه اى به افکار شما از جانب من وارد نشود و گویى در مسیر شما و اعتلاى هدف شما رفتار مى کنم . این گونه سلام کردن است که محبت آفرین است و این مستلزم شناختى کامل از سلام شونده است ، که در بالا راه رسیدن به شناخت را بیان کردیم .
اینکه بر زیارت اهل بیت علیهم السلام این همه ثواب مترتب بوده و این همه به آن توصیه شده است براى این است که با آنان رابطه پیدا شود . وقتى رابطه پیدا شد ، تشبّه پدید مى آید و وقتى تشبّه پدیدار گشت ، عشق و محبّت به حدّ عالى خود مى رسد . ( آیین مهر ورزى ، ص 121 – 127 )
. 3 توسل با معرفت : در سایه شناخت امام مى فهمیم همه چیزمان به او وابسته است . واسطه فیض و کمال و همه چیزمان امام مى باشد براى آشنایى بیشتر ترجمه زیارت جامعه کبیره را مطالعه کنید . اگر توسل بعد از شناخت و با حال همراه باشد ، نسیم عاشقانه اى است که حب را در دل بیش از پیش مى پروراند .
. 4 تولى و تبرى : دو اصلى که با حب اهل بیت ( ع ) تأثیر متقابل دارند یعنى ، حب اهل بیت ( ع ) ، تولى و دوستى با دوستان خدا و آنان ، و تبرى و بى زارى از دشمنان خدا و آنان را مى آورد و تولى و تبرى هم محبت اهل بیت ( ع ) را در پى دارد .
فضیلت زیارت و گریه بر امام حسین ع :
البته روایات در این باب بسیار فراوان است که ما بعضى از این روایات را از جهت اهمیت موضوع بیان مى کنیم .
امام باقر ع به نقل از پدر بزرگوارشان امام زین العابدین ( ع ) مى فرمایند : هر مؤمنى که دیدگانش براى کشته شدن حسین ع اشک بریزد ، تا آنجا که بر گونه اش روانه شود ، خداوند غرفه هایى در بهشت براى او اختصاص مى دهد که سالهاى بسیارى در آنها سکونت کند ، و خداوند او را در مقام صدّیقین جاى دهد . ( لهوف ص 27 )
و همچنین از ائمه ع نقل شده است که : من بکى و أبکى واحداً فله الجنّه و من تباکى فله الجنّه ( کسى که در مصیبت ما بگرید و یک نفر را بگریاند اهل بهشت است و همچنین کسى که حالت گریه به خود گیرد بهشت از آن اوست . ( لهوف ص 27 )
قَالَ الرِّضَا ع مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا فَبَکَى وَ أَبْکَى لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِى الْعُیُونُ ( امام رضا ع فرمودند : کسى که مصائب ما را بیان کند و به سبب آن بگرید و دیگران را بگریاند ، چشمانش در روزى که چشمها گریان است ( قیامت ) ، نمى گرید . ( وسائل الشیعه ج 14 ص 595 )
روایت شده است : مَنْ ذُکِرَ الْحُسَیْنُ عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ مِنَ الدَّمْعِ مِقْدَارُ جَنَاحِ ذُبَابٍ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اللَّهِ وَ لَمْ یَرْضَ لَهُ بِدُونِ الْجَنَّهِ ( هر گاه نزد کسى از امام حسین ع یاد شود و به اندازه بال مگسى از چشمانش اشک خارج شود ، ثواب آن اشک نزد خداوند است و خداوند بهشت را به واسطه آن اشک بر وى واجب مى کند . ( وسائل الشیعه ج 14 ص 595 )
قَالَ مَا مِنْ أَحَدٍ قَالَ فِى الْحُسَیْنِ ع شِعْراً فَبَکَى وَ أَبْکَى بِهِ إِلَّا أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ الْجَنَّهَ وَ غَفَرَ لَهُ ( از امام صادق ع نقل شده است : کسى که در رساى امام حسین ع شعر بخواند و به سبب آن بگرید و بگریاند خداوند بهشت را بر او واجب کرده و گناهانش را مى بخشد . وسائل الشیعه ج : 14 ص : 594 (
و وارد شده است در حق گریه کننده ، که در وقت مردنش چنان شاد مى شود که آن شادى در دلش تا روز قیامت باقیست . ( بحار الانوار ج 44 ص 290 )
قال ابو عبدالله وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُحْشَرُ إِلَّا وَ عَیْنَاهُ بَاکِیَهٌ إِلَّا الْبَاکِینَ عَلَى جَدِّى فَإِنَّهُ یُحْشَرُ وَ عَیْنُهُ قَرِیرَهٌ وَ الْبِشَارَهُ تَلْقَاهُ وَ السُّرُورُ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلْقُ فِى الْفَزَعِ وَ هُمْ آمِنُون ( از امام صادق ع روایت شده است : گریه بر امام حسین ع سبب ستر و عزت و سبکى بار است و در حق گریه کننده وارد است که چون از قبر بر آید سرور از صورتش ظاهر باشد و ملائکه به استقبالش آیند و بشارتش دهند به ثواب اللهى . بحار الانوار ج 45 ص 207 )
عن أبى عبد الله ع : من زار الحسین یوم عاشوراء وجبت له الجنه ( از امام صادق ع روایت شده است هر کس روز عاشورا امام حسین ع را زیارت کند بهشت بر او واجب مى شود . کامل الزیارات ص 173 )
