ملائكه و روح به چه هدف و دليلي در شب قدر نازل مي شوند؟

خداوند در آيه 4 سوره قدر مي فرمايد:« تَنزََّلُ الْمَلَئكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبهِِّم مِّن كلُ‏ِّ أَمْر» فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدير) هر كارى نازل مى‏ شوند.
عبارت « مِّن كلُ‏ِّ أَمْر» در اين آيه نشان مي دهد كه ملائكه براي تقدير و تعيين تمام امور عالم مادي نازل مي شوند، براي نزول هر خير و بركتي، براي تقدير سرنوشت تمامي انسان ها، براي استجابت دعاي مومنين. ولى ممكن است سوال شود مگر خدا براى هر كار از آن زمان كه لوح را آفريد و قلم را بر آن روان كرد، اندازه و قدرى را مقدر نكرده بوده است؟ پس ملائكه براى چه در شب قدر فرود مى ‏آيند؟ در پاسخ بايد گفت كه تقديرهاى حكيمانه در امور آفريدگان اتمام پذيرفته بود، ولى هنوز چيزهايى باقى مانده كه صورت واقعى پيدا نكرده و براى هر سال در شب قدر آن سال اندازه و كيفيت آن معين و مقدّر مى‏ شود، پس تقدير به بعضى از جوانب كارها اختصاص دارد و نه همه جوانب آنها. آرى، تقديرها همه امور را شامل مى‏ شود، ولى از هر امرى يك ناحيه آن، و بدين گونه حرف «من» در آيه براى تبعيض آمده كه معنى اصلى آن است، و اين مطلب از روايات هم برداشت مى‏ شود:
شخصي از امام رضا عليه السلام پرسيد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» درباره چه امرى نازل شده است، و امام فرمود: «ليلة القدر شبى است كه در آن خداى عز و جل آنچه را كه در فاصله آن سال تا سال ديگر است، از زندگى و مرگ، و نيكى و بدى در روزى، مقدر مى‏ فرمايد.» اما اين گونه نيست كه آدمي در تقديرات خود هيچ اثري نداشته باشد و همه چيز جبري باشد؛ بلكه وجود شب قدر نشان مي دهد كه انسان مي تواند با دعا كردن در اين شب زندگي خود را به صورت اجمالي تغيير دهد، خوشبختي و بدبختي، خير و شر، سلامتي و بيماري همه به امر خدا و البته با توجه به خواست انسان و ظرفيت او و به وسيله ملائكه در اين شب براي انسان رقم مي خورد. چرا كه خداوند مي فرمايد: «إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ» و خدا وضع زندگى قومى را تغيير نمى‏ دهد مگر اين كه آنچه را كه در نفوس و جان هاى خود دارند تغيير دهند.[1]  بنابراين با خواست خود انسان و ميزان ظرفيت اوست كه تقديرات او در اين شب رقم مي خورد و فرشتگان مامور به عملي كردن آن تقديرات مي شوند.[2] پي نوشت:
[1] رعد،11
[2] . تفسير هدايت، بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى،مشهد،1377، ج‏18، ص: 229-231