مهارت نه گفتن

مهارت نه گفتن ( رد درخواست های غیر منطقی دیگران )

همه ی ما بارها در موقعیت هایی قرار گرفته ایم که گفتن کلمه ی نه برای مان دشوار بوده است . ناتوانی در نه گفتن و رد درخواست های غیرمنطقی دیگران می تواند در موقعیت های مختلف مشکلاتی برای ما ایجاد کند .

تحقیقات روان شناسان نشان می دهد ، بسیاری از نوجوانانی که دچار مشکلات مختلف ، مانند مصرف مواد و فرار از خانه می شوند ، در نه گفتن مشکل دارند . ناتوانی در نه گفتن به افراد دلایل متعدد دارد . شاید از نه گفتن احساس گناه کنید ، شاید نگران از دست دادن دوست تان باشید و شاید هم نه گفتن را نوعی خودخواهی بدانید . با این حال لازم است بدانید که نه گفتن و رد درخواست های دیگران ، حق شما است . به ویژه زمانی که این درخواست پیامدهای منفی برای شما در پی داشته باشد . به این مثال ها توجه کنید :

 ۱- یکی از همکلاسی های تان شما را به منزلش دعوت می کند . شما می دانید که در این مهمانی کارهای نامناسبی انجام می شود ، لذا مایل به رفت و آمد با او نیستید .

 ۲- یکی از همکلاسی های شما جزوه تان را می خواهد ، ولی خودتان آن را نخوانده اید ، چگونه می توانید به این هم کلاسی پاسخ نه بدهید ؟

پاسخ نه گفتن شامل سه گام است ، به یاد داشته باشید این نوع تفکیک گذاری فقط برای تسهیل یادگیری است . در عمل ما به این شکل مصنوعی رفتار نمی کنیم .

 گام ۱ : تصمیم خود را بگیرید .

در این مرحله باید تصمیم بگیرید که آیا دادن پاسخ مثبت به درخواست مورد نظر به نفع تان است یا خیر . به عبارت دیگر ، پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت درخواست را بررسی می کنید . مثلا رفتن به یک مهمانی که مطمئن هستید در آن جا مواد مصرف می شود ، آیا به نفع شما است یا خیر ؟ و یا پاسخ مثبت دادن به پیشنهاد یک دوست برای انجام یک کار نادرست آیا برای شما مناسب است ؟ و یا دادن جزوه ی درسی خود به یک فرد دیگر برای شما مفید است یا خیر ؟ پس از تجزیه و تحلیل موقعیت و درخواست مورد نظر ، پاسخ تان را به درخواست مورد نظر آماده و بیان کنید .

مثلا « نه نمی توانم کتابم را به تو قرض دهم » ، « متأسفم ، نمی توانم در مهمانی شما شرکت کنم » ، « نه ، نمی توانم این کار را برای شما بکنم » . بنابراین قدم اول دادن پاسخ به است .

 گام ۲ : دلیل خود را بیان کنید .

به طرف مقابل علت تصمیم یا خواسته و احساس تان را بگویید ، مثلا « خودم آن را لازم دارم » ، « قبلا قول آن را به کسی دیگر داده ام » ، « متأسفم ، برنامه ی دیگری دارم » ، « متأسفم نمی توانم کاری برای تان انجام دهم » . بنابراین ابتدا پاسخ نه می گوییم ، بعد دلیل خود را به فرد مقابل بیان می کنیم . زیرا ما حق داریم درخواست های غیرمعقول دیگران را رد بکنیم و نیز حق داریم برای رفتارهای خودمان دلیل ارائه نکنیم .

 گام ۳ : به طرف مقابل نشان دهید که نظر ، خواسته یا احساس او را درک می کنید .

همدلی کردن با دیگران و تلاش برای درک احساسات آنها موجب می شود تا دیگران پاسخ منفی شما را راحت تر بپذیرند . در واقع فرق جرأت مندی و پرخاشگری در این است که ما ضمن احترام به خواسته ها و احساسات دیگران ، عقیده و احساس خود را بیان می کنیم . مثلا « البته می دانم که تو واقعا به آن نیاز داری » ، « البته وضع تو را درک می کنم » . موقعیت هایی را که نه گفتن برای شما دشوار است ، شناسایی کنید و به همراه یکی از دوستان خود سه گام بیان شده را تمرین کنید . به یاد داشته باشید که مدتی طول می کشد تا این رفتار در شما نهادینه بشود و فقط در اثر تمرین زیاد می توانید بر این مهارت تسلط یابید و بدون احساس گناه پاسخ نه بدهید .

منبع : کتاب مهارت جرأت مندی (ویژه ی دانش آموزان) ـ شهرام محمدخانی

برچسب‌ها: مهارت جرأت مندی