برای کسی که می خواهد خودسازی کند مراقبات مربوط به خواب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. درست خوابیدن و رعایت آداب مربوط به آن هم برای سلامتی بدنی و روانی انسان لازم است و هم او را برای انجام مراقبات مربوط به خودسازی آماده می کند.
نیاز بدن به خواب:
همه ما انسان ها نه تنها برای استراحت ، سلامت فکری و جسمی به خواب احتیاج داریم، بلکه ترمیم انرژی های از دست رفته و ترمیم بافت های بدن – به ویژه بافت عصبی- در خلال خواب صورت می گیرد. اگر مشکل پرخوابی ، کم خوابی و یا بدخوابی پیدا کنیم به تدریج متوجه عوارض آن در زندگی خود خواهیم شد؛ لذا شایسته است که هر فردی میزان خواب خود را با توجه به عوامل گوناگون مؤثر در آن( نوع و میزان فعالیت روزانه ،شرایط سنی و اقلیمی ,وضعیت سلامت روحی و جسمی و …) تعیین نماید.
افراد معمولا به حدود 6 تا 8 ساعت خواب در طول شبانه روز نیاز دارند که بهتر است حداقل 85درصد آن در شب و فقط 15درصد آن در روز باشد .
معمولاً کاستن از این مقدار خواب موجب افت دقت و کارآیی روزانه، خصوصاً کار فکری می شود.

انواع خواب:
در روایات چند نوع خواب معرفی شده برای هر یک اثراتی بیان شده است. تحقیقات تجربی نیز این مطالب را تأیید می‌کند.
1 – خواب غفلت : خوابیدن در مجلس پند و یادآوری و سخنرانی است.
حضرت آیت الله مجتهدی ( حفظه الله ) می فرمایند : یکی از خطباء تهران می فرمودند : همیشه شخصی را می دیدم که در جلسات متعدد پای منبر من می آید ، لذا من هم نمی توانستم مطالب تکراری را بگویم ، روزی به او گفتم : امیدوارم صحبتهای من برای شما مفید باشد ، و باعث تضییع وقتتان نباشم زیرا شما را می بینم که الحمد لله مقید به شنیدن صحبتها و احادیث این حقیر هستید ، او گفت : بله ، مدتی است که دچار بی خوابی شده ام ، و دکتر هم توصیه کرده است که سعی کن بیشتر استراحت کنی و بخوابی ، اما با این وجود خوابم نمی برد ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است که از همه جا بهتر می خوابم در آن موقع متوجه شدم که این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب . ظاهراً منبریها و وُعّاظ ، هم کار پدر را می کنند ، چون نصیحت می نمایند ، و هم کار مادر را ، چون لالائی می خوانند . آداب الطلاب ، ص349
2 – خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.
3 – خواب لعنت (فیلوله ) : خواب بعد از طلوع آفتاب است که انسان را کسل می کند .
4 – خواب عذاب (عیلوله ) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب که مذموم و بد می باشد.
در روایات از خوابیدن قبل از طلوع آفتاب ، بسیار نهی شده و مکروه است . حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ) : زمین به سوی خدا ناله و فریاد می کند از سه چیز : … خواب کردن بر آن قبل از طلوع آفتاب . حضرت صادق (علیه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و صورت را زشت می کند … و بدرستی که خداوند روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید …و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر که در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد . حلیه المتقین ، ص170
اما در چند حدیث این خواب را اجازه داده اند ؛ حضرت صادق (علیه السلام) به شخصی فرمودند که چون نماز صبح کردی و ذکر خدا ( تعقیبات) خواندی ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابی اشکالی ندارد . چنان چه در حدیث صحیح است که امام رضا (علیه السلام) به شخصی فرمود که فردا بعد از طلوع آفتاب بیا که من بعد از نماز صبح خواب می کنم .حلیه المتقین ، ص170
پس اگر کسی شب زنده داری داشته و نمازش را اول وقت خوانده، اشکالی ندارد که بعد نماز صبح کمی بخوابد تا دوباره سرحال شود و بتواند به فعالیت روزانه بپردازد.
5 – خواب راحت (قیلوله ) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است ، که مستحب است و در آن وقت اگر کسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع کننده کسالت و هضم کننده غذا است .
