طول سه هفته گذشته،افکار عمومی داخلی و رسانه های خارجی به صورت کم سابقه ای بر موضوع اولین حضور رییس دولت یازدهم در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و گفتگوی ایشان با جامعه جهانی متمرکز بود.

این رویداد مهم پس از سخنرانی رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا در صبح نخستین روز شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل صورت پذیرفت و بعد از ظهر همان روز به وقت نیویورک نیز دکتر حسن روحانی در این تریبون جهانی سخنرانی کرد.

اقبال کم نظیر مردم ایران به این رویداد که تا پاسی از شب پخش مستقیم آن را از رسانه های تصویری پیگیری کردند در کنار بازتاب های گسترده رسانه ای سخنرانی ریاست محترم جمهوری نشان می دهد که این سفر و دستاوردهای آن به عنوان فصل جدیدی در اقدامات راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی مورد توجه و تحلیل داخلی وجهانی قرار گرفته است.

اما زمینه ها، اهداف و دستاوردهای گام اول دولت تدبیر و امید در حوزه تعامل سازنده با جهان شامل موارد زیر است:

۱- هوشمندی، تیزبینی،زمان شناسی و درایت رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه تعیین راهبرد وهدایت فرآیند قدرت سازی وبهره گیری از آن در عرصه تعاملات خارجی و تامین منافع ملی، واقعیتی است که دوست و دشمن به آن اذعان داشته و همواره از آن به عنوان یکی از درخشان ترین جنبه های شخصیتی ایشان نام می برند.

تاریخ نزدیک به ربع قرن رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و گذر موفق کشور از گردنه های سخت و چالش های شکننده داخلی و خارجی نیز گواه صادقی بر این مدعاست.

اما این ظرفیت ارزشمند زمانی توانسته است به صورت صددرصد تبدیل به دستاورد ملموس در حوزه منافع ملی شود که کارگزاران اجرایی کشور نیز در مقام ایفای وظایف حرفه ای خود با شناخت کامل ملاحظات و رویکردهای مورد نظر ایشان به وظایف تخصصی خود درست عمل کرده باشند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران ادامه داده است: متاسفانه در برخی ادوار، مسئولین دستگاههای مختلف کشور با فهم ناقص یا بعضا متناقض از رویکردهای کلان رهبری، نه تنها موفق به عملیاتی کردن جنبه های اجرایی منویات ایشان نشدند و بلکه با رفتارهای غیر حرفه ای موجبات افزایش هزینه های نظام، انقلاب و رهبری را در عرصه کسب و ارتقای منافع ملی کشور فراهم کردند.

۲- فرآیند برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که با تدبیر و گفتمان واقع گرایانه رهبر معظم انقلاب و حضور با شکوه مردم قهرمان به حماسه سیاسی مبدل شد و همراه با اقدامات و مواضع ایشان طی دو ماه گذشته که تبدیل به کلید واژه های راهبردی در ادبیات سیاسی گردید را باید به عنوان بسترسازی مدبرانه به منظور ایفای نقش جدید دولت در عرصه های داخلی و خارجی مورد توجه و مداقه قرار داد.

این سرمایه گرانقدر که توشه راهبردی کم نظیری در حوزه قدرت سازی از مولفه های نرم می باشد، شرایطی را رقم زد تا دستگاههای مرتبط کشور با همفکری، همکاری و همدلی مثال زدنی بتوانند طراحی نوینی را در عرصه سازماندهی و ساماندهی فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور وبهره گیری از آن در تعاملات دیپلماتیک را به مورد اجرا بگذارند.

۳- بی شک سخنان دقیق، سنجیده و پرمحتوای ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که همراه با تبیین بدون تنازل مواضع اصولی و ارزشی نظام بود، مصداق قابل تحسین بهره گیری خردمندانه از ظرفیت های ایجاد شده از سوی رهبر معظم انقلاب در عرصه دیپلماسی بوده و گام محکم و متینی است که دستگاه اجرایی کشور در حوزه تعامل سازنده با جهان بر داشته است.

رفتار و گفتار برنامه ریزی شده ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک، حرکتی نظام مند و نه اقتضایی در مسیری نشانه گذاری شده و چارچوب مند بوده و دستاوردهای آن را نیز می بایست با محک اهداف تعیین شده از قبل مورد ارزیابی قرار داد.

۴- در آستانه سفر رییس جمهوری و پس از حضور ایشان در نیویورک، گمانه زنی های متعدد و متنوعی از سوی اصحاب قلم و تریبون در داخل و خارج از کشور پیرامون این سفر و دستاوردهای آن مطرح شده بود.

پس از سخنرانی ایشان در مجمع عمومی نیز تحلیل های گسترده ای از بیانات ایشان در رسانه های داخلی و خارجی منتشر گردید، لیکن باید از مهمترین بخش از اظهارات رییس جمهور در کنار اعلام مواضع اصولی و دائمی ایران درباره موضوعاتی چون تروریسم،اشغالگری، نظامی گری و توسعه خشونت که باید از آن به عنوان چارچوب اصلی سخنرانی یاد کرد،

اشاره هوشمندانه آقای روحانی به عزم ایران برای کاهش تنش در روابط و آمادگی جمهوری اسلامی برای مدیریت اختلافات بود. بیان این راهبرد مهم، مبین این واقعیت است که رهبران ایران در عرصه دیپلماسی، نگاهی واقع گرا داشته و به ایجاد تعادل میان واقعیت ها و مقدورات معتقد می باشند. اگرچه ادبیات متفاوت و محترمانه رییس جمهوری ایالات متحده امریکا در مورد ایران در نطق مجمع عمومی، موضوعی قابل بررسی می باشد، لیکن نمی توان انتظار داشت که کاهش اختلافات سی و چند ساله جمهوری اسلامی و ایالات متحده که پیچیدگی های قابل ملاحظه ای نیز دارد، تنها با رد و بدل کردن چند جمله غیرخصمانه و لبخندهای رایج دیپلماتیک پایان پذیرد.

بی شک دستیابی به چارچوبی واقع گرایانه، مرحله ای و مبتنی بر شرابط برد-برد، نیازمند بهره گیری از الگویی جامع و مانع است و رییس جمهوری نیز با تاکید بر ضرورت دستیابی به این الگو، از آن به عنوان مدیریت اختلافات نام برد.

شمخانی در بند آخر مقاله خود آورده است: محتوای نطق های روسای جمهوری ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نشان می دهد که برای اولین بار وزن جنبه های همگرا- هرچند در موضوعات کلی- در اظهارات دو رییس جمهوری بیشتر از جنبه های متضاد بود .

این مهم ضمن آنکه تایید کننده و اقعیتی روشن به نام وجود اختلاف در رویکردهای دو کشور می باشد، از نگاه جدید تهران و واشنگتن در بیان وجوه اشتراک -هر چند اندک- حکایت می کند.

در گفتار دو رییس جمهوری، موضوعات مشترکی چون پذیرش حقوق هسته ای ایران، تاکید بر فتوای رهبر معظم انقلاب در خصوص حرمت سلاح کشتار جمعی، نفی خشونت و افراطی گری، تعهد به دیپلماسی برای حل و رفع اختلافات و تعیین نقطه تماس برای گفتگو مورد اشاره قرار گرفت که نشانه های معنی داری از وجود زمینه های مثبت برای مدیریت اختلافات می باشد.

آقای روحانی در نیویورک به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران به صراحت بر عزم راهبردی تهران برای مدیریت اختلافات سخن گفت و تاکید کرد که صلح در دسترس است.

اینک این فرصت برای ایالات متحده آمریکا فراهم شده است که در آزمونی جهانی نشان دهد، به دیپلماسی باور دارد یا می خواهد همچنان گفتمان غالب خودرا بر لوله توپخانه ها ،لانچر موشک ها و غرش بمب افکن ها استوار کند.

(نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورایعالی امنیت ملی

،دکتر علی شمخانی, تابناک)