مقداد که بود؟

مقداد فرزند «اسود بن عمرو بن ثعلبه کندی بهرائی» معروف به مقداد بن اسود و مقداد کندی است.
مقداد از پیش گامان در اسلام و از اصحاب جلیل القدر رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. وی از مهاجرین به حبشه است که به مکه بازگشت ولی نتوانست با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به مدینه هجرت نماید و بعدها با عبیده بن حارث که به نمایندگی پیامبر صلی الله علیه و آله به مکه آمد و با مشرکان ملاقات داشت، توانست با او به مدینه مهاجرت نماید. (اسد الغابه, ج 4, ص 409؛ الغدیر, ج 9, ص 116) وی در جنگ های بدر و احد و سایر غزوه های اسلام شرکت کرد و در دیانت و ایمان بسیار محکم و ثابت قدم بود. ابن مسعود نقل می کند: نخستین مسلمانانی که اسلام خود را اظهار کردند، هفت نفر بودند که مقداد بن اسود، عمّار و بلال از جمله آنان هستند.(همان ص 410؛ مستدرک حاکم, ج 3, ص 393)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مدینه میان او و جبّار بن صخر عقد برادری بست و ضباعه دختر زبیر بن عبدالمطلب (دختر عموی خود را) به ازدواج او در آورد.
او پسر و دختری به نام عبداللَّه و کریمه به دنیا آورد، عبداللَّه در جنگ جمل در لشکر عایشه بود و به قتل رسید. و چون امیرمؤمنان علیه السلام بر کشته اش عبور کرد فرمود: « بئس ابن الأخت أنت؛ تو بد خواهرزاده ای بودی.» (طبقات الکبری, ج 8, ص 46)
مقداد از ارکان اربعه (همان, ج 1, ص 81) است که پس از رحلت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در صراط مستقیم باقی ماند و هرگز به انحراف نرفت و از اصحاب باوفا و یاران مخلص امیرالمؤمنین علی علیه السلام گردید (رجال طوسی ,ص 57, ش 1) و تا عصر عثمان که زنده بود در خلافت بلافصل آن حضرت تلاش بی وقفه می نمود و در ماجرای خلافت ابوبکر در سقیفه و خلافت عمر و عثمان صریحاً به مخالفت برخاست و از ولایت حضرت علی علیه السلام دفاع نمود.
فضایل مقداد در روایات
مقداد دارای مقامی بس ارجمند است و در روایات و تواریخ از فضایل او بسیار نقل شده است که برخی از آن فضایل گذشت و در این جا به پاره ای دیگر از آنها می پردازیم.
1- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
خداوند مرا فرمان داده تا چهار نفر را دوست بدارم و او خود نیز آنان را دوست می دارد. پرسیدند: آن چهار نفر کیانند؟ فرمود: علی از آنان است، سه مرتبه مکرر فرمود: علی از آنان است. تا مرتبه چهارم فرمود: ابوذر غفاری، مقداد و سلمان فارسی. (اسد الغابه, ج 4, ص 410؛ الاختصاص, ص 9)
2- رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
بر شما باد به دوستی چهار نفر: علی، ابوذر، سلمان و مقداد. (سیر اعلام النبلاء, ج 3, ص 242)
3- رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
همه مردم مشتاق بهشتند تا به زیورهای آن بیارایند امّا بهشت مشتاق چهار نفر است تا مزین شود به زینت وجود آنان: عمار، سلمان، مقداد و [در رأس آنها] علی بن ابی طالب. (شرح ابن ابی الحدید, ج 7, ص 296)
4- از موسی بن جعفر علیه السلام روایتی نقل شده راجع به حواریون پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام و دیگر امامان علیهم السلام که بخشی از آن روایت این است:
در روز قیامت منادی پروردگار ندا می دهد، کجایند حواریون محمّد بن عبداللَّه، رسول اللَّه، آنان که پیمان خود نشکستند و بر صراط مستقیم راه خود را ادامه دادند کجایند ایشان؟ سلمان، مقداد و ابوذر برمی خیزند و خود را معرفی می کنند. (رجال کشی, ص 9, ح 20؛ الاختصاص, ص 61)
5- امام صادق علیه السلام می فرماید:
همانا که جایگاه مقداد در میان این امت همانند جایگاه الف در قرآن است که چیزی به آن ملحق نمی شود و به چیزی هم نمی پیوندد. (الاختصاص, ص 10)
وفات مقداد
سرانجام این شخصیت کم نظیر و حامی فداکار امیرالمؤمنین علی علیه السلام در سال 33 هجری مقارن با خلافت عثمان، در سن هفتاد سالگی در محلی به نام «جرف» (جرف در سه میلی مدینه بود) در حومه مدینه چشم از جهان فرو بست و به حبیب خود پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله پیوست، و با وفاتش امیرالمؤمنین علیه السلام را از پشتوانه بسیار محکمی محروم ساخت.
مردم هم پیکر مطهر او را به دوش گذاشتند و به مدینه منوره آوردند و در قبرستان بقیع به خاک سپردند. (اسدالغابه, ج 4, ص 411؛ سیر اعلام النبلاء ج 3, ص 241؛ مستدرک حاکم, ج 3, ص 392)
برای مطالعه بیشتر علاوه بر منابعی که ذکر شد می توانید به کتب ذیل نیز مراجعه فرمایید:
مقداد بن عمرو، نویسنده السید کمال، ترجمه زین پوری، انتشارات انصاریان، قم
منتهی الامال, شیخ عباس قمی, ج 1, شرح حال مقداد
قهرمانان راستین,تألیف خالد محمد خالد ,ترجمه مهدى پیشوایى