خانه » همه » مذهبی » مشروعیت استخاره

مشروعیت استخاره


مشروعیت استخاره

۱۳۹۴/۱۰/۰۱


۷۶۰ بازدید

مشروعیت استخاره

مراحل تصمیم گیری و انتخاب:انسان موجودی دارای عقل و اختیار است و برای تصمیم گیری خود بهتر است به صورت یک اصل از آگاهی خود و اطرافیان خود با مشورت استفاده کند و برای انتخاب هایش تحقیق و مشورت و تعقل را اصل قرار دهد. قرآن کریم هم می گوید: وشاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله. مشورت کنید و سپس با توکل به خداوند دست به انتخاب و تصمیم گیری بزنید، ولی گاهی از مواقع با تمام دقتی که انسان به خرج می دهد و مشورت و تحقیق می کند، باز دچار حیرت می شود و نمی تواند تصمیم بگیرد, در این موارد استخاره و طلب خیر از خداوند بسیار راهگشا است و برای تصمیم گیری به انسان کمک فراوان می کند که مورد تایید روایات اسلامی نیز هست. در صورتی که منظور شما از مشورت با خداوند، تفال و پی بردن به عاقبت کارها توسط قرآن است، این کار در روایات نهی شده است.
برای روشن شدن مسئله توجه شما را به نکاتی جلب می نمائیم.
ما در انجام کارهای خود بویژه کارهایی که از اهمیت ویژه ای برخوردارند مانند ازدواج بهترین راه استفاده از نیروی عقل و اندیشه است که خداوند در ما بودیعه گذارده باید استفاده کنیم برای اینکه در بکارگیری نیروی عقل و اندیشه دچار لغزش نشویم باید با موازین شرعی و معیارهای دینی آشنا باشیم و در صورت آشنا نبودن مسئله را با کارشناسان دینی در میان بگذاریم و نظر شارع را از آنها پیرامون مسئله ای که با آن درگیر هستیم سؤال کنیم علاوه بر به کارگیری نیروی عقل و اندیشه و در نظر گرفتن معیارها و ارزش های دینی باید در اطراف آن موضوع قدری مطالعه نیز داشته باشیم مثلاً در امر ازدواج که از تصمیم گیری های مهم زندگی است، مطالعه ی بعضی از کتابهایی که در مورد انتخاب همسر و معیارهای صحیح ازدواج رهنمودهایی را جمع آوری کرده اند.
بعد از طی مراحی که بیان شد نوبت می رسد به استفاده کردن از عقل و اندیشه و تجارب و اطلاعات افراد مجرب و کارشناس بعبارت دیگر باید با افراد کارشناس مشورت کنیم. اگر ما در انجام کارهای خود مراحی که بیان شد طی کنیم معمولاً در بیشتر مسائل به یک نتیجه ی اطمینان آور می رسیم و می توانیم با توکل به خداوند و استمداد از او کار خود را شروع کنیم و نیازی به استخاره کردن و تفأل زدن نیست زیرا ما هم از عقل و هم از معیارهای دینی و هم از نظر کارشناسی افراد مطلع و مجرّب استفاده کرده ایم و همه ی آنها اتفاق نظر داشته اند که انجام این کار به صلاح شما هست پس انجام بده یا به صلاح شما نیست پس انجام نده. گاهی اوقات ممکن است ما علیرغم اینکه همه ی راههای ممکن را رفته ایم باز هم دچار تردید هستیم و اطمینان لازم را برای انجام آن کار یا ترک آن بدست نیاورده ایم در اینجا استخاره می کنیم یعنی از خداوند طلب خیر می کنیم در واقع نقش استخاره در اینجا اینست که از نظر روانی یک حالتی را در ما ایجاد می کند که کار را با یک جدیت و اطمینان بیشتری انجام می دهیم یا اینکه اگر انجام آن به صلاح ما نیست با اطمینان بیشتر آنرا رد می کنیم و دیگر دچار وسوسه های فکری که ای کاش این کار را انجام نداده بودم یا انجام داده بودم نمی شویم. زیرا همه ی راه هایی که ممکن است رفته ایم و همه ی آنها اتفاق نظر بر این دارند که مثلاً فلان کار را انجام بده.
حالا اگر ما آن کار را انجام دادیم و احتمالاً با مشکلاتی مواجه شدیم دیگر خودمان را سرزنش نمی کنیم که چرا من این کار را انجام دادم ای کاش انجام نداده بودم و بالعکس بنابراین: «اولاً در همه ی کارها نیازی به استخاره نیست ثانیا استخاره حکم نیست بلکه یک راهی است رای اینکه اطمینان ما را به انجام کاری بیشتری می کند یا اطمینان ما را به ترک کاری افزایش می دهد البته به شرط اینکه ما اعتقاد به استخاره داشته باشیم. اگر اعتقاد به استخاره نداریم لزومی هم ندارد در کار خود استخاره کنیم بلکه همان راهی که به آن اشاره شد یعنی استفاده از عقل و شرع و نظر مشورتی کارشناسان و توکل به خداوند متعال، سپس به صورت جدی اقدام کردن.
توضیح بیشتر:
استخاره به معنای طلب خیر از خداوند متعال در روایات ما بسیار سفارش شده است، و ائمه اطهار سلام الله علیهم شیعیان را ترغیب بسیاری فرموده اند که کارهای خود را بر اساس استخاره انجام دهند. ما در اینجا تنها دو روایت را نقل می کنیم:
جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام عَنْ أَبِیهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارة کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَه مِنَ الْقُرْآنِ(1)
امام صادق از پدرش امام باقر «علیهما السلام» نقل می کنند که فرمودند: ما استخاره را آموزش می دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش می دهیم.
روایت دوم تصریح دارد که پس از طلب خیر از خداوند متعال، هر اتفاقی که برای استخاره کننده بیافتد، می بایست از آن راضی باشد.
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: کُنَّا نَتَعَلَّمُ الِاسْتِخَارَةَ کَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ مَا أُبَالِی إِذَا اسْتَخَرْتُ اللَّهَ عَلَی أَیِّ جَنْبِی وَقَعْتُ(2)
امام صادق «علیه السلام» می فرمایند: ما استخاره را آموزش می دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش می دهیم. سپس فرمودند: آنگاه که استخاره کردم، باکی ندارم که چه بر من واقع می شود.
دلیل این امر را بایست در این نکته جستجو کرد که استخاره کننده خود را به خدا سپرده است و خداوند متعال نیز به خیر او آگاه تر است، بنابراین در صورت عمل بر اساس استخاره، هر اتفاقی که بیافتد، بایست ایمان داشته باشد که خیر او در آن بوده است.
بنابراین رعایت نکات زیر ضرورری است:
1 – استخاره هیچگاه جای اندیشه و مشورت را نمی گیرد. بلکه استخاره پس از اندیشه و مشورت است. یعنی ما هر کاری را که می خواهیم انجام بدهیم، ابتداء باید پیرامون آن اندیشه کنیم و سود و زیان آن را بسنجیم و در مرحله دوم با کسانی که در آن موضوع صاحب نظر هستند، مشورت کنیم و آنگاه یکی از دعاهایی که در استخاره وارد شده است، تلاوت کنیم و اگر تحیر ما برطرف نشد، با قرآن استخاره کنیم.
2 – در مقابل اینکه خواندن دعای استخاره برای هر کاری توصیه شده است، زیرا خیر ما به دستان خداوند متعال است و ما در هر کاری باید از خداوند خیر خود را بخواهیم. استخاره با قرآن نباید به صورت عادت و روش دائمی دربیاید و جایگزین اندیشه و مشورت و تحقیق شود.
3 – چنانکه در انجام واجبات و ترک محرمات، استخاره نباید کرد، در کارهایی که عقل آنها را تأیید می کند و همه شواهد و قرائن به خوبی آن گواهی می دهند، نیز نباید استخاره با قرآن کرد. بله خواندن دعاهای استخاره در این موارد نیز مناسب است و توصیه شده است. زیرا در دعا، ما خود و کار خود را به خداوند متعال می سپاریم و خیر خود را از خداوند متعال درخواست می کنیم.
4 – باید توجه داشت که استخاره به معنای طلب خیر از خداوند متعال است، اما تفأل به معنای فهم عاقبت کارهاست. به این دلیل در روایتی از تفأل زدن به قرآن نهی شده است:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ «علیه السلام» قَالَ: لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ(3) امام صادق «علیه السلام» می فرمایند: به قرآن تفأل نزنید.
دلیل این امر در این نکته نهفته است که فهم عاقبت امور و استنباط آن تنها بر اهلش میسر است و هر کسی نمی تواند از قرآن به چنین استنباطی برسد. زیرا اگرچه استنباط عاقبت از آیات قرآن برای کسی که اهلش باشد امکان دارد، اما همه کس را بدان راه نیست. پس اکثریت مردم در همان حد استخاره با قرآن باید توقف کنند و اهل معرفت می توانند به عواقب امور نیز پی ببرند. بنابراین ما حق نداریم در استخاره با قرآن به دنبال فهم عاقبت امور و کارها باشیم و تنها باید خیر خود را از خداوند متعال درخواست کنیم.
5-در استخاره از قرآن باید از بزرگان و عالمان دینی آشنا با قرآن کمک گرفت و آنچه از مستحبات و آداب استخاره گفته شد، وظیفه همان عالمی است که استخاره می کند و کسی که برایش استخاره می شود، تنها باید نیت داشته باشد که اگر مثلا خوب آمد فلان کار را انجام خواهم داد.
سوال: آیا عمل به استخاره واجب است؟

پاسخ همه مراجع:

خیر عمل به استخاره واجب نیست؛ ولی بهتر است به آن عمل شود.امام خمینی، استفتاءات، ج 3، احکام ازدواج، س 6 ؛ آیت الله مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1781 ؛ آیت الله خامنه ای، اجوبةالاستفتاءات، س 1434 ؛ آیت الله تبریزی، صراط النجاة، ج 9، س 218 و 219 و دفتر: آیات عظام بهجت، وحید، فاضل، نوری، سیستانی و صافی.
پی نوشت ها:

1) وسائل الشیعة، ج: 8، ص: 66
2) همان
3) وسائل الشیعة ج : 6 ص :233

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد