پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله غیر از جنگ خندق نیز با مسلمانان مشورت کرده است؛ چنان که در جنگ هاى احد «1» بدر «2» و تبوک «3»، با سپاهیان مشورت کرد و نظر آنها را پذیرفت. قرآن کریم نیز با صراحت به حضرت مى فرماید: وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ «4». پیامبر صلى الله علیه و آله علاوه بر اینکه از وحى آسمانى برخوردار بود و فکر نیرومندى داشت؛ اما به دلایل مختلفى با مسلمانان، به مشورت مى پرداخت (و در صورتى که نظر آنان با رأى پیامبر صلى الله علیه و آله مخالف بود، حضرت نظر آنان را ترجیح مى داد). بعضى از این جهات عبارت است از:

1. مسلمانان به اهمیت مشورت پى ببرند و آن را جزو برنامه هاى اساسى زندگى خود قرار دهند.

2. نیروى فکر و اندیشه در افراد پرورش یابد.

3. براى دیدگاه و آراى افراد صاحب نظر، ارزش خاصى قائل شوند.

4. به شخصیت افراد، احترام و ارزش داده شود.

5. میزان دوستى افراد آزموده شود.

6. مشاوره به سپاهیان نوعى آماده سازى روحى و روانى و زمینه سازى حضور در جنگ بود و … «5».