دونپزیل یا دنپزیل (با نام انگلیسی: Donepezil و نام تجاری: آریسپت) از داروهای تجویزی مهار کننده کولین استراز (مسدود کننده آنزیم) است که با ایجاد تعادل در برخی مواد طبیعی (انتقال دهنده های عصبی) در مغز عمل کرده و به بهبود عملکرد ذهنی در افراد مبتلا به آلزایمر کمک می کند.

موارد مصرف دونپزیل

دونپزیل برای بیماران مبتلا به آلزایمر و برای درمان گیجی و سردرگمی (زوال عقل) وابسته به آلزایمر تجویز می شود.

این دارو بیماری آلزایمر را درمان نمی کند بلکه به بهبود حافظه، آگاهی و عملکرد ذهنی فرد بیمار کمک می کند و به مرور زمان بیماری آلزایمر – حتی در بیمارانی که از این دارو استفاده می کنند – بدتر می شود.

لازم به ذکر است تاثیر دونپزیل در همه بیماران یکسان نمی باشد، برخی افراد با مصرف این دارو از نظر عملکرد ذهنی بهبود یافته و در برخی دیگر اثری نداشته و حتی ممکن است تاثیر منفی روی عملکرد ذهنی داشته باشد.

این دارو برای درمان بیماری های اسکیزوفرنی، اختلال کمبود توجه و اختلال شناختی خفیف نیز تست شده و طبق نتایج یک مطالعه اثر خوبی در بهبود گفتار کودکان اوتیسم داشته است.

نکته مهم: داروی دونپزیل ممکن است با اسامی تجاری گوناگونی در بازار عرضه شود که در این مطلب تنها به یکی از آن ها اشاره شده است.

نحوه مصرف دونپزیل

دونپزیل به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک – که معمولا 1 بار در روز درست قبل از خواب می باشد – مصرف می شود.

بهترین زمان مصرف دونپزیل شب ها قبل از خواب است اما اگر در دوره مصرف دچار مشکل خواب (بی خوابی) شده اید درباره تغییر زمان مصرف دارو به صبح با پزشک مشورت کنید.

از خرد کردن، شکستن یا جویدن قرص اجتناب کنید.

دوز مصرف دونپزیل با توجه به شرایط پزشکی بیمار و واکنش بدن به درمان توسط پزشک تعیین می شود.

برای کاهش عوارض جانبی این دارو – از جمله تهوع و اسهال – پزشک معمولا از دوز کم شروع کرده و به مرور طی هفته ها و ماه های بعد دوز مصرف را افزایش می دهد.

از افزایش یا کاهش دوز بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید.

حتی اگر بعد از مدتی احساس بهتری دارید از قطع مصرف دونپزیل بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید.

در صورتی که به مدت 7 روز متوالی یا بیشتر، دارو را مصرف نکرده اید قبل از شروع مجدد با پزشک مشورت کنید، ممکن است پزشک دوباره از دوز کمتر شروع کند.

اثربخشی کامل دونپزیل ممکن است چند هفته طول بکشد. در صورت تشدید وضعیت به پزشک اطلاع دهید. 1

عوارض جانبی داروی دونپزیل

همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. اما بسیاری از مصرف‌ کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. در‌ صورت بروز مستمر هریک از عوارض می‌بایست به پزشک اطلاع داده شود:

درد معده

حالت تهوع

اختلالات خواب

سردرد

سرگیجه

عصبی بودن 

سوزش صورت

اگر شما هر علائم دیگری دارید که احساس می‌کنید به خاطر استفاده از داروی دونپزیل می‌باشد، با پزشک خود مشورت کنید. 2

موارد احتیاطی مصرف دونپزیل

قبل از مصرف دونپزیل در صورتی که به این دارو آلرژی دارید یا از هر گونه حساسیت دیگر رنج می برید به پزشک اطلاع دهید.

قبل از مصرف سابقه پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید به خصوص اگر از مشکلات یا بیماری های زیر رنج برده اید:

مشکلات تنفسی مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی

غش کردن

تشنج

بیماری های روده ای و معده مانند زخم یا خونریزی

مشکل ادراری مانند پروستات بزرگ شده

بیماری ریتم قلبی

بیماری کبدی یا کلیوی

این دارو ممکن است باعث سرگیجه و خواب آلودگی شود لذا تا زمانی که تحت تاثیر دارو هستید از رانندگی، کار با ماشین آلات سنگین و هر کاری که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.