و همچنین از امام صادق ع نقل شده است که هر کس از منزلش خارج شود به قصد زیارت امام حسین ع اگر پیاده باشد خداوند در برابر هر قدمش یک حسنه به او مى دهد و گناهانش را محو مى کند و اگر هم سواره باشد در برابر هر مسافت حسنه اى به او داده مى شود ، و اگر از زیارت انصراف دهد خداوند ملکى را به سویش مى فرستد تا سلام رسول خدا را به او برساند و به او بشارت مى دهد که عملت را از سر گیر که خداوند تو را بخشید . ( ثواب الأعمال ص 91 ثواب من زار قبر الحسین ع )
روایت شده است : إِنَّ زِیَارَهَ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ زِیَارَهَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ زِیَارَهَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ حَجَّهً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص ( همانا ثواب زیارت قبر رسول خدا ص و زیارت قبور شهداى در راه خدا و زیارت قبر امام حسین ع همچون ثواب حج در رکاب رسول خداست . الکافى ج 4 ص 548 باب زیاره النبى )
أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ زِیَارَهُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ عِشْرِینَ حَجَّهً وَ أَفْضَلُ وَ مِنْ عِشْرِینَ عُمْرَهً وَ حَجَّهً ( امام صادق ع فرمودند : زیارت قبر امام حسین ع برابر است با بیست حج واجب و حتى بیش از بیست حج مستحب و واجب فضیلت دارد . الکافى ج 4 ص 580 باب فضل زیاره أبى عبد الله الحسین ع )
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ خَمْسِینَ حَجَّهً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص ( از امام صادق ع نقل شده است که ثواب زیارت امام حسین ع برابر است با پنجاه حج واجب ، که در رکاب رسول خدا ص بجا آورده شود . وسائل الشیعه ج 14 ص 454 )
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ فِى جِوَارِ نَبِیِّهِ وَ جِوَارِ عَلِىٍّ وَ فَاطِمَهَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ ع ( از امام صادق ع روایت شده است : هر کس که دوست دارد در کنار پیامبر ص و على و فاطمه ع باشد به زیارت امام حسین ع برود . وسائل الشیعه ج 14 ص 425 )
أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّهِ قَالَتْ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أُمَّ سَعِیدٍ تَزُورِینَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ ع قَالَتْ قُلْتُ نَعَمْ ( قَالَ یَا أُمَّ سَعِیدٍ ) زُورِیهِ فَإِنَّ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ وَاجِبَهٌ عَلَى الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ ( ام سعید از امام صادق ع نقل مى کند که حضرت به من فرمود : به زیارت قبر امام حسین ع برو که زیارت قبر امام حسین ع بر هر زن و مردى واجب است . وسائل الشیعه ج 14 ص 437 )
عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع فِى حَدِیثٍ قَالَ مَنْ کَانَ لَنَا مُحِبّاً فَلْیَرْغَبْ فِى زِیَارَهِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع فَمَنْ کَانَ لِلْحُسَیْنِ ع مُحِبّاً زَوَّاراً عَرَفْنَاهُ بِالْحُبِّ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهِ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحُسَیْنِ ع زَوَّاراً کَانَ نَاقِصَ الْإِیمَانِ ( از امام باقر ع روایت شده است : کسى که ما اهل بیت را دوست دارد به زیارت قبر امام حسین ع برود و زائرى که محب امام حسین ع باشد مورد عنایت ما اهل بیت است و این زائر اهل بهشت مى باشد و شخصى که به زیارت امام حسین ع نرود ناقص الایمان است . وسائل الشیعه ج 14 ص 432 )
اگر انسان میل به زیارت و شرکت در مراسمات حضرت اباعبدالله ع پیدا کرد باید بداند که دلش نرم و آثار محبت نمایان شده است . باید فرصت را غنیمت شمرد و در جلب محبت کوشش کند . همانطور که در حدیث بالا امام باقر ع فرمودند زائر حسین ع مورد عنایت و لطف تمامى ائمه و در صدر آنها خود سیدالشهدا ع قرار دارد ، چه عنایتى از این بالاتر که انسان در جایى که دلش شکسته و امامان نیز به او نظر لطف دارند محبت اهل بیت به خصوص محبت سیدالشهدا ع را طلب کند . تا بدینوسیله از منازل سخت قیامت گذر کرده و در جوار حضرت سیدالشهدا ع منزل گزیند .
برکاتى که در شرکت در مجالس اباعبدالله ع وجود دارد انسان را همانند منجنیقى به بالا و جلو پرتاب مى کند و به طى سیر و سلوک مسیرهاى اخلاقى سرعت دو چندان مى دهد . بعضى از آثار و برکات این مجالس به قرار زیر است .
فضیلت مجالس عزادارى براى امام حسین ع :
اول : آنکه مصلاى خداوند است یعنى محل صلوات بر بندگان است .
دوم : ملائکه در آن مجالس حاضر مى شوند .
سوم : شخص به دعاى پیغمبر خدا و ائمه هدى فائز مى شود .
چهارم : آنکه حضرت سید الشهدا با آنان مکالمه نماید و آنها را مورد محبت قرار دهد .
پنجم : مانند عرفات ، مشعرالحرام و حطیم است .
