«شهید» از ماده «شهود و شهادت» به گفته «مقائیس اللغه» در اصل به معنی «حضور» و «آگاهی» و «اعلام» است، و به هنگام شهادت دادن هم «علم» لازم است هم «حضور»، و هم «اعلام».

ولی «راغب» در مفردات می گوید این واژه به معنی «حضور» توأم با «مشاهده» است، خواه با چشم ظاهر باشد یا با چشم دل. «مشاهده حج» به مکانهای مقدسی گفته می شود که فرشتگان و مؤمنان در آنجا حضور می یابند. و اینکه به کشتگان راه خدا «شهید» می گوید یا به خاطر آن است که فرشتگان رحمت در کنار آنها حاضر می شوند، یا به خاطر مشاهده نعمتهای بزرگی است که برای آنها مهیا گشته، یا حضور آنها در پیشگاه خدا، یا قیام آنها در طریق شهادت به حق، و یا به خاطر افتادنشان بر زمین است، چرا که یکی از نامهای زمین «شاهده»می باشد.

روز جمعه را نیز «شاهد» می نامند چرا که شاهد اجتماع مسلمین است و روز عرفه را «مشهود» می گویند به خاطر آنکه زائران بیت الله الحرام در آن حضور دارند. به هر حال اطلاق وصف بر ذات پاک خداوند یا به خاطر حضور او در همه جا است، یا به جهت گواهی او بر تمامی اعمال بندگان.

پیامی که این توصیف الهی به همگان می دهد، حضور او در همه جا و گواهی او بر اعمال بندگان است، نه تنها فرشتگان و کاتبان نامة اعمال، و نه فقط اعضاء بدن انسان و زمان و مکانی که در آن و بر آن زندگی می کند، گواهان اعمال او هستند، که از همه بالاتر ذات پاک خداوند شاهد و شهید است، مسلّماً توجه به این حقیقت اثر عمیقی در اصلاح اعمال و رفتار او دارد. پیام قرآن ج 4، حضرت آیت الله مکارم شیرازی و سایر همکاران به نقل از سایت تبیان
به هر حال هر حیی ، شاهد هست و هر شاهدی نیز یقینا حی می باشد. در این جا نیز خداوند چون دارای وجودی مطلق است دارای حیاتی مطلق است و در بالاترین درجه شهید و شاهد بودن قرار دارد.
کشته شده گان راه حق نیز شهید و زنده اند اما دارای درجه و رتبه حیات و شهید و شاهد بودنی خاص اند. در اینجا معنای اصطلاحی شهید – یعنی کشته شدن در میدان نبرد و جهاد با کفار – با معنای شاهد و ناظر بودن در مورد خداوند اشتباه شده است. شهید را از آن رو شهید می نامند که شاهد و ناظر اعمال ما و گواهی بر پیروزی و نیز مظلومیت حق در برابر باطل است. خدا را شهید می گویند نه به معنای شهیدی که به کشته شدگان راه حق می گویند.

او شهید است چون شاهد و ناظر گفته و اعمال و نیات ما و آگاه بدانهاست.