مسمومیت غذایی چیست؟

مسمومیت غذایی عبارتست از مجموعه اختلالاتی که در نتیجه خوردن غذاهای فاسدی که به میکروبها یامواد شیمیایی آلوده هستند در بدن به وجود می آید.

مسمومیتهای غذایی انواع مختلف دارند ولی نوع میکروبی آن شایع تر از سایر مسمومیت های غذایی است.

گاهی اوقات ممکن است غذاهای معمولی توسط باکتری ها (میکروب ها) آلوده شوند. این میکروب ها تحت شرایط ویژه می توانند سبب مسمومیت غذایی شوند. غذاهای مسموم کننده ممکن است بو یا مزه ناخوشایندی نداشته باشند. با وجودی که اکثر مسمومیت های غذایی معمولاً ظرف ۲۴ ساعت برطرف می شوند، اما بعضی از آنها می توانند کشنده باشند. مسمومیت غذایی می تواند همچنین در اثر آلودگی غذا با مواد افزودنی، فلزات سنگین ( سرب، آرسنیک، جیوه و کادمیوم)، باقیمانده سموم دفع آفات نباتی و سایر مواد سمی که در مراحل تولید، نگهداری و فرآوری غذا تولید می شوند (مانند نیتروزامین و آفلاتوکسین) ایجاد شود.1

علل شایع مسمومیت غذایی چیست؟

باکتری ها نظیر کولای، C. بوتولینیوم، سالمونلا، لیستریا و کمپیلوباکتر برخی از عاملین اصلی بیماری های مسمومیت غذایی هستند.

نورویروس رایج ترین پاتوژن ویروسی است که منجر به مسمومیت غذایی شدید می شود، که در موارد نادر نیز کشنده هستند.

برخی دیگر، عبارتند از:
ساپوویروس
روتاویروس
استروویروس

مسمومیت غذایی ناشی از انگل های موجود در غذا به طور کامل غیر معمول نیست و می تواند اثرات جانبی جدی را به ویژه در زنان باردار و افراد دارای مصونیت در خطر افتاده ایجاد کند.

برخی از انگل های معمولی که خود را به بخش گوارشی می رسانند، از طریق آنچه که در دهان می گذارید، آمیب ، توکسوپلاسما (که اغلب در بستر گربه یافت می شوند)، گیاردیا، تریکینلا و تانیا سولیوم بروز می کنند.2

نشانه های مسمومیت غذایی چیست؟

برخی از علائم مسمومیت غذایی، عبارتند از:

حالت تهوع
استفراغ
سردرد
سرگیجه
گرفتگی عضلات
خستگی
تب
درد ماهیچه
اسهال2

در اینجا مواد غذایی که می توانند مسمومیت بیشتری ایجاد کنند، معرفی شده است:

سبزیجات برگ سبز

بر هیچ کس پوشیده نیست که این سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها، فیبر و دیگر مواد غذایی مفید هستند. اما در صورتی که این سبزیجات با آب آلوده آبیاری شده باشند، حاوی باکتری های پنهان برای ایجاد مسمومیت خواهند بود. سبزیجاتی مانند کاهو، کنگر فرنگی، اسفناج، کلم پیچ، برگ چغندر و … قبل از مصرف باید به طور کامل شسته و ضد عفونی شوند.3

تخم مرغ

تخم مرغ گزینه سالم برای مصرف در هر کدام از وعده های غذایی است. در این میان سالمونلا، نوعی باکتری است که درون و بیرون تخم مرغ را آلوده می کند و سبب بیماری فردی می شود که این ماده غذایی را خام و نیم پز مصرف کرده است. تخم مرغ، مرغ، گوشت و سایر مواد غذایی، زمانی ایمن می شوند که به خوبی پخته شده باشند. تخم مرغ و مرغ خامی که درون یخجال نگهداری و دقایقی پیش از طبخ خارج و پس از طبخ دوباره به یخچال بازگردانده شوند عاری از باکتری سالمونلا خواهند بود.3

ماهی تن

اگرچه حاوی پروتئین بالا، کم چرب و کم کالری است اما می تواند خطر مسمومیت با جیوه و سم بوتولیوم را نیز افزایش دهد. علائم بوتولیسم در اغلب موارد ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از مصرف کنسرو آلوده بروز می یابد. هرقدر میزان سم وارد شده به بدن بیشتر باشد علایم زودتر آغاز می شود و شدیدتر خواهد بود. علایمی مثل تاری دید و دوبینی، افتادن پلک ها، خشکی دهان و اختلال در بلع، جویده جویده صحبت کردن، اسهال و استفراغ، ضعف دست و پا و فلج نتیجه ابتلا به بوتولیسم است. نارسایی تنفسی حاصل از بوتولیسم نیز به مرگ فرد منجر می شود. برای پیشگیری از این خطر مهلک باید حتما به تاریخ مصرف محصول توجه کنید و کنسروهایی که قوطی آن برآمده است یا بدبو و بدمزه هستند را مصرف نکنید، به علاوه حتما قبل از مصرف قوطی کنسرو را ۲۰ دقیقه در آب بجوشانید.3

سیب زمینی

سیب زمینی به طور طبیعی با سمی به نام گلیکو آلکالویید از خود در برابر عوامل خارجی دفاع می کند اما این سم می تواند برای انسان خطرناک باشد. سیب زمینی هایی زیاد در برابر نور خورشید قرار می گیرند قسمت های سبزرنگ بیشتری دارند، بنابراین سعی کنید محصولات تازه را خریداری کنید. البته متخصصان معتقدند با جدا کردن قسمت های سبزرنگ می توانید بقیه آن را مصرف کنید.3

پنیر

پنیرهایی که در فروشگاه ها در دمای مناسب نگه داشته نمی شوند، می توانند با باکتری های خطرناک مانند سالمونلا یا لیستریا آلوده شده باشند. در موقع خرید پنیر حتما از نظر دمای مناسب آن را چک کنید و به تاریخ مصرف آن دقت نمایید.3

گوجه فرنگی

سرشار از ویتامین آ و فیبر است اما ماده ای سمی به نام سولانین در گوجه فرنگی سبز و نارس وجود دارد که خوردن آن موجب مسمومیت می شود و اسهال و باز شدن مردمک چشم ایجاد را می کند. از خوردن گوجه فرنگی نارس پرهیز کنید چون علاوه بر این که سمی استف هضمش هم سنگین است و باعث ایجاد دل درد می شود.3

جوانه ها

جوانه ها سرشار از فیبر، کم کالری و کم چرب هستند اما می توانند آلودگی باکتریایی هم داشته باشند. جوانه‌ گندم،‌ ماش‌ و‌ …‌ جزو‌ سبزیجاتی‌ هستند‌ که‌ تمیز‌ کردن‌ آنها‌ بسیار‌ سخت‌ است.‌ آنها‌ همچنین‌ در‌ محیط‌ های‌ گرم‌ و‌ مرطوب‌ رشد‌ می‌ کنند‌ که‌ بهترین‌ مکان‌ برای‌ رشد‌ باکتری‌ ها‌ محسوب‌ می‌ شود.‌ مانند هر میوه و سبزی دیگر، متخصصان تغذیه توصیه می کنند که جوانه ها نیز به طور کامل شسته شوند.3

ریواس

اگرچه ساقه آن سرشار از آنتی اکسیدان و کلسیم است اما ریشه و برگ های آن حاوی اسیداکسالیک است که حتی مصرف کم آن حالت تهوع، استفراغ و ضعف ایجاد می کند. مصرف آن به کبد و کلیه آسیب می رساند. بنابراین ریشه و برگ های آن را مصرف نکنید و ساقه آن را کاملا بپزید.4

دانه بعضی از میوه ها

برخی دانه ها و تخم ها از جمله سیب درختی، گلابی، انبه، زردآلو، شلیل و گیلاس حاوی ماده شیمیایی و سمی به نام آمیگدالین است که به ماده سمی دیگری به نام هیدروژن سیانید تبدیل می شود. مقدار زیاد این سم می تواند ناراحتی های متعددی از جمله سردرد، صرع، حالت تهوع، استفراغ، افزایش ضربان قلب و فشارخون ایجاد کند. البته در صورت نجویدن و باز نشدن هسته خطر مسمومیت ایجاد نمی کند و دفع می شود. در صورت مصرف یک یا ۲عدد جای نگرانی وجود ندارد.4

لوبیاقرمز

لوبیای خام حاوی سمی به نام لکتین است که باعث ناراحتی معده ومسمومیت می شود. بنابراین قبل از پخت، لوبیا را به مدت ۵ساعت در آب خیس کنید و آب را دور بریزید. سپس به مدت ۱۰دقیقه بجوشانید و آب آن را نیز دور بریزید.4

باقلا

این دسته از حبوبات، منبع عالی پروتئین، فولات و فیبر است اما حاوی سمی به نام کومارین است که حالت تهوع، استفراغ و معده درد ایجاد می کند. پس قبل از پخت آن را خیس کنید.4

پی نوشت:
1.www.fdo.skums.ac.ir
2.www.namnak.com
3.www.jadidtarin.com
4.www.beytoote.com