شخصی به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می کردی و حال ترک کرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن . چنان کرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب . حلیة المتقین ، ص170
خواب قیلوله مستحب و مخصوص نیم روز اما کوتاه است. ساختار وجودی انسان به نوعی است که در طول شبانه روز و بعد از یک دوره بیداری به استراحت و خواب نیاز دارد. هنگامی که خورشید در مغرب پنهان می گردد و تاریکی گسترده می شود، همه چیز تعطیل شده و هنگام خواب و استراحت فرا می رسد تا بدن با استراحت شبانه و تجدید نیرو دگرباره در روز به کار و فعالیت برخیزد. خداوند شب را آفرید تا انسان در آن آرامش پیدا کند. اما خوابیدن به مدت کوتاه در طول روز انکار نشده و حتی از فوایدی برخوردار است. چنین خوابی موجب تجدید قوا و بازیابی نیرو می شود. (رک: شهید دکتر پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 17، ص 153.)
6 – خواب رخصت ( خوابی که اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است.
7 – خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.
8 -خواب حیلوله : خواب بعد از ظهر یا خواب وقت ظهر است ،چون این خواب حایل و فاصل بین ظهر و نماز (ظهر) است ،حیلوله گویند . و چون تأخیر نماز از اول وقت ناپسند است ، خوابیدن در این وقت خوب نیست .
9 – خواب آخر روز یعنی هنگام غروب آفتاب خوب نیست و موجب بیماری است. (رک: پندها ی جاویدان ، ص 449 و 410)
10 – از امیر المومنین ( علیه السلام ) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین ( بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود . حلیه المتقین

عوارض پرخوابی:

تحقیقات نشان می‌دهد خواب کمتر از 3 ساعت و نیم و بیشتر از 8 ساعت و نیم، احتمال مرگ و میر را تا 15 ‌درصد افزایش می‌دهد. بنابراین کم‌خوابی و پرخوابی هر دو می‌توانند خطرساز باشند.
خواب زیاد بیماری نیست، ولی نشانه بیماری می باشد. افرادی که از نظر بدنی سالم به نظر می‌رسند و از منظر پزشکی چاق به شمار نمی‌آیند، نمی‌توانند زیاد بخوابند و حتی اگر خود نیز بخواهند نمی‌توانند خواب بیش از حد داشته باشند. افرادی که بیش از حد می‌خوابند نسبت به سایر افراد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت و چاقی قرار دارند.
تجربه نشان داده است گاهی هنگامی که بیش از حد می خوابید، نسبت به خود خشمگین می شوید که این حالت به تدریج می تواند تاثیری منفی بر عزت نفس داشته باشد. پس از خواب مفرط، احساس تجدید قوا و پر انرژی بودن نمی کنید. برعکس، کاملا خواب آلود هستید، گاهی اوقات چشم یا سرتان هم درد می کند، گیج هستید و حتی ممکن است نتوانید حواس خود را جمع کنید.
نمی‌توان به راحتی از کنار عوارض روحی پرخوابی گذشت. وقتی شما زیاد می‌خوابید بدون شک وقتی را که می‌توانستید به کار خلاقانه‌ و مفیدی اختصاص دهید، از دست داده‌اید. بنابراین زمانی که برمی‌خیزید و می‌بینید وقت خود را بیهوده در خواب گذرانده‌اید، احساس ناخوشایندی خواهید داشت.
برای مثال از دست دادن قرار ملاقاتی که مدت‌ها انتظارش را می‌کشیدید به دلیل خواب زیاد، از جمله مشکلات اجتماعی است که اصلا نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. علاوه بر این احساس ناخوشایند، احساساتی چون اضطراب، گیجی و سردرگمی هم دست از سر شما برنمی‌دارند و حتی می‌توانند تمام روزتان را خراب کند.
خواب و خورت زمرتبه ى خویش دور کرد
آنگه رسى به عشق که بى خواب و خور شوى

(شجاعی، محمد؛مقالات،ج2،ص177)
در دعای تعقیبات نماز عصر دعایی وارد شده که می فرماید : خدایا ! من از نفسی که سیر نمی شود و قلبی که خشوع ندارد و علمی که سود ندارد و نمازی که بالا نمی رود و دعایی که شنیده نمی شود به تو پناه می برم. اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لَا یَخْشَعُ وَ مِنْ عِلْمٍ لَا یَنْفَعُ وَ مِنْ صَلَاةٍ لَا تُرْفَعُ وَ مِنْ دُعَاءٍ لَا یُسْمَعُ. (بحارالأنوار 83 93 باب 40)
عبارت نفس لا تشبع در این دعا بیانگر حرص و سیری ناپذیری نفس در همه امور است و معنای وسیعی دارد که می تواند شامل پر خوابی هم باشد یعنی نفس من از خوابیدن نیز سیر نمی شود .

آثار پرخوابی در روایات:
1ـ فقر در قیامت: از حضرت رسول خدا(ص) نقل شده است : «از خواب بسیار برحذر باشید؛ زیرا خواب زیاد آدمی را در قیامت فقیر می¬کند.» (سفینة البحار و مدینة الحکم و الاثار،ج4،ص592،واژۀ«نوم»)
2ـ منفور درگاه الهی: پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «خوردن بدون گرسنگی و خواب بدون خستگی و خندۀ بدون تعجب، نزد خدا به سختی منفور است.» (نهج الفصاحة،انتشارات جاویدان، ص604،ح2119)
3ـ جلب ضرر و زیان: امیرالمؤمنین(ع) می¬فرماید: «خوردن و خواب بسیار، جان را تباه و زیان را جلب نماید.»( غررالحکم و دررالکلم، ترجمه محمد علی انصاری، ص580،ح7034)
4ـ ضایع کردن عمر: از آنجا که دنیا مزرعۀ آخرت است و آنچه را در این عالم بکاریم ثمره و نتیجه¬اش را در آن عالم خواهیم یافت با افزایش خواب، عمر -این سرمایۀ گرانقدر- را از کف داده و دست خالی گام در آن وادی می¬نهیم. امام علی(ع) می¬فرماید: «وای بر آن که به خواب رفته، که چه اندازه زیانکار است؛ هم عمرش کوتاه و هم مزدش کم است.» (همان،ص855،ح10657)
5ـ محروم شدن از نماز شب: با افزایش خواب، افراد از نماز شب که در آیات و روایات با عظمت از آن یاد شده و آثار و نتایج شگفت انگیزی برای آن بیان داشته¬اند محروم خواهد بود.
6ـ قساوت قلب: پیامبر اکرم(ص) می¬فرماید: غذایتان را با یاد خدا و نماز ذوب (هضم) کنید و پس از آن نخوابید که دلهایتان سخت شده قساوت پیدا می¬کنند. (محمدی ری شهری، دانشنامۀ احادیث پزشکی، ج2،ص104)
7ـ ایجاد روحیۀ نخوت و کسلی در جامعه: روحیات و خصلتهای بشری در مواجهه با همدیگر منتقل شده، تأثیر خود را برجای می¬گذارد.
8- فساد بدن: در روایتی از امیر مومنان ع آمده است : پر خوری و پر خوابی بدن را فاسد کرده و موجب ضرر آن می شوند .کثرة الأکل و النوم تفسدان النفس و تجلبان المضرة (غررالحکم ص 360)

عوامل مؤثر در پرخوابی:
1ـ غفلت از روز جزا: که با نگرشی نادرست از زندگی، فقط به خوشی های این دنیا بسنده کرده و بی عاری و بی قیدی و تنبلی را سرلوحۀ زندگانی خویش کرده اند و حال آنکه باید بدانند:
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
وه که بس بی خبر از غلغل چندین جرسی (حافظ)
2ـ پریشان حالی و درماندگی: کسانی که در گردونۀ زندگی کم آورده اند و راه برون رفت از آن را نمی دانند برای فراموش کردن آن مشکلات، معمولاً به خواب پناه می برند تا هر چند برای مدتی از آنها خلاصی یابند. غافل از اینکه چنین راهکاری فقط مُسَکن بوده و علاج کار نیست و همچون کبکی هستند که سر خود را زیر برف کرده است.
3ـ پرخوری: امام صادق(ع) می فرماید: «خواب بسیار، از خوردن آب بسیار ناشى مى شود،( چرا که با خوردن زیاد آب، بلغم و رطوبات در مزاج انسان بیشتر می شود که موجب خواب می گردد) و خوردن آب بسیار، از خوردن غذاى بسیار ناشی می شود.»( شرح مصباح الشریعة ،انتشارات پیام حق ، ص288)
وقتی شکم از غذا پر می شود فکر کار نمی کند و خواب آلودگی مسلط می شود؛ دل و مغز، میدان خیالات و اوهام می گردد. کسانی که به پرخوری و اختلاط زائده مبتلا هستند وهم و خیال بیشتر بر آنها استیلا یافته خواب های وحشتناک می بینند. (طب الصادق(ع)،انتشارات عطائی،چاپ دوازدهم،1370ش،ص142)
4ـ فساد مزاج و افزایش اخلاط چهارگانۀ : که سیستم بدن را به هم می زنند و موجب خواب آلودگی شخص می گردند.
5ـ رفیق خوشخواب: مصاحبت با افراد خواب آلوده باعث تأثیر اخلاق و رفتار افراد در دوستان و هم نشینان آنان می شود.
6ـ منظم نبودن زمان خواب و بیداری: وقتی کسی شب دیر می خوابد، در روز برای جبران آن نیاز به خواب زیاد دارد؛ زیرا برای جبران یک ساعت بیخوابی شب، نیاز به چندین ساعت خواب روزانه هست، از آن رو دچار پرخوابی می شود.

درمان پرخوابی:
برای کاستن از مقدار اضافی خواب خود شایسته است در اولین قدم به توصیه هاى زیر عمل کنید.
1- علل زمینه اى پرخوابى را برطرف سازید : پرخورى در شب از مهمترین عوامل پرخوابى است، سعى کنید شب ها به حداقل غذا اکتفا کنید.
2- اگر طبع شما سرد است از خوردن غذاهایى مثل ماست، بادمجان، ترشیجات و غیره که طبیعت آنها سرد است و موجب تشدید خواب آلودگى مى شود بپرهیزید . اگر طبیعت شما گرم است از غذاهایى که طبیعت گرم دارند نیز اجتناب کنید که این دسته غذاها موجب پرخوابى افراد با طبع گرم مى گردد.
3- غذا را سرشب میل کنید تا موقع خواب هضم شده باشد.
4- در صورت امکان از خواب قیلوله (قبل از ظهر) یا خواب بعد از ظهر بهره مند باشید.
5- فعالیت هاى شدید بدنى در روز با خواب آلودگى و افزایش خواب همراهند و گریزى از آنها نیست، لذا اگر این نوع فعالیت هاى شما زیاد است آنها را تعدیل کنید. همچنین عدم تحرک و ترک ورزش روزانه باعث اجتماع رطوبت در بدن و خواب آلودگی می شود. بنابراین تحرک بدنی از ضرورت های زندگی یک جوان در سن و سال شماست.
6- ترک هر عادتی زمان بر است و شایسته آن است که به تدریج عمل گردد، لذا با برنامه ریزى دقیق سعى کنید به تدریج از میزان خواب خود بکاهید. جدولى تنظیم کنید که به مدت یکماه از طول خواب خود یک ساعت کم کنید. هر 5 روز 10 دقیقه (5 دقیقه از ابتدا و 5 دقیقه از انتها) از خواب خود بکاهید و در 5 روز بعد این مقدار را دوبرابر کنید تا ظرف 30 روز 60 دقیقه از خواب شما کاسته شده باشد و به اصطلاح عادت شکنى تدریجى داشته باشید. بعد از یک ماه اگر باز هم مدت خواب شما زیاد است به همین ترتیب از طول آن بکاهید. در عین حال میزان کاهش نباید از حد مورد نیاز بدن افزون تر شود.
7- با اطرافیان خود قرار بگذارید که اگر سر ساعت مورد نظر از خواب بر نخواستید به هر صورت ممکن شما را بیدار سازند .
8- یکی از دلایلی که ممکن است خواب صبحگاهی شما ادامه یابد این است که احساس نمی کنید وظیفه ای بر دوش شما است و در واقع کاری ندارید که بخواهید زود و یا دیر برخواستن از رختخواب برای شما تفاوت داشته باشد ؛ لذا توصیه می گردد مسئولیت آماده کردن صبحانه برای اعضای خانواده را به عهده بگیرید تا از این طریق انگیزه شما برای برخواستن از رختخواب افزایش یابد .
9- یکی دیگر ا ز عواملی که باعث می گردد انسان به خوابش ادامه دهد دمای محیط است ؛ لذا هر وقت که از خواب بیدار شدید از رختخواب خود به درآیید و از گرمای فضای اتاق خواب به وسیله باز کردن پنجره و … بکاهید .به حیاط رفته و مقداری حرکات کششی انجام دهید .
10- جهت پایبندی به تصمیم خود برای خود برنامه تشویق و تنبیه بگذارید به عنوان مثال با خود عهد ببندید که هرگاه سر ساعت مورد نظر از رختخواب بیرون نیامدید ، برنامه تلویزیونی مورد علاقه را که هر روز دنبال می کنید تماشا ننمایید .لطفاً در این مورد بر خود سخت بگیرید تا طبعتان به برنامه جدید زندگی عادت نماید.

برخی از مهم ترین آداب خواب:
1 خوردن شام سبک
در پندار بسیاری از مردم، شام نخوردن موجب سلامتی و پرهیز از چاقی می شود در حالی که عکس آن صادق است. در سخنان پیشوایان دین، خوردن شام مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. از جمله امام صادق(ع) می فرماید: «اساس خرابی بدن نخوردن شام است. اول خراب البدن ترک العشاء.( جامع الاحادیث، حدیث 43731) و در حدیث نبوی آمده است: «شام بخورید، هر چند یک خرمای خشک باشد زیرا نخوردن شام باعث پیری و سالخوردگی می شود. تعشوا ولو بکفّ من حشف فان ترک العشاء مهرمة.( همان، حدیث 43738)
بنابراین جمله معروف «صبحانه ات را تنها بخور، ناهارت را با دوستت و شامت را بده دشمنت» عبارت درستی نیست و شما بهتر است شام تان را هم با دوست تان میل کنید.
2 اعتدال در خوردن:
اگر زیاد غذا بخورید متابولیسم بدن سرعت می گیرد، سیستم هضم سخت تر می شود و در نتیجه موقع خواب، مرتب در رختخواب غلت می زنید.( 150 نکته برای خواب راحت، پاول ویلسون، ترجمه سپیده خلیلی، ص21)
پرخوری علاوه بر آنکه موجب بدخوابی می گردد، رویاهای پریشان را نیز بوجود می آورد. در حدیثی از حضرت علی(ع) نقل شده است که: «کسی که با شکم پر و سنگین بخوابد رویاهای غیر واقعی می بیند.»( رویا از نظر دین و روانشناسی، ص173) بنابراین زیاد خوردن و نخوردن هر دو دشمن سلامتی و خواب سالم هستند.
3 مسواک زدن
تمیزی دهان و دندان می تواند زمینه ساز خواب راحت تری گردد. شاید این حدیث نبوی که فرمودند: «مسواک زدن باعث حضور فرشتگان می شود.»( موسوعة احادیث طیبه، حدیث62) بی ارتباط با خواب راحت نباشد. زیرا خواب های پریشان کار شیاطین اند اما حضور فرشتگان موجب اطمینان دل و بهره مندی از الطاف الهی می شود.
امام باقر(ع) با توجه به برکات مسواک می فرماید: «اگر مردم از فواید مسواک با خبر بودند، آن شب ها با خود به بستر می بردند.»( همان، حدیث604)
4 تخلیه مثانه قبل از خواب
حضرت علی(ع) در توصیه به فرزند بزرگوارش امام مجتبی(ع) چهار عمل را موجب بی نیاز شدن از طبیب و طبابت می داند که رفتن به دستشویی قبل از خواب از جمله آن چهار عمل است.»( همان، حدیث66)
وجود مواد زائد و سموم در بدن می تواند موجب پریشانی خواب ها شود ضمن آنکه ممکن است خواب را قطع نموده و ما را مجبور به تخلیه مثانه نماید که این خود عاملی برای بدخوابی محسوب می شود.
5 وضو گرفتن
اگر شبی را با وضو بخوابید و اثر آن را در راحت خوابیدن تان تجربه کنید، شاید دیگر این کار را ترک نکنید. ثواب های زیادی که برای وضوی قبل از خواب بیان شده خود نشانه تأثیر معنوی وضو در روح و روان فرد است که می تواند خوابی خوش را برای او به دنبال داشته باشد در حدیث نبوی آمده است که: «هر کس شب را با وضو بخوابد گویا همه شب را به عبادت پرداخته است.»( بحارالانوار، ج76، ص181)
نیز از امام صادق روایت است که: «هر کس شب را با وضو به بستر رود و بخوابد، در حالی می خوابد که بستر او مسجد و عبادتگاه اوست.»( همان، ص182) از مضمون احادیث مربوطه برمی آید که با وضو خوابیدن همچون عبادت کردن در مسجد موجب ارتقای روح مؤمن و بهره مندی بیشتر او از الطاف الهی می شود.
6 پناه بردن به قرآن و اذکار سفارش شده
انس گرفتن با خدای بزرگ تنها راه نجات بندگان ضعیف از وسوسه، نگرانی، ترس و اضطراب و دیگر موانع راحت خوابیدن است پناه بردن به دامان قرآن و اذکار متبرکه بهترین راه ایجاد انس و الفت با خداوند است.
وجود اذکار فراوان و سور مختلف قرآنی، برای شما این امکان را فراهم می کند که براساس سلیقه و میل باطنی خودتان یکی را انتخاب نموده و از طریق آن پلی به سوی آسمان بسازید. از مشهورترین ذکرها برای آرامش یافتن در بستر سوره ناس و فلق و آیة الکرسی است. از امام باقر(ع) روایت شده که «هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند.»( همان، ص195)
7 رعایت زمان خواب
شب به طور طبیعی بهترین موقعیت را برای خواب فراهم کرده است. هیچ خوابی جبران نخوابیدن در شب را نمی کند. طی آزمایش هایی که در یک آزمایشگاه مجهز در آلمان بر روی خواب روزانه پرستاران شبکار صورت گرفت، مشخص شد که خواب روز و خواب شب تفاوت های مهمی با هم دارند. خواب روز گرچه خواب عمیقی هم باشد، همیشه شخص را ناخودآگاه به کمبود استراحت مبتلا می سازد و تکرار ترک خواب شبانه، نوعی خستگی مزمن و مفرط را به وجود می آورد. حتی اگر تمام ویژگی های شب را در محیط خواب مان در روز ایجاد کنیم باز هم خوابمان کیفیت خواب شب را نخواهد داشت.( برای خواب بهتر، اقتباس از ص42)
اغلب افراد عادت دارند در روز هم یکی دو ساعتی را بخوابند. این امکان برای بانوان خانه دار بیشتر فراهم است. اگر بخواهیم بهترین زمان را برای خواب روز انتخاب کنیم، خواب قبل از ظهر یعنی حدود یکی دو ساعت قبل از اذان ظهر پسندیده و مطلوب است که از آن به قیلوله تعبیر می شود.
چنانچه طبق برنامه عرضه شده از سوی دین مقدس اسلام از سر شب تا اذان صبح بخوابیم و بعد از نماز صبح فعالیت های روزانه را شروع کرده و از خواب بین الطلوعین و ابتدای روز که کراهت زیادی دارد، بپرهیزیم، طبیعی است که نزدیک ظهر خواب آلوده شده و به استراحت نیاز داریم. جالب این است که این استراحت نیز از سوی دین سفارش و اثرات مطلوبی از آن بر روح و جسم آدمی گزارش شده است. «تقویت حافظه از جمله این اثرات است که در حدیث نبوی به آن اشاره شده است.»( دارالسلام، ج3، ص55. میرزا حسین نوری طبرسی)
از دیگر ویژگی های خواب قیلوله آن است که رؤیا در این زمان به واقعیت نزدیکتر است. از امام حسین(ع) روایت شده است که «در زمان خواب قیلوله رؤیایی دروغ نخواهد بود.»( همان)