خانه » همه » مذهبی » مسائل پیرامون تدبر و شبهه های قرآنی

مسائل پیرامون تدبر و شبهه های قرآنی


مسائل پیرامون تدبر و شبهه های قرآنی

۱۳۹۴/۱۱/۲۴


۲۶۰ بازدید

سلام دوتا سوال دارم اول اینکه لطفا راهبرد های تدبر را به صورت ساده تبیین و تشریح کنید [ تدبر آیه محور ، موضوع محور ، سوره محور داستان محور و مسئله محور ] و سوال دوم اینکه بیش از ۵۰ سوال و شبهه قرآنی دارم میخواستم بدونم میشه یک جا در یک پیام ازتون بپرسم؟

با سلام و آرزوی موفقیت برای شما پرسشگر محترمدر مورد سوال دوم، وقتی سؤال های زیاد در چند نامه ارسال شوند، به هر کدام یک کد و شماره جدا تعلق می گیرد و بین افراد پاسخگوی متعددی توزیع می شود. بنابراین، سرعت پاسخگویی بسیار افزایش می یابد. در غیر این صورت باید منتظر بمانید تا پاسخ بلند بالای یک نامه تمام شود که چندین هفته ممکن است به طول بیانجامد. ضمن اینکه، این سوالات ممکن است نیاز به تخصص های مختلفی داشته باشد، که طی پروسه پاسخگویی به هر فرد متخصص سوال مربوطه ارسال می شود بنابراین همه 50 سوال شما به یک نفر ارسال نمی شود، لذا توصیه می شود برای افزایش کیفیت جواب ها و نیز سرعت پاسخگویی، هر سوال را در یک نامه مجزا ارسال نمایید.راهبردهای تدبر در قرآن کریم:
1) راهبرد تدبر آیه‌محور
در این راهبرد،محقق، براساس‌ موضوع‌ تحقیق و با کلید واژه‌هاى آن،آیاتى را که در آنها،کلید واژه‌ و یا‌ مشتقات‌ آن آمده است مى‌شناسد و انـتخاب مى‌کند.به دلیل اهمیت انتخاب کلید واژه‌ها در راهبرد تدبر‌ آیه‌محور‌،مشاوره‌ براى انتخاب کلید واژه‌ها با استادان مطلع در علوم قرآنى و یا استفاده‌ از‌ کتاب‌هاى راهنما براى مترادف‌ها و متضادها همچون فروق اللغویه عسکرى ضرورى و راهگشا اسـت.هـمچنین،براى شناخت‌ آیات‌ مرتبط با کلید واژه‌ها و مشتقات مرتبط با آنها از کتاب‌هایى همچون المعجم‌ المفهرس‌ للقرآن محمد فؤاد عبد الباقى و یا‌ نرم‌افزارهاى‌ علوم قرآنى نور مى‌توان استفاده کرد. سپس‌،محقق‌ بـا کتـب تفسیرى،نکات ذیل هر آیه را به فراخور مسئله پژوهش، فیش‌بردارى‌ مى‌کند‌.در این مرحله،انتخاب کتاب‌ تفسیرى‌ از اهمیت‌ فراوانى‌ برخوردار‌ است.کتاب‌هاى تفسیرى متقن،قابل فهم‌ بـراى‌ مـحقق و نزدیک به موضوع تحقیق مـى‌توانند در ادامـه تحقیق به پژوهشگر کمک‌ کند‌.
محقق،با دسته‌بندى فیش‌ها،ذیل هر‌ آیه و همچنین،دسته‌بندى موضوعى‌ آنها‌،به تجزیه و تحلیل یافته‌ها مى‌پردازد‌ و نهایتا‌،پاسخ قرآنى به مـسئله تـحقیق را تدوین مى‌کند.البته،این احـتمال وجـود دارد‌ که‌ محقق براى فهم بهتر آیه‌ و مصادیق‌ آن‌ به آیات قبل‌ و بعد‌(تا آنجا که به‌ موضوع‌ تحقیق مرتبط است)رجوع کند ولى خود را مقید به سیاق نمى‌کند.در این‌ راهبرد‌،کلید واژه،بسیار مهم اسـت؛خـصوصا‌ اینکه‌ برخى موضوعات‌ پژوهشى‌،به‌ ظاهر،کلید واژه مختصى‌ ندارد و محقق مجبور است ازکلید واژه‌هاى هم‌جوار استفاده کند.
2) راهبرد تدبر سیاق‌محور(موضوعى)
در راهبرد تدبر آیه‌محور،تـمرکز پژوهـش‌گر بـر یک یا چند آیه به صورت منفرد است. درحالى‌که برخى پژوهشگران علوم قرآنى معتقدند براى‌ بررسى موضوعات پژوهشى، توجه صـرف ‌ ‌بـه یک یا چند آیه به صورت منفرد نمى‌تواند جواب درخور و کاملى را داشته باشد؛ازاین‌رو،ایشان،واحـد سـیاق(رکوعـات)را براى راهبرد پژوهش تدبرى‌ پیشنهاد‌ مى‌کنند.سیاق یا رکوعات قرآنى،تقسیمى است که برخى به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مـنسوب کرده‌اند و تعداد آن را 555 واحد موضوعى مى‌دانند. (لسان فشارکى و مرادى، 1385،ص 56)
در این راهبرد‌،همانند‌ راهبرد آیه‌محور،کلید واژهـ‌هاى قرآنى،اهمیت بسزایى دارد.بـه عـلاوه،در تحلیل هر آیه،تنها به خود آن آیه توجه نمى‌شود بلکه محقق‌ به‌ مجموعه آیات قبل و بعد آیه‌ مذکور‌ که در یک سیاق مصطلح قرار دارد توجه مى‌کند. لسانى فشارکى و مرادى در کتاب روش تحقیق موضوعى در قرآن کریم،فرایند پژوهش سیاق‌محور‌ را‌ بـا مثال‌هایى ذکر کرده‌اند‌.این‌ فرایند،شامل مراحل زیر است:
1-مرحله مقدماتى: شامل انتخاب عنوان تحقیق و کلید واژه‌ها،تدارک فهرست آیات و سیاق‌ها؛
2-مرحله مفهوم یابى: تلاوت مکرر آیه،بررسى مفاهیم آیه،یادداشت سؤال‌ها، بررسى مفاهیم‌ آیه‌ در سیاق،یادداشـت تـکمیلى،بازنگرى سراسرى مفاهیم و مراجعه به متون تفسیرى؛
3-مرحله گسترش یا فشرده کردن تحقیق به علت ضیق وقت؛
4-مرحله تدوین و تألیف.
این راهبرد،در مـقایسه بـا راهـبرد آیه‌محور‌،بسیار زمان‌بر و البته نیازمند مراجعه به آیات بـیشترى است.
3) راهبرد تدبر سوره‌محور
یکى از راهبردهاى تدبر در قرآن-که طى‌ سال‌هاى‌ گذشته توجه برخى محققان را جلب کرده است-راهبرد تدبر سـوره‌محور اسـت.در این راهـبرد،بیش از آن‌که موضوع یا مسئله خاصى مورد توجه پژوهش‌گر باشد،سوره یا سـور‌ خـاصى‌ مورد توجه وى است.این روش که به نظر مى‌رسد شبیه تفسیر ترتیبى است ولى در مقیاس یک سوره انجام مى‌شود بر این مـفروضه اسـتوار اسـت که على‌رغم بیان‌ مبین‌ و پرفایده‌ بودن تک تک آیات قرآن‌ کریم‌،برخى‌ سوره‌هاى قـرآنى-که بـه نـحو توقیفى رسول اکرم-صلى اللّه علیه و آله-آنها را نظم داده است محور و یا محورهاى خاصى‌ دارند‌ که‌ به تـناسب این مـحورها مـى‌توان آنها را بررسى‌ کرد‌.بسیارى از مفسران،در ابتداى هر سوره به محورهاى اصلى آن اشاره کرده‌اند که با شـناخت مـحورهاى مذکور مى‌توان‌ سوره‌هایى‌ را‌ انتخاب کرد و به بررسى و تدبر در نکات آن پرداخت.
