کودکان پیش از این که پا به این جهان بگذارند با اصواتی آشنا می شوند. یکی از آن اصوات، طنین آهنگین ضربان قلب مادر است؛ آهنگ دلنوازی که در ذهن کودک باقی می ماند و پس از به دنیا آمدن، وی را مشتاق تر به نوای دلنشین تری همچون لالایی می کند. صوت خوش آهنگی که به گفته بسیاری از پژوهشگران، نغمه ای آرامش بخش برای کودکان است.
 

لالایی و قصه یکی از اصیل ترین گونه های ادبی

در واقع از بُعد تاریخی نیز باید گفت لالایی یکی از اصیل ترین گونه های ادبی است که در فرهنگ ها و زبان های مختلف، از جمله زبان ایرانی از قدیم الایام وجود داشته است و نسل به نسل و سینه به سینه نقل شده است.

با گسترش علم و فناوری، بسیاری از سنت های دیرینۀ انسانی به دیده فراموشی گذاشته شد. سبک زندگی افراد دستخوض تغییر شد و ارتباط کلامی انسان ها به نسبت گذشته کم رنگ تر شد. سنت زیبای لالایی و قصه گوییِ مادر، آرام آرام در این زندگی ماشینی رو به سوی محو شدن گذاشت، و این در حالی است که این سنت یکی از روش های بسیار سودمند برای فرزندی پروری بوده و همچنان هست، به گونه ای که با یاری جستن از این نغمه ها و داستان های شیرین کودکانه مسائل اعتقادی و اخلاقی را نیز می توان در عمق جان و روح کودک نهادینه کرد.
 

نگاهی اجمالی به تاثیر قصه و لالایی بر کودک

کودکان با شنیدن قصه های دلنشین از اسطوره ها و قصه های قومی، درباره جهان اطرافشان بیشتر اطلاعات کسب می کنند و در ذهن خود سعی می کنند آرزوهای زیبایی شکل دهند. در حقیقت باید گفت داستان ها آینه تمام نمای آرزوهای تحقق یافته و نیافته مردمان عادی و یا حتی اسطوره ها هستند و کودک با مجسم کردن آن برای خود، آرزو و آمال هایی را برای خودش می سازد.

قصه و بازگویی آن چه در قالب لالایی و یا به گونه ای دیگر، موجب رشد قدرت بیان و تکلم کودک می شود و بر دایره لغاتش می افزاید و همین امر اعتماد به نفس کودک را تقویت می کند تا بتواند بهتر و واضح تر درخواست های خود را به اجتماع کوچکی همچون خانواده و حتی بزرگتر، به جامعه منتقل کند. درحقیقت باید گفت چگونگی مواجهه با مشکلات و حل آن، و بسیاری از الگوهای رفتاری در داستان ها بیان می شود. با انتقال آنها به کودکانمان زمینه اجتماعی شدنشان را به گونه ای غیرمستقیم به آنها می آموزیم.

در کنار تمام این فوایدِ قصه گویی، یک امر مهم را فراموش نکنیم، آن هم این است که خواندن لالایی و قصه گویی برای کودک دلبندمان، ارتباط عاطفی ما را با وی بیشتر بیشتر می کند. تربیت نسل های بعدی در گرو همین تقویت رابطه عاطفی بین خانواده و به خصوص بین مادر و فرزند است.

«و نحن نقص علیک نبأهم بالحق»

قصه گویی خود سنتی الهی است؛ چیزی که بارها در قرآن از آن سخن به میان آمده است. در قصه می توان چهرۀ زیبای دین را به تصویر کشد و کودک را در فضای دینی به این شکل رشد داد. در قرآن کریم بسیاری از موضوعات از طریق قصه و حکایت برای بندگان بیان شده است. قصه های جذاب قرآنی موجب آشنایی کودکان با کتاب آسمانی مان قرآن می شود و عظمت پروردگار را هر چه بیشتر به گوش کودکان می رساند.

و نکته آخر آن که به راستی کودکی که از گهواره با طنین دل انگیز لالایی انس یافته به راحتی با ادبیات نیز ارتباط می گیرد و با فرهنگ اقوام و ملل مختلف جهان آشنا می شود و به جهان بینی از زندگی می رسد که کمتر کسی به آن دست می یابد.

معرفی اجمالی کتاب تاثیر جادویی لالایی ها

کتاب «تاثیر جادویی لالایی ها» که توسط “دکتر فاطمه ایبک آبادی” نگاشته شده است. از 125 صفحه و از سه قسمت «لالایی»، «ترانه های نوازشی» و «قصه ها» تشکیل شده است. در پایان این کتاب، نمونه هایی از سروده ها و قصه ها نیز ذکر شده است.

در ابتدای هر بخش با زبانی شیوا به توضیح مفاهیم مربوط به همان قسمت پرداخته می شود. در بخش اول بر موضوعاتی همچون: کهن ترین لالایی جهان، تاثیر لالایی بر نوزدان نارس، و کارکردهای مختلف لالایی تاکید می شود.

ایبک آبادی درباره علت تمایز لالایی از دیگر اشعار می گوید:
«آنچه لالایی را از دیگر اشعار متمایر می سازد، بُعد موسیقیایی آن است، لالایی ممکن است از اسلوب شعر سنتی ما پیروی نکند؛ اما بدون داشتن آهنگ و موسیقی، لالایی نیست و همچون کالبدی بدون جان است. کودکان پیش از آنکه به معنای شعر توجه کنند، شیفته آهنگ و واژگان و موسیقی آن می شوند، به همین دلیل علاقه آنها به ترانه های عامیانه بیشتر است و در دوره خردسالی به اوزان هجایی رغبت بیشتری نشان می دهند و به تدریج که سن آنها بالاتر می رود با وزنهای عروضی و شعر رسمی نیز ارتباط برقرار می کنند»

 در بخش دوم که مربوط به موضوع «ترانه های نوازشی» است نیز نویسنده به توضیحاتی مربوط به فواید لالایی ها و ترانه های نوازشی و همچنین عناصر مادی و غیرمادی به کار رفته در لالایی ها و ترانه های نوازشی، گریزی می زند.

نویسنده می نویسد:
«هدف ترانه های نوازشی کودکانه بر خلاف لالایی ها، آرام کردن کودکان نیست؛ بلکه این شعرها برای تفریح، نوازش و خواندن کودک خوانده می شود، تفریحی که مادر و کودک هر دو در آن شریکند. نوازش ها با هارمونی شادی که دارند، باعث انبساط خاطر مادر و کودک می شوند..»

همچنین در بخش سوم درباره اثرات قصه بر روی کودک از جمله زبان آموزی، تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی شدن سخن گفته می شود.

در بخشی از قسمت سوم این کتاب آمده است:
«بسیاری از رفتارهای نسنجیده و نادرستی که انسان ها در طول زندگی از خود بروز می دهند، ناشی از شرایط نامناسب روحی است و ریشه در عدم تعادل روحی افراد دارد. یکی از موثرترین ابزارها برای یافتن راهکارهای حفظ و برقراری تعادل روحی و آرامش خاطر در انسان، قصه گویی است؛ مشروط بر اینکه قصه گو نیاز کودک را به درستی درک کنند و قصه مناسبی را انتخاب نماید که توجه به این نکته ظریف، آرامش خاطر و اطمینان قلب را به کودک هدیه می دهد.»

این کتاب توسط انتشارات «برتراندیشان» روانه بازار نشر شده است.

برای تهیه کتاب «تاثیر جادویی لالایی ها» می توانید از طریق ایمیل: f.eybakabadi@yahoo.com  و  یا شماره همراه  ۰۹۱۹۴۱۰۷۱۲۸  تماس حاصل فرمایید.