ششم : مطاف بیت الله است و همچنین خاموش کننده آتش هاست . ( الخصائص الحسینیه ص 85 )
در پایان ذکر چند نکته ضرورى مى نماید :
اول : قرآن و اهل بیت علیهم السلام از هم جدا شدنى نیستند و محبت هر یک به تنهایى سودمند نخواهد بود رَسُولِ خدا ( صل الله علیه و آله ) فرمودند : إِنِّى تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِى أَحَدُهُمَا أَعْظَمُ مِنَ الْآخَرِ وَ هُوَ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِى أَهْلُ بَیْتِى لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَخْلُفُونِّى فِى عِتْرَتِى پیامبر اکرم ص فرمودند من میان شما دو چیز گران بها میگذارم که اگر بعد از من به آنها چنگ بزنید ، گمراه نخواهید شد . یکى از دیگرى بزرگتر است و آن کتاب خدا است که ریسمان آویخته از آسمان به زمین است و دیگرى عترت من ( اهل بیتم ) که از یک دیگر جدا نمى شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند دقت کنید چگونه با اهل بیت من رفتار میکنید . ( بحار الأنوار ج 23 ص 108 ) .
بنابراین فکر اینکه محبت به اهل بیت ع به تنهایى کافیست تا انسان را از شقاوت و بدبختى نجات دهد فکر اشتباهى است . حضرت فرمودند یکى از آن دو بزرگتر است و آن کتاب خداست پس شرط اصلى جهت ورود و قبول محبت اهل بیت ع اطاعت از خداوند و عمل به فرامین کتاب اللهى مى باشد .
دوم : در محبت اهل بیت علیهم السلام ، باید از یکسونگرى ، پرهیز داشت . آمیختن محبت به عمل ، کاراصلى ما است . محبت ، در صورتى که ناب و عمیق باشد ، دوست و دوستدار را همرنگ وهمراه مى سازد . محبت چه به خدا باشد ، یا پیامبر ص ، یا امامان ع یا هر شخص دیگر ، اگر واقعى باشد ، انسان را از مخالفت و ناراضى ساختن محبوب و کارى که برخلاف خواسته ، میل و رضاى او باشد ، بازمى دارد . اگر در عین ادعاى عشق و دوستى ، کارى کنیم که دوست را برنجاند ، عاشق و دوستدار نیستیم ، بلکه یک مدعى هستیم که دلیلى بر اثبات ادعا نداریم .
امام صادق علیه السلام در حدیثى خطاب به مفضل ، ضمن دسته بندى شیعیان نسبت به محبت اهل بیت ع مى فرماید : گروهى ما را دوست دارند ، سخن ما را حفظ مى کنند ، فرمان ما را پیروى مى کنند و با کار ما مخالفت نمى کنند . اینان از مایند و ما از آنانیم . ( وفرقه احبونا و حفظوا قولنا واطاعوا امرنا ولم یخالفوافعلنا ، فاولئک منا و نحن منهم ) . ( تحف العقول ، ص 514 ) .
امام صادق ( ع ) در روایتى دیگر مى فرماید : ما اساس هر خوبى و خیر هستیم و هرچه نیکى است از فروع ماست و در شمار نیکى هاست : توحید و نماز و روزه و خشم فرو خوردن و خطاکار را بخشیدن ، دلجویى از فقیران و رعایت حال همسایگان و اعتراف به فضل صاحبان فضل و دشمنان ما ریشه و اصل هر شر و بدى هستند و هرچه پلیدى است از شاخه هاى آنهاست و دروغ و بخل و سخن چینى ، قطع رحم ، رباخورى ، تعدى به مال یتیمان ، زنا و سرقت و ارتکاب هرگونه خطا و تبهکارى از آنها ناشى مى گردد . پس دروغ گفته است کسى که پنداشته است با ماست در حالى که به گواهى اعمال زشتش وابسته به غیر ماست . ( روضه کافى ، ج 8 ص 242 ) .
حدیثى از امام رضاعلیه السلام گویاى همین نکته است . نه عمل صالح و تلاش در عبادت را به اتکاى محبت اهل بیت علیهم السلام رهاکنید و نه محبت و دوستى اهل بیت علیهم السلام و تسلیم آنان بودن را به اتکاى عبادت ، چرا که هیچ کدام بدون دیگرى پذیرفته نیست . ( لاتدعوا العمل الصالح والاجتهاد فى العباده اتکالا على حب آل محمد ولاتدعوا حب آل محمد والتسلیم لامرهم اتکالاعلى العباده ، فانه لایقبل احدهما دون الاخر بحار الانوار ، ج 75 ، ص 347 ) . على علیه السلام فرمود : هر که ما را دوست بدارد ، باید مثل ما عمل کند و پرهیزکارى را همچون جامه و پوشش ( جلباب ) خود قرار دهد . من احبنا فلیعمل بعملنا ولیتجلبب الورع .
درباره حب عملى , امام محمد باقر ( ع ) مى فرمایند : اى جابر از طرف من به شیعه من سلام برسان و به آنها اعلام کن که هیچ قرابت و خویشاوندى بین ما و خداى عزوجل نیست و فقط با طاعت و بندگى به درگاه الهى تقرب جسته مى شود اى جابر هرکس اطاعت خدا را کند و ( همراه آن ) به ما محبت ورزد ، دوست و محب ما مى باشد و هرکس معصیت خدا را کند حب ما برایش نافع نمى باشد ( لازم به یادآورى است معصیت هاى اتفاقى که بعدش توبه هم باشد – باعث نمى شود که حب اهل بیت ( ع ) سودى نبخشد . ) . یا جابر بلغ شیعتى عنى السلام و اعلمهم انه لا قرابه بینا و بین الله عزوجل و لا یتقرب الیه الابالطاعه یا جابر من اطاع الله و احبنا فهو ولینا و من عصى الله لم ینفعه حبنا . ( بحار الأنوار ج 68 ص 179 )
سوم : نباید پنداشت که جریان محبت از طرف محبان نسبت به خاندان نبوت و امامت یک جریان یک سویه است . بیش و پیش از اینکه ما به ایشان ارادت بورزیم و محبت خویش را نثار آنها نماییم ، ائمه معصومین ع به شیعیان و علاقه مندان خود عنایت دارند و همواره اهل محبت و ولایت را مورد لطف وافر خود قرار مى دهند . به طورکلى محبت یک علاقه دو طرفه است ، تا محبت طرف مقابل در حق ما وجود نداشته باشد راه شناخت براى ما باز نخواهد شد . شناخت سیره و روش معصومین ع عنایتى است که باید از جانب خود آنها به انسان داده شود ، وچه محبتى از این بالاتر که انسان توفیق شناخت مولا و امامش را پیدا کند .
تا که از جانب دلدار نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد .
رابطه محبت آمیز میان شیعیان و اهل بیت ( ع ) هم یک رابطه طرفینى است و به همین دلیل هم بسیار موثر ، سازنده و کارگشا مى باشد . این رابطه باعث آن شده است که اهل ولایت و محبت ، در تمام زندگى و چالش هاى فرا روى خود ، دست توسل به دامن رهبران معصوم ع و صاحبان ولایت و محبت بزنند ، چشم به شفاعت آن پاکان بدوزند و همواره از فیض وجود و عنایت ایشان برخوردار باشند .
امیدواریم در راه کسب شناخت ، ثابت قدم بوده و به درجات بالاى معرفت نایل آیید . واین نکته را همیشه مد نظر داشته باشید که :
در ره منزل لیلى که خطرهاست در آن شرط اول قدم آن است که عاشق باشى .
الف ) تعریف محبّت :
حب یعنى ، رغبت و میل انسان به چیزى . اگر این میل باطنى و رغبت دل به چیزى شدید و قوى شود ، آن را عشق مى نامند .
محبت یک نوع جذب و انجذابى است که ملاک آن ملایمتى است که آن موجود با محبوب خود دارد به بیان دیگر ، محبّت در حقیقت حالتى است که در دل یک موجود ذى شعور نسبت به چیزى که با وجود او ملایمتى و با تمایلات و خواسته هاى او تناسبى داشته باشد ، پدید مى آید ، ( نگا : اخلاق در قرآن ، آیه الله مصباح یزدى ، ج اوّل ، صص 359 – 360 ) .
ب ) اهمیت محبت به ائمه ع از منظر قرآن
خداوند متعال خطاب به پیامبر عظیم الشأن خود در سوره الشورى آیه 23 میفرماید : قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ ( بگو : « من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى کنم جز دوست داشتن نزدیکانم ( اهل بیتم ) و هر کس کار نیکى انجام دهد ، بر نیکى اش مى افزاییم چرا که خداوند آمرزنده و سپاسگزار است . )
آیا کارى والاتر و با عظمت تر از رسالت هست ؟ آیا کارى سخت تر و با مسئولیت تر از رسالت وجود دارد ؟ اگر تعیین مزد این کار را بر عهده ما انسانها بگذارند حاظریم تا چه مقدار هزینه کنیم ؟ به نظر شما هزینه نجات انسانها از گمراهى و ذلالت چه مقدار است ؟ خداوند متعال که خود به اهمیت کار انبیاء بهتر از هر کس دیگر واقف است مى فرماید : مزد پیامبر من محبت و دوست داشتن خاندان اوست . همانطور که مى دانید پرداخت مزد نیز از واجبات است لذا واجب است که خاندان پیامبر ص را دوست داشته باشیم .
شناخت خاندان پیامبر ص :
در روایتى پیرامون آیه بالا آمده است : لما نزلت قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى قالوا : یا رسول اللَّه ! من قرابتک ؟ من هؤلاء الذین وجبت علینا مودتهم ؟ قال : على و فاطمه و ابناهما ( علیهم السلام ) و قالها ثلاثا : ( هنگامى که آیه قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِى الْقُرْبى نازل شد اصحاب عرض کردند اى رسول خدا ! خویشاوندان تو که مودت و دوست داشتن آنها بر ما واجب است کیانند ؟ فرمود : على و فاطمه و دو فرزند آن دو ( حسن و حسین ) ، و این سخن را سه بار تکرار فرمود . ( مجمع البیان جلد 9 صفحه 29 )
لذا تمام احادیثى که در شأن خاندان رسول الله ص و ائمه ع بیان شده است در مورد امام حسین ع نیز صادق است و بکار برده مى شود .
ج ) راه رسیدن به محبت اهل بیت و امام حسین ع
راه کلى تقویت رابطه عاطفى و محبت آمیز با اهل بیت ( ع ) انس است . انسان از انس است و به هر چیزى که انس پیدا کند ، به آن علاقه مند مى گردد و سپس در صورت فقدان آن چیز اندوهگین خواهد شد و ممکن است شدت علاقه به گونه اى باشد که برایش اشک بریزد و گریه کند . راه انس گرفتن نیز ارتباط است . رابطه و پیوند خود را با اهل بیت و امام حسین ( ع ) قوى نمایید و در مجالس آنان شرکت کنید و به زیارت آنان بروید و پیوند روزانه داشته باشید ، به تدریج انس خواهید گرفت و انس زمینه محبت و رابطه عاطفى قوى تر را ایجاد خواهد کرد و چه بسا که این عاطفه به عمل بیانجامد و آدمى در پیروى از ایشان کامل گردد .
براى نیل به انس با اهل بیت دو راه وجود دارد که هر دو ملازم یکدیگر است : نظرى و عملى .
راه نظرى محبّت موجودى است که در دامان معرفت و شناسایى ، پرورش مى یابد و هنگامى که معرفت حاصل شود ، کشش به سوى محبوب و شکل گرفتن طبق روش او نیز حتمى خواهد بود . از این رو نخستین قدم در ایجاد محبّت و نیل به مقام دوستى با اهل بیت علیهم السلام ، شناخت آنان است . براى شناخت سه راه وجود دارد : . 1 مطالعه تاریخ زندگانى آنان . 2 مطالعه و تفکر در سخنان ایشان . 3 شناخت خدا ( با شناخت حضرت حق و صفات او مى توانیم بفهمیم که اهل بیت ع که متصف به اوصاف و اسماى الهى اند ، چه ویژگى هایى دارند ) .
راه عملى در این راه نیز چند روش اساسى وجود دارد : 1 – اطاعت از اهل بیت ( ع ) : اگر کسى شناخت لازم و کافى به اهل بیت ( ع ) پیدا کرد ، اطاعت از آنان را بر خود لازم مى داند ولى گاهى شناخت در آن حد بالا نیست در این صورت چه بسا نسبت به اوامر آنان عصیان شود . عصیان هم به هر اندازه باشد ، به همان اندازه کدورت و بغض مى آورد . کدورت و بغض هم ، ضد صفا و حب است . پس هر اندازه نسبت به اوامر آنان عصیان شود ، به همان اندازه بغض و کدورت نسبت به آنان در دل ایجاد مى شود و برعکس هر اندازه نسبت به اوامر آنان اطاعت شود ، به همان اندازه حب و صفاى به آنان دل را فرا مى گیرد . امام رضا ( ع ) مى فرماید : اللهم انى اسئلک . . . العمل الذى یبلغنى حبک . . . الها ! از تو آن عملى را مسألت مى کنم که حب خودت را به من برساند . ( میزان الحکمه ، ح 3093 )
بنابراین یکى از راه هاى عملى وصول به حب ، اصل عمل و طاعت عملى از دستورات ائمه ع است کما اینکه حضرت على ( علیه السلام ) فرموده است : انا مع رسول الله ( ص ) و معى عترتى على الحوض ، فمن ارادنا فلیأخذ بقولنا ولیعمل بعلمنا . . . من با رسول الله ( ص ) در حالى که عترت من هم با من هستند بر حوض ( کوثر ) اشراف داریم . پس هر کس ما را مى خواهد هم باید گفتار ما را بگیرد و هم عمل ما را عمل کند . . . ( بحار الأنوار ج 10 ص 103 ) .
. 2 رابطه و پیوند داشتن زیارت آنان در حرم هاى پاکشان و یاد کردن ایشان از دور و نزدیک ، موجب ایجاد محبّت مى شود . آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چرا در زیارت عاشورا بیش از دویست مرتبه سلام به محضر امام حسین ع داده مى شود ؟ تمام این سلامها براى این است که رابطه و پیوند بیشتر شود سلام به معنى طلب سلامتى و سالم بودن و سالم ماندن شخص سلام شونده از جانب سلام کننده است . سلام علاوه بر امان رفتارى ، افکار سلام شونده را نیز در بر مى گیرد یعنى اى حسین ع من به گونه اى عمل و رفتار مى کنم که کوچکترین خدشه اى به افکار شما از جانب من وارد نشود و گویى در مسیر شما و اعتلاى هدف شما رفتار مى کنم . این گونه سلام کردن است که محبت آفرین است و این مستلزم شناختى کامل از سلام شونده است ، که در بالا راه رسیدن به شناخت را بیان کردیم .
اینکه بر زیارت اهل بیت علیهم السلام این همه ثواب مترتب بوده و این همه به آن توصیه شده است براى این است که با آنان رابطه پیدا شود . وقتى رابطه پیدا شد ، تشبّه پدید مى آید و وقتى تشبّه پدیدار گشت ، عشق و محبّت به حدّ عالى خود مى رسد . ( آیین مهر ورزى ، ص 121 – 127 )
. 3 توسل با معرفت : در سایه شناخت امام مى فهمیم همه چیزمان به او وابسته است . واسطه فیض و کمال و همه چیزمان امام مى باشد براى آشنایى بیشتر ترجمه زیارت جامعه کبیره را مطالعه کنید . اگر توسل بعد از شناخت و با حال همراه باشد ، نسیم عاشقانه اى است که حب را در دل بیش از پیش مى پروراند .
. 4 تولى و تبرى : دو اصلى که با حب اهل بیت ( ع ) تأثیر متقابل دارند یعنى ، حب اهل بیت ( ع ) ، تولى و دوستى با دوستان خدا و آنان ، و تبرى و بى زارى از دشمنان خدا و آنان را مى آورد و تولى و تبرى هم محبت اهل بیت ( ع ) را در پى دارد .
فضیلت زیارت و گریه بر امام حسین ع :
البته روایات در این باب بسیار فراوان است که ما بعضى از این روایات را از جهت اهمیت موضوع بیان مى کنیم .
امام باقر ع به نقل از پدر بزرگوارشان امام زین العابدین ( ع ) مى فرمایند : هر مؤمنى که دیدگانش براى کشته شدن حسین ع اشک بریزد ، تا آنجا که بر گونه اش روانه شود ، خداوند غرفه هایى در بهشت براى او اختصاص مى دهد که سالهاى بسیارى در آنها سکونت کند ، و خداوند او را در مقام صدّیقین جاى دهد . ( لهوف ص 27 )
و همچنین از ائمه ع نقل شده است که : من بکى و أبکى واحداً فله الجنّه و من تباکى فله الجنّه ( کسى که در مصیبت ما بگرید و یک نفر را بگریاند اهل بهشت است و همچنین کسى که حالت گریه به خود گیرد بهشت از آن اوست . ( لهوف ص 27 )
قَالَ الرِّضَا ع مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا فَبَکَى وَ أَبْکَى لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِى الْعُیُونُ ( امام رضا ع فرمودند : کسى که مصائب ما را بیان کند و به سبب آن بگرید و دیگران را بگریاند ، چشمانش در روزى که چشمها گریان است ( قیامت ) ، نمى گرید . ( وسائل الشیعه ج 14 ص 595 )
روایت شده است : مَنْ ذُکِرَ الْحُسَیْنُ عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ مِنَ الدَّمْعِ مِقْدَارُ جَنَاحِ ذُبَابٍ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اللَّهِ وَ لَمْ یَرْضَ لَهُ بِدُونِ الْجَنَّهِ ( هر گاه نزد کسى از امام حسین ع یاد شود و به اندازه بال مگسى از چشمانش اشک خارج شود ، ثواب آن اشک نزد خداوند است و خداوند بهشت را به واسطه آن اشک بر وى واجب مى کند . ( وسائل الشیعه ج 14 ص 595 )
قَالَ مَا مِنْ أَحَدٍ قَالَ فِى الْحُسَیْنِ ع شِعْراً فَبَکَى وَ أَبْکَى بِهِ إِلَّا أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ الْجَنَّهَ وَ غَفَرَ لَهُ ( از امام صادق ع نقل شده است : کسى که در رساى امام حسین ع شعر بخواند و به سبب آن بگرید و بگریاند خداوند بهشت را بر او واجب کرده و گناهانش را مى بخشد . وسائل الشیعه ج : 14 ص : 594 (
و وارد شده است در حق گریه کننده ، که در وقت مردنش چنان شاد مى شود که آن شادى در دلش تا روز قیامت باقیست . ( بحار الانوار ج 44 ص 290 )
قال ابو عبدالله وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُحْشَرُ إِلَّا وَ عَیْنَاهُ بَاکِیَهٌ إِلَّا الْبَاکِینَ عَلَى جَدِّى فَإِنَّهُ یُحْشَرُ وَ عَیْنُهُ قَرِیرَهٌ وَ الْبِشَارَهُ تَلْقَاهُ وَ السُّرُورُ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلْقُ فِى الْفَزَعِ وَ هُمْ آمِنُون ( از امام صادق ع روایت شده است : گریه بر امام حسین ع سبب ستر و عزت و سبکى بار است و در حق گریه کننده وارد است که چون از قبر بر آید سرور از صورتش ظاهر باشد و ملائکه به استقبالش آیند و بشارتش دهند به ثواب اللهى . بحار الانوار ج 45 ص 207 )
عن أبى عبد الله ع : من زار الحسین یوم عاشوراء وجبت له الجنه ( از امام صادق ع روایت شده است هر کس روز عاشورا امام حسین ع را زیارت کند بهشت بر او واجب مى شود . کامل الزیارات ص 173 )
و همچنین از امام صادق ع نقل شده است که هر کس از منزلش خارج شود به قصد زیارت امام حسین ع اگر پیاده باشد خداوند در برابر هر قدمش یک حسنه به او مى دهد و گناهانش را محو مى کند و اگر هم سواره باشد در برابر هر مسافت حسنه اى به او داده مى شود ، و اگر از زیارت انصراف دهد خداوند ملکى را به سویش مى فرستد تا سلام رسول خدا را به او برساند و به او بشارت مى دهد که عملت را از سر گیر که خداوند تو را بخشید . ( ثواب الأعمال ص 91 ثواب من زار قبر الحسین ع )
روایت شده است : إِنَّ زِیَارَهَ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ زِیَارَهَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ زِیَارَهَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ حَجَّهً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص ( همانا ثواب زیارت قبر رسول خدا ص و زیارت قبور شهداى در راه خدا و زیارت قبر امام حسین ع همچون ثواب حج در رکاب رسول خداست . الکافى ج 4 ص 548 باب زیاره النبى )
أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ زِیَارَهُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ عِشْرِینَ حَجَّهً وَ أَفْضَلُ وَ مِنْ عِشْرِینَ عُمْرَهً وَ حَجَّهً ( امام صادق ع فرمودند : زیارت قبر امام حسین ع برابر است با بیست حج واجب و حتى بیش از بیست حج مستحب و واجب فضیلت دارد . الکافى ج 4 ص 580 باب فضل زیاره أبى عبد الله الحسین ع )
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ خَمْسِینَ حَجَّهً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص ( از امام صادق ع نقل شده است که ثواب زیارت امام حسین ع برابر است با پنجاه حج واجب ، که در رکاب رسول خدا ص بجا آورده شود . وسائل الشیعه ج 14 ص 454 )
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ فِى جِوَارِ نَبِیِّهِ وَ جِوَارِ عَلِىٍّ وَ فَاطِمَهَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ ع ( از امام صادق ع روایت شده است : هر کس که دوست دارد در کنار پیامبر ص و على و فاطمه ع باشد به زیارت امام حسین ع برود . وسائل الشیعه ج 14 ص 425 )
أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّهِ قَالَتْ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أُمَّ سَعِیدٍ تَزُورِینَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ ع قَالَتْ قُلْتُ نَعَمْ ( قَالَ یَا أُمَّ سَعِیدٍ ) زُورِیهِ فَإِنَّ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ وَاجِبَهٌ عَلَى الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ ( ام سعید از امام صادق ع نقل مى کند که حضرت به من فرمود : به زیارت قبر امام حسین ع برو که زیارت قبر امام حسین ع بر هر زن و مردى واجب است . وسائل الشیعه ج 14 ص 437 )
عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع فِى حَدِیثٍ قَالَ مَنْ کَانَ لَنَا مُحِبّاً فَلْیَرْغَبْ فِى زِیَارَهِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع فَمَنْ کَانَ لِلْحُسَیْنِ ع مُحِبّاً زَوَّاراً عَرَفْنَاهُ بِالْحُبِّ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّهِ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحُسَیْنِ ع زَوَّاراً کَانَ نَاقِصَ الْإِیمَانِ ( از امام باقر ع روایت شده است : کسى که ما اهل بیت را دوست دارد به زیارت قبر امام حسین ع برود و زائرى که محب امام حسین ع باشد مورد عنایت ما اهل بیت است و این زائر اهل بهشت مى باشد و شخصى که به زیارت امام حسین ع نرود ناقص الایمان است . وسائل الشیعه ج 14 ص 432 )
اگر انسان میل به زیارت و شرکت در مراسمات حضرت اباعبدالله ع پیدا کرد باید بداند که دلش نرم و آثار محبت نمایان شده است . باید فرصت را غنیمت شمرد و در جلب محبت کوشش کند . همانطور که در حدیث بالا امام باقر ع فرمودند زائر حسین ع مورد عنایت و لطف تمامى ائمه و در صدر آنها خود سیدالشهدا ع قرار دارد ، چه عنایتى از این بالاتر که انسان در جایى که دلش شکسته و امامان نیز به او نظر لطف دارند محبت اهل بیت به خصوص محبت سیدالشهدا ع را طلب کند . تا بدینوسیله از منازل سخت قیامت گذر کرده و در جوار حضرت سیدالشهدا ع منزل گزیند .
برکاتى که در شرکت در مجالس اباعبدالله ع وجود دارد انسان را همانند منجنیقى به بالا و جلو پرتاب مى کند و به طى سیر و سلوک مسیرهاى اخلاقى سرعت دو چندان مى دهد . بعضى از آثار و برکات این مجالس به قرار زیر است .
فضیلت مجالس عزادارى براى امام حسین ع :
اول : آنکه مصلاى خداوند است یعنى محل صلوات بر بندگان است .
دوم : ملائکه در آن مجالس حاضر مى شوند .
سوم : شخص به دعاى پیغمبر خدا و ائمه هدى فائز مى شود .
چهارم : آنکه حضرت سید الشهدا با آنان مکالمه نماید و آنها را مورد محبت قرار دهد .
پنجم : مانند عرفات ، مشعرالحرام و حطیم است .
ششم : مطاف بیت الله است و همچنین خاموش کننده آتش هاست . ( الخصائص الحسینیه ص 85 )
در پایان ذکر چند نکته ضرورى مى نماید :
اول : قرآن و اهل بیت علیهم السلام از هم جدا شدنى نیستند و محبت هر یک به تنهایى سودمند نخواهد بود رَسُولِ خدا ( صل الله علیه و آله ) فرمودند : إِنِّى تَارِکٌ فِیکُمْ ثَقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِى أَحَدُهُمَا أَعْظَمُ مِنَ الْآخَرِ وَ هُوَ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِى أَهْلُ بَیْتِى لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَىَّ الْحَوْضَ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَخْلُفُونِّى فِى عِتْرَتِى پیامبر اکرم ص فرمودند من میان شما دو چیز گران بها میگذارم که اگر بعد از من به آنها چنگ بزنید ، گمراه نخواهید شد . یکى از دیگرى بزرگتر است و آن کتاب خدا است که ریسمان آویخته از آسمان به زمین است و دیگرى عترت من ( اهل بیتم ) که از یک دیگر جدا نمى شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند دقت کنید چگونه با اهل بیت من رفتار میکنید . ( بحار الأنوار ج 23 ص 108 ) .
بنابراین فکر اینکه محبت به اهل بیت ع به تنهایى کافیست تا انسان را از شقاوت و بدبختى نجات دهد فکر اشتباهى است . حضرت فرمودند یکى از آن دو بزرگتر است و آن کتاب خداست پس شرط اصلى جهت ورود و قبول محبت اهل بیت ع اطاعت از خداوند و عمل به فرامین کتاب اللهى مى باشد .
دوم : در محبت اهل بیت علیهم السلام ، باید از یکسونگرى ، پرهیز داشت . آمیختن محبت به عمل ، کاراصلى ما است . محبت ، در صورتى که ناب و عمیق باشد ، دوست و دوستدار را همرنگ وهمراه مى سازد . محبت چه به خدا باشد ، یا پیامبر ص ، یا امامان ع یا هر شخص دیگر ، اگر واقعى باشد ، انسان را از مخالفت و ناراضى ساختن محبوب و کارى که برخلاف خواسته ، میل و رضاى او باشد ، بازمى دارد . اگر در عین ادعاى عشق و دوستى ، کارى کنیم که دوست را برنجاند ، عاشق و دوستدار نیستیم ، بلکه یک مدعى هستیم که دلیلى بر اثبات ادعا نداریم .
