مدتی است که دعاهایم بسیار زود مستجاب می شود از کجا بفهمم این استجابت دلیل نزدیکی به خداوند است یا نتیجه گناهانم و خداوند برای نشنیدن صدای من دعایم را مستجاب نموده است؟

اگر با تامل و برسی و مراقبه اعمال و رفتار و برنامه زندگی خود به این نتیجه رسیدیدکه توفیق یافته اید بنده خوب خدا باشید و تا آن جا که ممکن است عملکرد شما بر طبق خواست خدا و دستورات او بوده امیدوار باشید که مورد لطف و او قرار گرفته اید و از عنایات الهی بهره مند هستید . البته در روایات سفارش شده که مومن باید به نفس خود بدبین باشد و به خود و اعمال و رفتار خود خوش بین نباشد زیرا نفس انسان فریب کار است و گاه امور را برای او وارونه جلوه می دهد ؛ عمل خوب را بد و زیبا و عمل بد را زیبا و آراسته جلوه می دهد و امر را بر انسان مشتبه می سازد . بدبینی به نفس باعث می گردد که انسان دائما مواظب مکر و حیله نفس و چگونگی اعمال و اخلاق خود باشد و دردرست انجام دادن آن و رعایت اخلاص در آن دقت نماید . اما از طرف دیگر از ویژگی های انسان مومن این است که به خداوند حسن ظن داشته باشد و به او خوش بین باشد و به لطف و عنایت او نسبت به خود امیدوار باشد . روشن است که بین این دو موضوع منافاتی نیست زیرا انسان مومن در عین حال که به خود و عمل خود بدگمان و بدبین است به لطف و کرم خدایش خوش گمان و امیدوار است و این همان قرار داشتن مومن میان خوف و رجا و حرکت کردن او با دو بال بیم و امید است .
ر. ک : معراج السعاده ، ملا احمد نراقی ، بخش خوف و رجا