کارشناس و محقق مهدوی در گفت‌وگو با قدس:

« منتظر» به حج برویم

گروه معارف/ آمنه مستقیمی – به تصریح روایات، روح و باطن حج چیزی فراتر از مناسک و اعمال ظاهری است که حج گزار آنها را به جای می‌آورد و این روح در کالبد حج دمیده نمی‌شود، …

مگر در پرتوی ارتباطی عمیق و حقیقی با امام عصر (عج) که حقیقت حج هستند. از این رو، با 
حجت الاسلام والمسلمین رحیم کارگر، کارشناس و محقق مهدوی و مؤلف کتابهایی همچون «حج عارفان» و مجموعه دوجلدی «مهدویت پیش و پس از ظهور» درباره ارتباط حضرت بقیه ا… با حج به گفت و گو پرداخته‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید:

چه ارتباطی میان حج به عنوان فریضه‌ای عبادی- سیاسی با مهدویت برقرار است که از آن به عنوان روح و باطن و شرط پذیرش حج یاد می‌شود؟

– بین اعمال و عبادات و اعتقادات پیوند عمیقی وجود دارد، از این رو بین ولایت به معنای عام و نیز معنای خاص یعنی مهدویت با حج پیوندی عمیق برقرار است تا جایی که روح حج و قبول حج به پذیرفتن ولایت امام معصوم(ع) است.

اگر به حج و سرزمین وحی بنگریم، سه بُعد اساسی این پیوند را می‌توان دریافت، نخست آنکه حج سرزمین تجلی نور وجودیِ امامت است، یعنی نور امامت را در همه جای حج و اعمال آن می‌توان مشاهده کرد و به این نتیجه رسید که باطن حج تمسک به امام زمان (عج) برای رسیدن به توحید و عبودیت است.

دوم، آنکه حج موسم زمانی و مکانی برای تجلی همراهی و همدلی با امام زمان (عج) و جای جای حج و مناسک آن هر یک بُعدی از ابعاد عمیق و ژرف امامت و ولایت است، سوم آنکه حج، سرزمین و وادی ظهور است و امام عصر (عج) بانگ توحیدی خود را از سرزمین وحی و کنار خانه خدا به دنیا عرضه می‌کنند و جهانیان ندای دعوت ایشان را از کنار خانه خدا می‌شنوند.

با این نگاه، حاجی باید از بدو ورود به سرزمین وحی این همراهی و همگامی با امام عصر(عج) را ایجاد کند؛ این همراهی در مراحل و مناسک مختلف چگونه رخ می‌دهد و چه ارمغانی برای حج گزار دارد؟

– مدینه کانون حرکت انسانی و ولایی برای رسیدن به خدا و توحید تحت راهنمایی امام(ع) است، سپس حج گزار مناسک حج را از میقات و مسجد شجره و با احرام آغاز می‌کند و خود را جزو ضیوف الرحمن قرار می‌دهد و تلاش می‌کند در اعمال و رفتار نیز این همراهی را نشان دهد، از این رو، واجبات اِحرام یعنی ترک مُحرمات تمرینی است برای زندگی همراه با امام معصوم(ع).

سپس حاجی وارد مسجدالحرام به عنوان محل قیام امام زمان(عج) می‌شود و آنجا مهمترین بحث، آغاز انقلاب جهانی ولی عصر(عج) است، او با ورود به این حریم درصدد طواف بر می‌آید و با طواف می‌فهمد که شرط قبولی طواف و دیگر اعمال ولایت است وگر نه مناسک حج روح و باطن و برکاتی ندارد؛ یعنی حج گزار بظاهر گرد خانه خدا می‌گردد و در باطن به امام زمان(عج) اقتدا می‌کند خواندن نماز طواف پشت مقام ابراهیم(ع) نیز به وضوح این اقتدا را نشان می‌دهد، زیرا حضرت ابراهیم(ع) پس از نبوت به مقام امامت رسید.

این سیر ولایی در کل حج تجلی دارد، حتی لحظه‌ای که حاجی تقصیر می‌کند به تعبیر امام معصوم(ع) حتی در خروج از اِحرام با تقصیر یعنی با پذیرش ولایت از گناهان خارج می‌شود.

با توجه به وجود اعمال مختلف در مناسک حج و منزلگاه های مختلفی که حج گزاران تجربه می‌کنند، در کدام وادی زمینه بیشترین ارتباط با امام عصر (عج) فراهم می‌شود و چگونه می‌توان این ارتباط و برکات آن را حفظ کرد؟

– عرفات تنها جایی است که همه حجاج همراه امام عصر(عج) هستند که این همراهی در پذیرش دعا اثر دارد و عنایت خاص خداوند را بیشتر متوجه اهل عرفات می‌کند.

جالب آنکه حج گزارِ ولایی این تأثیر را با همه وجود لمس کرده و متوجه حضور فیزیکی و معنوی حضرت ولیعصر(عج) می‌شود. حاجی در وادی توحید و ولایت وارد شده و در می‌یابد بدون ولایت نمی‌توان به توحید حقیقی رسید، حتی اگر به ظاهر شیطان را سنگ بزند، اما خود اعمال شیطانی انجام می‌دهد.

ینابراین وظیفه اصلی ما این است که بکوشیم در حج و پس از آن رضایت امام معصوم(ع) را با توحید، توبه، تقوای واقعی و ورع جلب کنیم که این رضایت، رضای الهی را در پی دارد؛ همچنین، اهتمام به زیارت آل یس، دعای ندبه، دعای عهد و … در سرزمین وحی راهگشاست.

حج گزاران با حُسن خُلق، کمک و تعاون و تواضع به یکدیگر در حین اعمال می‌توانند، موجبات رضایت امام عصر(عج) را فراهم کنند. اگر بتوان عمیق تر نگریست فلسفه و حکمت اصلی حج نیز همین تجدید عهد و بیعت و ولایت با امام معصوم(ع) و تقویت بعد اعتقادی نسبت به امام معصوم است، یعنی حج علاوه بر اینکه دانشگاه توحید است باید دانشگاه ولایت باشد.

بنابر تصریح روایات، حج دارای برکاتی خاص و ویژه همچون پاک شدن انسان از گناهان است، برخورداری از این برکات و تحقق حج عارفانه چقدر در گرو ارتباط با امام عصر(عج) به عنوان روح و باطن حج است؟

– تمامیت حج به لقای امام و اظهار ولایت ایشان آن هم در باطن است، یعنی مردم مأمور شده اند که به حج بروند و اعمال عبادی خود را انجام دهند و اظهار ولایت کنند که این تعظیم شعایر الهی است. اما درباره چگونگی این پیوند و انجام حج ولایی و عبادت رحمانی باید به سه مسیر توجه داشت؛ نخست داشتن شعور مهدوی، یعنی اینکه در اعتقاد و باور به امام معصوم(ع) راسخ بوده و سستی، تردید و حیرت را در خود راه ندهد. بدترین کار یک معتقد، تحیر و تردید در وجود مقدس امام عصر(عج)، ولایت و امامت ایشان است.

دوم اینکه، حج گزار باید در حج شور مهدوی داشته باشد و گریه و زاری، عبادت و استغفارش رنگ و بوی امامی داشته باشد و اظهار دلشکستگی و تواضع او موقت نباشد.

نکته سوم و مهم، عمل مهدوی است یعنی حج گزار باید شور و شعور مهدوی را به عمل صالح تبدیل کند؛ حاجی واقعی کسی است که عملش را صالح کند و به دور از گناه باشد که این منتهای سرّ و روح حج است که تنها در پیوند با معصوم(ع) ممکن می‌شود.

حج زمانی اثرگذار است که عمل حاجی مهدوی باشد، یعنی همپا و همگام امام در عمل، تقوا، توحید، ورع و نهایت پاکی و طهارت باشد و بتواند با لطف الهی همچون روز ولادت از گناهان پاک شود و با عمل صالح این نورانیت را حفظ کند.

با توجه به حضور امام زمان (عج) در مناسک حج و جایگاه خاص آن حضرت نزد خداوند متعال، حج گزاران چگونه می‌توانند از دعای خیر ایشان هم خود و هم دیگرانی را که به آنها التماس دعا گفته‌اند، بهره مند کنند؟

– بهره مندی از دعای امام عصر(عج) مقدماتی دارد که حج گزار باید قبل از حج این آمادگی‌ها و شایستگی‌ها را در خود فراهم کند، همچون وضوی صحیح و دقیق که به حضور قلب در نماز کمک می‌کند.

از این رو، قدم نخست برای دریافت دعای امام زمان(عج)، طهارت است که از چند طریق حاصل می‌شود، همچون ادای دیون مردم، زیرا دین به مردم و جلب رضایت خدا و خلق؛ همچنین حاجی به آمادگی فکری نیاز دارد؛ بزرگترین نقص جامعه منتظر شناخت ناصحیح نسبت به امام زمان(عج) است، پس باید از طرق مختلف معرفت افزایی کنیم.

همچنین، آمادگی فکری و معنوی لازم است آن هم از طریق ابزار عشق و محبت به امام زمان(عج) یعنی باید در تک تک سلول هایمان عشق به ایشان را متبلور کنیم؛ کسی که در وادی انتظار گام می‌گذارد، باید این عشق را نمایش دهد و از درون بجوشد و مهمترین محبوب ما امام عصر(عج) باشد.

اگر با چنین آمادگی هایی به حج مشرف شویم و کنار سفره انتظار بنشینیم، بیشتر از دیگران رضایت و دعای امام زمان(عج) را نصیب خود می‌کنیم.