امام صادق علیه السلام در حدیثى خطاب به مفضل ، ضمن دسته بندى شیعیان نسبت به محبت اهل بیت ع مى فرماید : گروهى ما را دوست دارند ، سخن ما را حفظ مى کنند ، فرمان ما را پیروى مى کنند و با کار ما مخالفت نمى کنند . اینان از مایند و ما از آنانیم . ( وفرقه احبونا و حفظوا قولنا واطاعوا امرنا ولم یخالفوافعلنا ، فاولئک منا و نحن منهم ) . ( تحف العقول ، ص 514 ) .
امام صادق ( ع ) در روایتى دیگر مى فرماید : ما اساس هر خوبى و خیر هستیم و هرچه نیکى است از فروع ماست و در شمار نیکى هاست : توحید و نماز و روزه و خشم فرو خوردن و خطاکار را بخشیدن ، دلجویى از فقیران و رعایت حال همسایگان و اعتراف به فضل صاحبان فضل و دشمنان ما ریشه و اصل هر شر و بدى هستند و هرچه پلیدى است از شاخه هاى آنهاست و دروغ و بخل و سخن چینى ، قطع رحم ، رباخورى ، تعدى به مال یتیمان ، زنا و سرقت و ارتکاب هرگونه خطا و تبهکارى از آنها ناشى مى گردد . پس دروغ گفته است کسى که پنداشته است با ماست در حالى که به گواهى اعمال زشتش وابسته به غیر ماست . ( روضه کافى ، ج 8 ص 242 ) .
حدیثى از امام رضاعلیه السلام گویاى همین نکته است . نه عمل صالح و تلاش در عبادت را به اتکاى محبت اهل بیت علیهم السلام رهاکنید و نه محبت و دوستى اهل بیت علیهم السلام و تسلیم آنان بودن را به اتکاى عبادت ، چرا که هیچ کدام بدون دیگرى پذیرفته نیست . ( لاتدعوا العمل الصالح والاجتهاد فى العباده اتکالا على حب آل محمد ولاتدعوا حب آل محمد والتسلیم لامرهم اتکالاعلى العباده ، فانه لایقبل احدهما دون الاخر بحار الانوار ، ج 75 ، ص 347 ) . على علیه السلام فرمود : هر که ما را دوست بدارد ، باید مثل ما عمل کند و پرهیزکارى را همچون جامه و پوشش ( جلباب ) خود قرار دهد . من احبنا فلیعمل بعملنا ولیتجلبب الورع .
درباره حب عملى , امام محمد باقر ( ع ) مى فرمایند : اى جابر از طرف من به شیعه من سلام برسان و به آنها اعلام کن که هیچ قرابت و خویشاوندى بین ما و خداى عزوجل نیست و فقط با طاعت و بندگى به درگاه الهى تقرب جسته مى شود اى جابر هرکس اطاعت خدا را کند و ( همراه آن ) به ما محبت ورزد ، دوست و محب ما مى باشد و هرکس معصیت خدا را کند حب ما برایش نافع نمى باشد ( لازم به یادآورى است معصیت هاى اتفاقى که بعدش توبه هم باشد – باعث نمى شود که حب اهل بیت ( ع ) سودى نبخشد . ) . یا جابر بلغ شیعتى عنى السلام و اعلمهم انه لا قرابه بینا و بین الله عزوجل و لا یتقرب الیه الابالطاعه یا جابر من اطاع الله و احبنا فهو ولینا و من عصى الله لم ینفعه حبنا . ( بحار الأنوار ج 68 ص 179 )
سوم : نباید پنداشت که جریان محبت از طرف محبان نسبت به خاندان نبوت و امامت یک جریان یک سویه است . بیش و پیش از اینکه ما به ایشان ارادت بورزیم و محبت خویش را نثار آنها نماییم ، ائمه معصومین ع به شیعیان و علاقه مندان خود عنایت دارند و همواره اهل محبت و ولایت را مورد لطف وافر خود قرار مى دهند . به طورکلى محبت یک علاقه دو طرفه است ، تا محبت طرف مقابل در حق ما وجود نداشته باشد راه شناخت براى ما باز نخواهد شد . شناخت سیره و روش معصومین ع عنایتى است که باید از جانب خود آنها به انسان داده شود ، وچه محبتى از این بالاتر که انسان توفیق شناخت مولا و امامش را پیدا کند .
تا که از جانب دلدار نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد .
رابطه محبت آمیز میان شیعیان و اهل بیت ( ع ) هم یک رابطه طرفینى است و به همین دلیل هم بسیار موثر ، سازنده و کارگشا مى باشد . این رابطه باعث آن شده است که اهل ولایت و محبت ، در تمام زندگى و چالش هاى فرا روى خود ، دست توسل به دامن رهبران معصوم ع و صاحبان ولایت و محبت بزنند ، چشم به شفاعت آن پاکان بدوزند و همواره از فیض وجود و عنایت ایشان برخوردار باشند .
امیدواریم در راه کسب شناخت ، ثابت قدم بوده و به درجات بالاى معرفت نایل آیید . واین نکته را همیشه مد نظر داشته باشید که :
در ره منزل لیلى که خطرهاست در آن شرط اول قدم آن است که عاشق باشى .