دونپزیل ممکن است باعث بروز اختلال طولانی شدن زمان QT شود که روی ریتم قلب اثر می گذارد و در برخی موارد نادر ممکن است به ضربان قلب سریع یا نامنظم کشنده یا علائم دیگر مانند سرگیجه شدید و خستگی منجر شده و لازم است به اورژانس مراجعه شود.

ابتلا به برخی بیماری های خاص یا مصرف برخی داروها ممکن است خطر طولانی شدن زمان QT را افزایش دهد. قبل از مصرف دونپزیل لیست داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار داده و در صورتی که به مشکلات قلبی خاص (نارسایی قلبی، ضربان قلب کند، طولانی شدن زمان QT در EKG) مبتلا بوده یا سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات قلبی خاص ( از جمله طولانی شدن زمان QT در EKG و مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی) دارید به پزشک اطلاع دهید.

پایین بودن سطح پتاسیم یا منیزیم در خون نیز خطر ابتلا به اختلال طولانی شدن زمان QT را افزایش می دهد به خصوص اگر داروهای خاص مانند دیورتیک ها مصرف می کنید یا دچار تعریق شدید، اسهال یا استفراغ هستید.

قبل از عمل جراحی لیست داروهای خود را در اختیار پزشک یا دندانپزشک قرار دهید.

افراد مسن نسبت به برخی عوارض جانبی این دارو به خصوص طولانی شدن QT حساس تر هستند.

دونپزیل در بارداری

مصرف دونپزیل در دوران بارداری تنها در مواقعی که واقعا نیاز است و زیر نظر پزشک امکان پذیر است.

دونپزیل در شیردهی

هنوز مشخص نشده دونپزیل به شیر مادر منتقل می شود یا خیر. قبل از شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید. 1

ملاحظات مصرف همزمان با سایر دارو

برخی از داروها به خوبی با دونپزیل ترکیب نمی شوند. این مسئله می تواند خطر بروز عوارض جانبی را افزایش بدهد یا مانع درست کار کردن قرص دونپزیل بشود.

اگر خودتان یا کسی که مراقبش هستید، شرایط زیر را دارید باید با پزشک در میان بگذارید:

مصرف داروهای مشکلات قلبی از جمله آمیودارون، آتنولول، بیسوپرولول، دیگوکسین و وراپامیل

مصرف داروهای صرع از جمله فنی توئین و کاربامازپین

مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) از جمله آسپرین یا ایبوپروفن

مصرف داروهای ریسپریدون، اولانزاپین یا فلوکستین یا سایر داروهای درمان کننده سلامت روان

مصرف آنتی بیوتیک هایی مثل اریترومایسین یا ریفامپیسین

نیاز به استفاده از بیهوشی یا بی حسی عمومی یا موضعی (برای عمل جراحی یا فرایندهای پزشکی)

این بخش تمام داروهایی که با قرص دونپزیل تداخل دارند را شامل نمی شود. برای لیست کامل تر به بروشور داخل جعبه دارو مراجعه کنید.

مصرف قرص دونپزیل به همراه مسکن ها

معمولا مصرف قرص دونپزیل با مسکن ها و ضددردها اشکالی ندارد.

اما نباید ضددردهای غیرالتهابی (NSAID) مثل آسپرین یا ایبوپروفن را بدون مشورت با پزشک مصرف کنید.

تداخل قرص دونپزیل با داروهای گیاهی و مکمل ها

مخمر سنت جان می تواند سطح دونپزیل در خون را پایین بیاورد. این می تواند مانع عملکرد درست و مورد انتظار داروی شما بشود.

مصرف هرگونه داروی دیگر از جمله داروهای گیاهی، ویتامین ها و مکمل ها را هم با پزشک یا داروساز در میان بگذارید. 3

پی نوشت:
1.www.coca.ir
2.www.paziresh24.com
3.www.oviro.com