فرایند‌ عمومى ناظر بـه این راهـبردها عـبارت است از:
1- انتخاب موضوع؛
2- انتخاب سوره و یا سوره‌هایى که براساس غرض اصلى‌ سوره‌،در‌ آنها به این موضوع بـیشتر پرداخـته شده است؛
3- مرور آیه به‌ آیه‌ سوره و ثبت و ضبط نکات ذیل هر آیه؛
4- جمع‌بندى سوره و تـدوین نـهایى.
این راهـبرد در مقایسه با‌ راهبرد‌ سیاق‌محور‌ با روح تقسیم‌بندى قرآن سازگارتر ولى از این حیث که در هر‌ سوره‌ لزوما‌ همه جوانب یک مـوضوع خـاص طرح نشده،دچار ضعف و نقصان است. در کل مى‌توان گـفت این راهبرد‌، موضوع‌محور و نه مسئله‌محور است؛بدین معنا که سوره انتخاب‌شده، موضوع،قرار مى‌گیرد و لزوما‌ مسئله‌ خاصى‌ را نـمى‌توان بـا این روش،بررسى همه جانبه کرد.
4) راهبرد‌ تدبر داستان‌محور
راهبرد‌ تدبر‌ داستان‌محور‌،یکى از راهبردهاى پژوهش در مدیریت اسلامى است که به جاى تـأکید‌ بـر‌ کلید واژه‌ها و سیاق‌هاى آیات و یا تمرکز بر سـوره‌اى خـاص،به داسـتان‌هاى قـرآنى و نـکات مستتر در آن‌ توجه‌ مى‌کند.در این راهبرد،بـه بـررسى دقیق یک داستان قرآنى در خلال‌ آیات‌ و سوره‌هاى گوناگون پرداخته مى‌شود.داستان پیامبران گـذشته‌ و نـکات‌ مدیریتى‌ در سبک رهبرى و اداره ایشان،محل تـمرکز‌ پژوهشگر‌خواهد بود.داسـتان حـضرت نوح،حضرت موسى،حضرت یوسـف،حـضرت سلیمان علیهم السلام‌،داستان‌ قوم بنى اسرائیل و داستان‌هاى مرتبط‌ با‌ دوره قبل‌ و بعد‌ از‌ تـشکیل حـکومت اسلامى رسول اکرم-صلوات‌ اللّه‌ و سـلامه عـلیه-از این قـبیل است.فرایند راهـبرد تـدبر داستان‌محور عبارت است‌ از‌:
1-انـتخاب مـوضوع پژوهش مدیریتى؛
2-انتخاب داستان‌ نزدیک به موضوع پژوهش‌ از‌ طریق مطالعه،مصاحبه و تفکر؛
3-شناخت‌ و انـتخاب‌ سـوره‌ها و آیات مرتبط با داستان مربوط در قرآن کریم؛
4-تـدبر در آیات و اسـتخراج‌ نکات‌ تـدبرى ذیل آنـها؛
5-دسـته‌بندى نکات‌ تدبرى‌ به‌ صـورت تعاقب زمانى‌ و یا‌ موضوعى و تدوین نهایى.
داستان‌هاى ابراهیم و ذبح اسماعیل،ابراهیم و آتش نمرود،یونس و خروج‌ بدون‌ اذن الهـى،لوط و فـرمان خـروج،موسى‌ و فرمان‌ خروج‌ و نظایر‌ آن‌،مواردى اسـت که است که می توان به طور مجزا به آن پرداخت.
به‌هرحال،استفاده‌ از‌ این‌ راهبرد با ملاحظاتى نقدپذیر است.اول اینکه‌ داستان‌هاى‌ قرآن‌ محدود‌ است‌ و لزوما‌ همه مسائل را نمى‌توان با آنها پاسـخ داد.دوم اینکه برخى نکات مهم قرآنى در قالب داستان نیامده و به عنوان اصول کلى،خارج از آیات مربوط به‌ داستان‌ها بیان شده است.سوم اینکه قرآن کریم در مقام بیان داستان-آن گونه که داستان‌سرایان عمل مى‌کنند-نبوده و تـعاقب‌هاى زمـانى و پرداختن به همه مسائل جزئى را هدف قرار نداده‌ است‌،بلکه آنچه براى هدایت امت نیاز بوده،بیان کرده است.لاجرم،استفاده‌کنندگان از این راهبرد براى تکمیل پژوهش خود باید به سایر آیات قـرآن‌که جـنبه داستانى ندارند نیز بپردازند‌ و حتى‌ نتایج تدبر خود را به آیات دیگر عرضه کنند.به علاوه،برخى داستان‌ها با استفاده از روایات معصومین-علیهم السلام-رمزگشایى مـى‌شود که در‌ این صورت،باید از تدبر‌ قرآنى‌ بـه تـدبر قرآنى-روایى منتقل شد که نیازمند صلاحیت‌ها و توانایى‌هاى بیشترى براى پژوهشگر است.
5) راهبرد تدبر مسئله‌محور
گاهی پژوهشگران، بیش از آنکه با‌ مـوضوعات‌ کلى مـواجه باشند با مسئله‌هاى خـاص مـواجه‌اند.ایشان براى تصمیم‌گیرى درست و حل مسئله، باید اولا مسئله را به خوبى بفهمند،محل نزاع را مشخص و سپس،حکم متناسب با آن را‌ با‌ توجه به نظام ارزشى،صادر کنند.این راهبرد را-براى تدبر در قرآن کریم بـراى پاسـخگویى به مسائل-مى‌توان با عنوان راهبرد تدبر مساله‌محور صورت‌بندى کرد. در راهبرد تدبر مسئله‌محور‌،گام‌هاى‌ زیر برداشته‌ مى‌شود:
1-انتخاب موضوع پژوهش؛
2-شناخت و تعریف دقیق مسئله (واسازى مسئله)
3-تدوین مسئله و یا مسائل‌؛
4-عرضه‌ مسئله‌ به قرآن مبین با تأکید بر مرور کامل کل قرآن و تـدبر در تک‌تک آیات؛
5-نگارش نکات تدبرى ‌‌ذیل‌ هر آیه با ذکر شماره آیه؛
6-دسته‌بندى مفهومى نکات تـدبرى ذیل مـقولات کلى‌تـر‌؛
7-ایجاد‌ شبکه‌ مفهومى از مقولات براى پاسخ به مسئله.
راهبرد تدبر مسئله‌محور تا حدودى شبیه نظریه‌پردازى داده‌بنیاد است.این راهبرد، مقید به آیه،سیاق،سوره و حتى داستان‌هاى قرآن نیست بلکه مقید به مسئله‌هایى است که محقق‌ آنـها‌ را از ادبـیات تحقیق در دانش مدیریت،استخراج و منقح کرده است.این راهبرد اگرچه نسبت به راهبردهاى پیشین از جامعیت بیشترى برخوردار است ولى زمان‌بر و نیاز به تسلط نسبى‌ بر‌ مباحث‌ قرآنى است.
منبع: میثم لطیفی، انواع روش های تدبر در قرآن و کاربست های مدیریتی آن، دانشگاه امام صادق علیه السلام، مجله: اندیشه مدیریت راهبردی » پاییز و زمستان 1390 – شماره 10 [علمی-پژوهشی]
برای دریافت مقاله، می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
http://janipoor.blog.ir/

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد