خانه » همه » مذهبی » منظور از «صلوة الوسطي…» در آيه؛ «حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي…»[1] چيست؟

منظور از «صلوة الوسطي…» در آيه؛ «حافظوا علي الصلوات و الصلوة الوسطي…»[1] چيست؟

«وسطي» از وسط گرفته شده و به معناي؛ «وسط هر شيء كه دو طرفش مساوي باشد.»[2] و در اينكه مصداق «صلاة الوسطي» كداميك از نمازهاي پنج گانه مي‌باشد، اقوال مختلفي وجود دارد،
الف: بيان اقوال:
1ـ نماز ظهر: در روايات عديده‌اي از اهل‌بيت نقل شده است كه مراد از «صلاة وسطي» همان صلاة ظهر است، چنان كه علي ـ عليه السلام ـ در بيان علّت آن مي فرمايد: «هنگامي كه شمس از (دائرة نصف النهار) زائل مي‌شود همه اشياء، خدا را تسبيح گويند، لذا خداوند در اين ساعت به نماز (ظهر) امري نموده است و درهاي آسماني تا زماني كه نماز ظهر خوانده شود باز است، و دعا هم مستجاب مي‌شود.»[3] در گفتار بعضي‌ها، دليل آن اين گونه بيان شده است: 1. چون ظهر وسط روز و در شدّت گرما قرار دارد لذا نماز در آن لحظه مشكل‌تر  و فضيلت آن بيشتر است.  2. و براي اين كه نماز ظهر اولين نمازي است كه واجب شد.[4] مرحوم «علامة طباطبائي» علّت وسطي بودن ظهر را به خاطر واقع شدن بين نماز صبح كه در اوّل روز خوانده مي‌شود، و نماز عصر كه آخر روز خوانده مي‌شود دانسته است.[5]2ـ نماز عصر: عدّه‌اي ديگر نماز وسطي را نماز عصر دانسته‌اند از شيعيان «سيد مرتضي» و از علماي اهل سنت «ابوحنيفه، احمد داود بن منذر، ابوثور، حسن بصري، نخعي» طرفدار اين قول مي‌باشند. مي‌توان گفت اكثر روايات اهل سنّت، نماز وسطي را بر نماز عصر منطبق نموده‌اند، جز روايت عايشه، كه بر نماز ظهر تكيه نموده است.[6] و دليل آن روايت مرفوعه[7] است كه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «مراد از وسطي، صلاة عصر است، چون بين نمازهاي روز (صبح و ظهر) و شب (مغرب و عشاء) قرار گرفته است[8]3ـ نماز صبح: عدّه‌اي چون شافعي، و… گفته‌اند نماز صبح است، چون بين نمازهاي شب و نمازهاي روز قرار گرفته است و بين تاريكي (شب) و روشنائي (فجر) واقع مي‌شود، و نمازي است تنها، با نمازهاي ديگر جمع نمي‌شود و اهميت هم دارد، زيرا اگر اوّل وقت واقع شود، هم در دفتر اعمال شب ضبط مي‌شود، و هم دفتر اعمال روز،[9]4ـ نماز عشاء: چنان كه ابن سيد الناس به بعضي علماء نسبت داده[10] و دليل آن را اين گونه بيان داشته است: زيرا نماز عشاء بين دو نماز (مغرب و صبح) واقع شده است كه كم نمي‌شوند. همچنين رواياتي داريم كه دلالت بر اهميت صلاة عشاء دارند.
حدود  17 قول درباره صلوة الوسطي نقل شده است به خاطر اختصار به اين چهار قول اكتفا مي‌كنيم.
ب: نظر نهايي: آنچه به واقع نزديكتر، و با ادله سازگارتر است؛ همان قول اوّل مي باشد، يعني مراد از نماز «وسطي» نماز ظهر مي باشد، اولاً به اين جهت كه اكثر علماي شيعه، اين قول را برگزيده‌اند[11] ثانياً روايات زيادي بر اين مطلب دلالت دارند كه در تفسير صافي[12]، الميزان،[13] مجمع‌البيان[14] و… جمع‌آوري شده‌اند. و ثالثاً با معناي لغوي وسطي سازگاري دارد، چون هم در وسط و ميان روز واقع شده است و هم ميان نمازهاي روز.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. گنجينة معارف فقهي قرآن، ترجمة كنزالعرفان، سيد عبدالله اصغري، ص 81 ـ 77.
2. تفسير الميزان، علامة طباطبائي، ترجمة موسوي همداني، قم، انتشارات اسلامي، ج 2، ص 389.
3. آيات الاحكام، كاظم مديرشانه‌چي، ص 19.
4. تفسير مجمع‌البيان، شيخ طبرسي (ره)، ترجمة دكتر محمد مفتح، ج 3، ص 57.
 
پي نوشت ها:
[1] – بقره/ 238.
[2] – ر. ك، راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دفتر نشر الكتاب، ج 2، 1406 هـ ، ص 522.
[3] – ر. ك: علي طبرسي، مجمع البيان، بيروت، دارالمعرفه، چاپ دوّم، 1408 هـ ، 1988م، ج 1 و 2، ص 599.
[4] – ر. ك: فاضل مقداد ميسوري، كنز العرفان، تهران، انتشارات مرتضوي، چاپ پنجم، 1373ش، ج 1، ص 62؛ و مفردات راغب، همان، ص 523.
[5] – ر. ك: طباطبائي، سيد محمد حسين، الميزان في تفسير القرآن تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ دوّم، 1392، هـ ، ق، ج 2، ص 271.
[6] – كنزالعرفان، همان، ج 1، ص 61؛ مجمع البيان، همان، ج 1، 2، ص 599.
[7] – مرفوعه به رواياتي گفته مي‌شود كه سند آن به پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ يا معصومين ـ عليهم السّلام ـ ديگر متصل نباشد، و بدون سند به پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نسبت داده شود.
[8] – مجمع‌البيان، پيشين، ج 1، 2، ص 599.
[9] – همان، ص 599، 600.
[10] – كنزالعرفان، همان، ج 1، ص 61.
[11] – كنزالعرفان، همان، ص 61.
[12] – تفسير الصافي، همان، ج 1، ص 269 ـ 268.
[13] – الميزان، همان، ج 2، ص 271 ـ 270.
[14] – مجمع‌البيان، همان، ج 1 ـ 2، ص 599.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد