خانه » همه » مذهبی » معنای آیه ۲۴ سوره الرحمن و ۳۲ سوره شوری

معنای آیه ۲۴ سوره الرحمن و ۳۲ سوره شوری


معنای آیه ۲۴ سوره الرحمن و ۳۲ سوره شوری

۱۳۹۳/۰۵/۱۴


۵۲۴ بازدید

منظوراز ایه ی وله الجوارالمنشات فی البحرکلاعلام چیست؟

آیه ی شریفه ی مذکور آیه ی 24 سوره مبارکه الرحمن است. البته در آیه ی 32 سوره مبارکه شورى هم مضمون با کمی تفاوت مطرح شده، آنجا که می فرماید: « وَ مِنْ آیاتِهِ الْجَوارِ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلامِ ».
هر دو آیه شریفه در صدد بیان نعمتها و آیات الهی هستند.
آیه 24 سوره مبارکه الرحمن از نعمتهای الهی به مساله کشتیها که در حقیقت بزرگترین و مهمترین وسیله حمل و نقل بشر در گذشته و حال بوده است اشاره کرده، مى فرماید: براى خدا است کشتیهاى ساخته شده اى که در دل دریا به حرکت در مى آیند که همچون کوهى هستند! (وَ لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلامِ).
جوار جمع جاریه توصیفى است براى سفن جمع سفینه به معنى کشتى ها که به خاطر اختصار از عبارت حذف شده، زیرا آنچه بیشتر مورد توجه است همین جریان و حرکت کشتیهاست، به همین جهت روى همین وصف تکیه شده است (دقت کنید).
و اینکه در لغت عرب کنیز را جاریه مى گویند به خاطر حرکت و کوشش او در انجام خدمات است، و نیز اگر به دختر جوان جاریه گفته مى شود به خاطر جریان نشاط جوانى در وجود است.
اعلام جمع علم (بر وزن قلم) به معنى کوه است، ولى در اصل به معنى علامت و اثرى است که از چیزى خبر مى دهد، مانند علم الطریق (نشانه هاى راه) و علم الجیش (پرچم لشکر) و مانند آن، و اگر به کوه علم گفته مى شود به خاطر همین است که از دور نمایان است، و گاه بر فراز آن آتشى مى افروختند تا نشانه اى براى رهگذران باشد، ولى بود و نبود آتش در این نامگذارى تاثیرى ندارد. و چون کوه ها از دور نمایان هستند از آنها تعبیر به علم شده است همانگونه که پرچم را نیز علم مى گویند.
و منشآت جمع منشا اسم مفعول از انشاء به معنى ایجاد است و جالب اینکه در عین تعبیر به منشآت که حکایت از مصنوع بودن کشتى به وسیله انسان مى کند، مى فرماید و له (از براى خدا است …) اشاره به اینکه مخترعان و سازندگان کشتى از خواص خداداد که در مصالح مختلفى که در کشتى ها به کار مى رود استفاده مى کنند همچنین از خاصیت سیال بودن آب دریاها، و نیروى وزش بادها بهره مى گیرند، و خدا است که در آن مواد، و در دریا و باد این خواص و آثار را آفریده.
و لذا در جاى دیگر قرآن تعبیر به تسخیر شده « وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ: خداوند کشتى را مسخر فرمان شما کرد که به فرمانش در دریا به حرکت درآید.» (ابراهیم 32)
بعضى منشا را از ماده انشاء به معنى مرتفع ساختن تفسیر کرده اند، و آن را اشاره به کشتیهاى بادبانى مى دانند که از برافراشتن بادبانها و قرار دادن آنها در مسیر بادها به عنوان نیروى محرک کشتیها استفاده مى کردند.
به این ترتیب قرآن روى کشتیهاى بزرگ که بر صفحه اقیانوسها و دریاها حرکت مى کنند تکیه کرده است، و بر خلاف آنچه بعضى تصور مى کنند کشتیهاى بزرگ مخصوص عصر موتور و بخار نیست، در داستان جنگهاى یونانیان و کشورهاى دیگر مى خوانیم که از کشتیهاى بسیار بزرگ نیروبر استفاده مى کردند. ( جهت اطلاع بیشتر ر.ک : تفسیر نمونه، ج 23، ص 128- 133)
اما آیه 32 سوره مبارکه شوری هم با فرازی که در آن است موضوع را با کمی تفاوت در تعبیر مطرح کرده و آن را از نشانه هاى پروردگار و دلائل توحید دانسته است.
در اینجا به سراغ مطلبى مى رود که انسانها در زندگى مادى خود با آن بسیار سر و کار دارند، مخصوصا ساحل نشینان و مسافران دریاها، مى گوید: از آیات و نشانه هاى خداوند کشتیهایى است همچون کوه ها که بر صفحه دریاها به حرکت در مى آید (وَ مِنْ آیاتِهِ الْجَوارِ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلامِ).
به این ترتیب قرآن مجید در این آیه- همچون آیات متعدد دیگر- حرکت کشتیهاى کوه پیکر را بر صفحه دریاها بر اثر وزش بادهاى منظم از نشانه هاى خداوند مى شمرد.
اگر زورق یا قایق کوچکى بر صفحه آب به خاطر وزش باد حرکت کند زیاد مهم نیست، مهم آن است که کشتیهاى کوه پیکر با وزش امواج لطیف هوا با عده زیادى مسافر و بار فراوان به حرکت در آید، و هزاران کیلومتر راه را در میان دو نقطه بپیماید، و به مقصد برسد.
راستى چه کسى اوقیانوسها را با این وسعت و عمق و ویژگیهاى آب آفریده؟
چه کسى به چوب و مواد دیگرى که کشتى را با آن شکل مخصوص مى سازند این خاصیت را بخشیده که بر صفحه آب ثابت بماند؟
و چه کسى به بادها دستور داده است به صورت منظمى بر صفحه دریاها و اوقیانوسها بوزند که هر کس از هر نقطه به نقطه دیگرى مى خواهد برود بتواند از آن استفاده کند؟
همه جا نظم، نشانه عقل و دانش است و در اینجا نیز همین گونه است.
اصولا اگر نقشه هایى که دریانوردان از حرکت بادها در اختیار دارند، و معلوماتى که بشر در باره وزش بادها از قطبین زمین به سوى خط استوا، و از خط استوا به سوى دو قطب، و همچنین وزشهاى متناوب از سوى سواحل و خشکیها به دریا، و از سوى دریا به خشکى، در نظر بگیرد، مى داند چقدر این مساله حساب شده است.
البته در عصر ما نیرو محرک کشتیها موتورهاى نیرومندى است که پروانه هاى کشتى را به حرکت در مى آورد، ولى با اینحال وزش بادها در حرکت این کشتیها نیز مؤثر است. (جهت اطلاع بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 20، ص 449- 454 )

ممکن است این مطلب هم برای شما مفید باشد:

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد