معناي قنوت در لغت و ادبيات قرآن

«قنوت» در اصل به معناي طاعت و فرمانبرداري است. سپس هرگونه استقامت و استواري در راه دين، «قنوت» ناميده شده است [1]. راغب اصفهاني طاعت خاضعانه را قنوت مي‌داند [2] و صاحب التحقيق آن را خضوع همراه با طاعت مي‌داند و تصريح مي‌كند كه هر دو قيد «خضوع» و «طاعت» در قنوت، ملحوظ است[3].
قنوت يا تشريعي ( يعني دستوري از طرف شارع) است؛ نظير «وقوموا لله قانتين»[4]؛ (از روي خضوع و اطاعت، براي خدا بپاخيزيد!) و «يا مريم اقنتي لربّك واسجدي…»[5]؛ (اي مريم! (به شكرانه اين نعمت) براي پروردگار خود، خضوع كن و سجده بجا آور!)

يا تكويني (يعني توسط خداوند در متن خلقت و طبيعت، نهادينه شده است) است؛ نظير «و له من في السموات والأرض كلّ له قانتون»[6]؛ (و از آن اوست تمام كساني كه در آسمانها و زمين‌اند و همگي در برابر او خاضع و مطيع‌اند!)  و «… بل له ما في السموات و الأرض كلٌّ له قانتون»[7] كه درباره همه آنچه در آسمانها و زمين است و همه موجودات را در برابر خدا خاضع و فرمانبردار مي داند.

پي نوشت:

[1] مقاييس‌اللغه، ج5، ص31، «ق‏ن‏ت».
[2] مفردات راغب، ص684، «ق‏ن‏ت». [3] التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج9، ص323، «ق‏ن‏ت». [4] سوره بقره، آيه 238.
[5] سوره آل ‏عمران، آيه 43.
[6] سوره روم، آيه 26. [7] بقره/116

تفسير تسنيم، ج6، ص292-291